Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1930, Blaðsíða 21

21
verður. Hann er lítill mjög og virðist ailagður; eru hér þó enn leifar af
járnþaki, sem sett hefur verið á forskálann. Hann er gerður inn í
brekku og hallar forskálagólfínu þó nokkuð niður, en hellisgólfið er
lárétt; hann er 4 m. að lengd og 2 m. að breidd og um 1,40 m. að hæð
um miðju. Strompur lítill fremst. Hefur verið gerður fyrir kindur.
Nr. 7 er spöl fyrir norðan rásarlægðina, er nú var getið; er
það fjárhellir með niðurbröttum forskála, nýlega upphlöðnum; eru 2
þrep ofantil og 2 neðst. Þvertré, mæniás og hellur yfir, síðan tyrft
yfir. Hellisgólfið er flatt vel og garðar á pöllum við veggi með hell-
um fyrir framan. Hellirinn er að lengd 9,80 m. og breidd ca. 5 m.
innan-til við gólf. Fremur lágur, ca. 1,70 m. undir loft, sem er flatt,
en þverskurður er svo sem 19. Framan-til dregst hellirinn saman og
er fremst að eins 2,70 m. Innst er hann fallega bogamyndaður fyr-
ir endann.
Nr. 8 er rétt fyrir norðan nr. 7. Hann er grafinn djúpt í jörðu
og er 9 þrep mikil og brött niður að ganga. Hann er nú hafður fyr-
ir heyhelli, en fyrrum hefur hann verið fjárhellir, og eru hjer enn í
hellinum miðjum og útundir beggja vegna leifar af ca. 80 cm. þykku
skánarlagi. Innst er nú hlaðinn gafl og hefur hellirinn verið lengri.
Við gaflinn er strompur um 90 cm. að vídd neðst; er bergið þar um
30 cm. að þykkt og þar á hlaðið upp um IV2 m. Hellir þessi er fremur
beinn og hinn fallegasti að gerð. Hann er nú 11 m. að lengd og ca.
6 m. að breidd neðst, innan-til. Hann er hár undir hvelfingarmiðju, um
3 m., og er lögunin hér um bil svo sem 20 í þverskurð. Jón Guð-
mundsson mokaði þennan helli upp og hlóð núverandi forskála. Áð-
ur voru göngin neðar og hefur þó líklega verið halli nokkur inn í
hellinn. Vesturendinn hafði hrunið og hlóð Jón þar fyrir. Álítur Jón
að hellirinn hafi verið helmingi lengri áður.
Fyrir sunnan bæinn, í brekkunni við Rangá, gengt hinu gamla
vaði, eru 2 hellar.
Nr. 9 er þeirra vestast, lambahellir með görðum við gafl og veggi,
sjálfgerðir pallar og hellur reistar upp fyrir framan. Forskáli er lítill
og ekkert niður að ganga. Hellirinn er nokkru mjórri framan-til; gafl-
inn er sléttur fyrir. Strompur mjór er lU m. frá gafli, 40—50 cm. að
þvermáli neðst, upp í gegn um 1 m. þykkt berg. Lengd 6V2 m.,
breidd 33/* m. um miðju, hæð um 2 m. í þessum helli eru upphafs-
stafir nokkurra manna og ártöl frá síðustu öld; elzt er O O S (Ólaf-
ur Ólafsson, siðar í Lækjarkoti í Reykjavík); þar fyrir neðan ANO
1844. Sbr. 21—22.
Nr. 10 er rétt fyrir austan nr. 9. í hann hefur og verið gengt
beint inn áður, en nú hefur hann verið dýpkaður um 2 m. svo að