Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1930, Blaðsíða 62

62
átt nokkurn þátt í, að Efra-Hvols-hellarnir voru gerðir, enda segir
Brynjúlfur um örnefni þessi: »Þau styrkja Papa-hugmynd mína held-
ur en nitt, þótt þau, auðvitað, sanni hana ekki«.
Einar Benediktsson virðist hafa lagt mikið upp úr því, að kross-
mörk væru í fjóshellinum á Ægissíðu, sem sönnunargagni fyrir aldri
hans og að hann væri gerður af írskum múnkum löngu fyrir land-
námstíð. Nú er það þó svo, að krossmörk hafa menn krotað og gert
með ýmsu móti fyr og siðar; virðist ekkert það við krossmarkið á
hellisgaflinum og því síður við hin, sem bendir til að þau séu gerð
löngu fyrir landnámstíð. Þau virðast eins vel geta verið frá síðustu
öldum, enda eru þau það að líkindum, og ósannanlegt, að þau séu
eldri. — Innsti hluti hellisins þykir honum líkjast kór, en þótt svo
megi segja, þá er ekki hægt að skoða það sem bending um, að hellir-
inn hafi verið eins konar kirkja eða guðshús írskra manna löngu fyr-
ir landnámstíð, því að ekki voru þá slíkir kórar á kirkjum á írlandi^
enda voru þær þá langflestar litlar timburkirkjur. — Svo eru það
ogham-áletranirnar. Fyrst segir hann að eins, að það sé »líkast því
sem rist hafi verið Ogham á sandbergið«, síðan kveðst hann hafa
greint stafina G. E., og loks fullyrðir hann, að »þessa ogham-stafi
hafi engir getað ritað í bergið, nema hinir irsku einsetumenn, sem
hér dvöldu Iöngu fyrir landnámstíð«. Það hefði verið æskilegt að
höfundurinn hefði sett í greinina þessa stafi, sem hann virðist hafa
álitið vera ogham-stafi og sem hann kveðst hafa séð. Nú sjást engir
ogham-stafir i hellinum, né í öðrum hellum hér. Greinargerð höf-
undarins er því miður ekki nægilega skýr til þess að hægt sé að
dæma um það, hvort þessir stafir eða strik, sem hann á við, hafi
líkzt nokkuð ogham-stöfum. Vissulega eru engar líkur til þess, að
verið hafi fornir ogham-stafir í hellinum, frá því fyrir landnámstíö,
og litlar líkur til þess, að þar hafi verið nokkrir yngri ogham-stafir.
— Ekki er það yfirleitt líklegt heldur, að Papar, sem hingað komu,
írskir munkar eða einsetumenn, hafi gert hér nokkrar ogham-áletr-
anir. Þeir notuðu latínuletur, þá gerð þess, sem sumir hafa nefnt
»írskt letur« og notað var til bókagerða. — Með ogham-letri urðu
ekki skrifaðar bækur, til þess var það of rúmfrekt. Það var notað
til mjög stuttra áletrana, aðallega á bautasteina, einkum áður en
kristni kom til írlands, og aðallega þar í Iandi. Um 300 áletranir
munu kunnar alls; eru 22 þeirra fundnar á Skotlandi, 30 á Englandi
og í Wales, og 2 á Mön1). — En hér er ekki verulegt tilefni til að
1) Sjá m. a. P. W. Joyce, Social History, I, bls. 397 o. s. frv.., Archæology
of Ireland, bls. 214 o. s. frv,