Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1930, Side 17

17
og innundir bergbrúnina. Fann hann við bergið innst við gaflinn
hestastall, klappaðan í bergið, og grópir eftir borð, er verið hafði
fyrir jötunni, voru við báða enda. En nú er þetta nuddað burtu af
lömbunum. Hafði faðir hans sagt honum, að hellir þessi hefði í fyrnd-
inni heitið Hestahellir. Innst á berginu að vestanverðu, neðarlega, fann
Filippus upphafstafina T H S, og ártalið 1722 þar hjá. — Leifar af
forskála, hlöðnum úr móbergi, fann Filippus niðri í jörðunni fyrir
framan hellismunnann. Hellirinn er nú að lengd 101/3 m-. breidd við
gólfið um 4 m. og hæð um 2’/a m. Um 3 m. framan-frá er stromp-
ur mikill, 1 m. að vídd neðst, höggvinn upp í gegnum ca. I1/3 rn.
þykkt berg, og er þar hlaðinn strompur úr grjóti yfir. Alls er stromp-
hæðin 4 m., og er þó að eins ca. '/3 m. ofanjarðar, svo sem venja er
til. Hellirinn er nú nokkuð útgrafinn og gjögróttur til beggja handa,
en hvelfingin uppi yfir heldur sinni gömlu lögun. Jata er fyrir gafli.
í>verskurður hellisins er hér um bd svo sem 12. — Forskálinn er að vídd
innst 1,80 m., en helmingi mjórri fremst. — Um 3'/4 m. frá gafli hef-
ur í nyrðri vegginn verið úthöggvin hestajata í bergið og rent borði
fyrir. Hún er nú að miklu leyti nudduð burtu af lömbunum. —
T H S 1 7 2 2 hefur nú verið endurnýjað.
Hrólfsstaðahellis-hellar. í Hrólfsstaðahelli eru 2 hellar skammt
fyrir austan bæjarhúsin. Eru þeir þar undir hraunbrúninni og gerðir
þannig, að móbergið undir hrauninu hefur verið grafið út. Sá, sem
er nær bænum, hefur verið hafður fyrir lömb, og tók um 90, en
hinn fyrir hey. Nú eru þeir báðir aflagðir, þar eð móbergið undir
hrauninu hefur smádottið niður1) og hraunhellan lekur. Lambahellirinn
hefur verið (er) 16 m. að lengd og um 4 m. að breidd; hæðin er
utan-til, þar sem enn eru leifar af móberginu, 13I* m., en innar 2'U m.
Garði er upphlaðinn eftir miðju gólfi. Forskáli hefur verið byggður
framaf, en nú er af honum þekjan. — Fremst hægra megin er
skvompa mikil, og hefur þar nýlega verið gert gat á og verið gerð-
ur niðurgangur í heyhellinn; áður var gengið í hann sem hinn, og
var forskáli byggður framaf, en vorið 1907 féll framan-af hraunbrún-
inni, og hefur verið hlaðinn þar upp veggur; mátti þó láta inn hey
hér. — Strompar voru auðvitað engir. Heyhellirinn er 103/4 m. að
lengd og 5 að breidd; hæðin um 4'U m.
Árbæjarhellis-hellar. í Árbæjarhelli er einn hellir rétt fyrir
vestan bæjarhúsin. Við hann hefur bóndinn (Gísli Gíslason) nú byggt
1) Hrundi einkum í landskjálftunum 1896.
2