Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1930, Síða 37

Rúnafræði
37
óss (áss; mótsetníngar). Þó er þetta hvergi nærri hægt að
gera alstaðar, og getur því ekki verið um neina megin-
reglu að ræða1). Heldur ekki er hægt að ráða neitt af
því um röðina, t. d. hvers vegna að f stendur fremst osfrv.
Yfirlit yfir nöfnin má hjer að endíngu setja.
Þar eru tvo goöa nöfn áss fóssj og Týr, og þeim
skyld eru *i?igws, maðr og þurs. Frá dýra>í\i\nu eru
tekin: fé, úrr, *elgR og jór, — frá jurtanXúnu: bjarkan,
ýr\ þar við má auka vin, og að nokkru leyti óðal, —
frá náttúrunni eru tekin: hagall, íss, lýgr, sól; þar við má
bæta dagr og ár. Loks er gjöf, reið\ kaun, nauðr. Gotn.
pertra er óþekt og óskvrt.
4. GREIN. NOTKUN RÚNANNA
Vjer höfum sjeð að framan, að Gotar og Þjóðverjar
notuðu rúnirnar til stuttra áletrana, einkum líklega til þess
að segja til, hverir ættu gripina; nöfn sem Tilariðs, Ran-
inga osfrv. I þessu liggur almenn tilkynníng — og ekk-
ert annað — og má ætla, að þetta sje hinn elsti tilgángur
með rúnunum — að vera tilkynníngar-verkfæri.
Hjer getur ekki eða varla verið um neina töfra að
ræða, er fælist í rúnunum. Slíkur rúnamáttur hefur þó að
öllum líkindum þekst hjá Þjóðverjum; sbr. Charnay-dálkinn.
En trúin á hann svnist ekki koma mjög fram. Hvort Tems-
hnífurinn beri vott um trúna á töframátt rúnanna, er ekki
víst, en vel má þó vera, að svo sje. Og það má telja víst,
að notkun rúnanna sem töfratákna hefur verið til utan
takmarka Norðurlanda.
ÍDanmörku hafa fundist allstuttar áletranir, eigenda-
nöfn og því um líkt, ristnar í trje eða á jmsa gripi, svo
sem döggskó, skjaldbólur, men, ör, dálka, hefil, kamb,
spjót og gullhorn alt frá tímabilinu 350 — 500.
’) Um þetta mál má vísa til ritgjörðar eftir E. Brate í Arkiv XXXVI.