Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1930, Blaðsíða 104

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1930, Blaðsíða 104
104 sameign veiðinnar í Helluhyl móti Kirklækingum. Sami máldagi tekur fram, að til Skorrastaðar liggi 15 bæir að skyldum, þar af 4 bænhús eða undirkirkjur og greiðist af þeim til aðalkirkjunnar VI aurar af hverju. Ókunnugt er mér hvar þessi bænhús voru. Jörðin Kirkjuból hefir jafnan verið talin með bestu jörðum í Norð- firði og hefir þó til forna verið enn betri og hlunnindameiri, enda þá að líkum stærri en nú. Er eigi ólíklegt að hún hafi í öndverðu heitið Lœkur eða ad Lœk, en er kristni var komin í land og efnaðri bændur farnir að reisa kirkjur á bæjum sínum, má ætla, að góðbúi einhver á Læk — en vegna landkosta mikilla þar má ætla, að bú- endur hafi efnaðir verið — hafi reist þar kirkju, sem svo smám sam- an lögðust til næstu bæir. En við það mun bæjarnafnið Lækur hafa breyzt í Kirkjulæk. Er líklegast að býli þetta og kirkjan hafi þar stað- ið, sem nú heita Ásmundarstaðir og þar búið svonefndir Kirklæking- ar á 13. eða 14. öld. En frá þeim tima virðist þjóðsögnin stafa og eru viðburðir þeir sem hún byggist á mjög óskýrir og myrkir orðnir í sögninni. Það sem helzt virðizt mega draga út úr sögninni er það að býli þetta hafi eyðst vegna einhvers kynjaatburðar, sem sveitar- mönnum stóð ógn af og geigvænleg hjátrú loddi við, en síðasti bú- andi þar eða prestur hafi Ásmundur heitið, líklega sá, er harmasag- an átti við. Hjátrú þess tíma virðist þá vera svo mögnuð, að er hýl- ið flyzt út yfir ána vegna ótta þess, er mönnum stóð af atburðunum á Kirkjulæk, þykir ekki hættandi á að nefna býlið sama nafni, þótt jörðin sé hin sama, heldur er nafni breytt úr Kirkjulœk i Kirkjuból, en eftir það er þá líka hætt með öllu að tala um Kirkjulæk, bæði í merkingunni býli og vatnsfall. Bæjarnafnið hverfur með öllu vegna hinnar nýju byggðar á Kirkjubóli og þess, að tekið er að kenna eyði- býlið við manninn, sem þjóðsögnin snýst um, en lækurinn, sem renn- ur með bæjarveggnum á Kirkjubóli, brevtir nú líka nafni og er þaðan af nefndur Kirkjubólsá. Á fleiri vegu má skýra nafnbreytingar þessar og þjóðsögn, en þessi skýring virðist mér líklegust og falla best við staðhætti og; sagnir. Aldrei hefir svo ég viti neinn jarðgröftur verið gjörður á Ás- mundarstöðum til rannsóknar, en aðeins grafið þar fyrir fjárhústóft og rétt og liklegast þó eigi þar sem bæjarrústirnar hafa verið.J) Firði s/i2 1920. Sveinn Ólafsson. 1) Við jarðgröft i 4 rústir á Ásmundarstöðum 24. júní 1931 fundust órækar minjar byggðar, svo sem aska, viðarkol, hlóðir, bein, ryðmolar, boraður steinn o. fl. Var rannsóknin gerð að undirlagi þjóðminjavarðar. Su. Ól.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.