Dagblaðið Vísir - DV - 04.10.1982, Blaðsíða 10

10
DV. MÁNUDAGUR 4. OKTOBER1982.
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Utlönd
HELMUT SCHMIDT
Vinsælasti
stjómmálamað-
uriim en samt
felldur frá
Helmut Schmidt, sem nýtur þess
vafasama heiöurs aö vera fyrsti
kanslarinn er vestur-þýska sam-
bandsþingiö fellir úr embætti, er
samt án nokkurs vafa langvinsælasti
stjórnmálamaöur landsins og virtur
um heim allan sem mikilhæfur
þjóöarleiötogi.
En þrátt fyrir þetta mikla traust
erlendis reyndist honum þaö ofviöa
aö hafa hemil á riölandi stjórnmála-
straumum innan síns heimalands
sem síðustu tvö árin hafa grafiö und-
an samsteypustjóm hans.
Þaö segja aðstoðarmenn hans aö
á meðan ríkisstjórn Schmidts
molnaöi niöur síðustu vikurnar hafi
Schmidt hvarflaö huganum æ oftar
aö spumingunni um hvemig sagan
eigi eftir aö dæma átta og hálfs árs
feril hans í kanslaraembættinu. —
„Honum þætti vænst um ef menn
minntust hans í sama anda og
Konrads Adenauer (fyrsta
kanslarans eftir stríð) og sámar
lítilsháttar ef Willy Brandt mun
skyggja á hann,” er haft eftir ein-
hverjum skutilsveini Schmidts.
Brandt, sem varð fyrsti kanslari
; 'aldemókrata (árin 1969 til 1974),
verður sennilega minnst sem hug-
sjónamanns er leiddi Vestur-Þýska-
land til sátta viö kommúnistana í
austri.
Schmidt veröur fremur minnst
sem hæfs framkvæmdamanns,
„Macher”, sem kom til skjalanna
þegar aö kreppti og leysti hnútana,
þótt grafið hafi verið undan völdum
haii;, jafnt af vinstrimönnunum
inna.i hans eigin flokks sem stjórnar-
andstæöingum á þingi.
Væri Schmidt sjálfur spuröur
hvað hann teldi sér til afreka síöan
hann tók viö af Brandt í maí 1974 er
sennilegt aö hann mundi helst
tíundá:
Aö hafa viöhaldiö hagsæld og félags-
legu öryggi Vestur-Þýskalands.
Aö hafa aukið álit landsins í augum
umheimsins sem annarrar gráöu
stórveldi og aö hafa unnið vináttu
Frakklands sem á spjöldum mann-
kynssögunnar var hefðbundinn
óvinur Stór-Þýskalands.
Aö hafa haldið gangandi viðræöum
milli austurs og vesturs þegar loft
varlæviblandiö.
Schmidt hefur einlægt stagast á
því undanfarin þrjú ár aö þaö
mesta sem fólk gæti ætlast af lands-
stjórn á þessum síöustu og verstu
tímum séaöhúnkomiívegfyrirþað
versta.
Ýmis vandamál við samningu fjár-
laga og deilur við samherjana í ríkis-
stjórninni — frjálslynda demókrata
— hrundu af staö skriðunni sem
felldi stjórn Schmidts. En margir
fréttaskýrendur eru samt þeirrar
skoöunar aö undirrót stjómarkrepp-
unnar sé aö finna í djúpstæöum
klofningi innan raöa
sósíaldemókrata sjálfra. Þeir segja
aö Schmidt hafi í rauninni aðeins
keypt sér friö og frestun fram til 1979
meö auknum framlögum ríkissjóös
til almennra trygginga, útvíkkun
vinnustaöalýöræöis, halla á
fjárlögum til þess aö glæða efna-
hagslífiö og utanríkisstefnu sem
hnýtti V-Þýskaland fastari böndum
viö austantjaldslöndin og þriöja
heiminn. Allt til þess aö þóknast
vinstri arminum í flokknum.
Tvennt steöjaöi þá aö um sömu
mundir sem gróf undan stööu
Schmidts. Annað var innrás Sovét-
hersins í Afganistan, sem batt enda
á viðleitni Schmidts til aö halda á-
fram ,."stpolitík” (austurstefnu)
Brandts og var vatn á myllu hægri
flokkanna sem kröföust þess aö
utanríkisstefna iandsins tæki meira
mið af sambúðinni viö önnurVestur-
lönd. Hitt var oh'ukreppan síðari,
sem hratt af staö heimskreppu og
batt enda á „efnahagsundrið”
vestur-þýska, en þaö haföi auðvitað
veriö undirstaöa velferöarríkisins.
Kanslarinn sagði Vestur-
Þjóöverjum aö þótt efnahagslíf
þeirra stæöi kannski ekki í rós-
rauðum blóma þá stæöu þeir betur
af sér umhleypingaveður þau sem
næddu um efnahagslíf flestra landa
heims heldur en nokkur keppinauta
þeirra, aö undanskildu þá kannski
Japan. En það nægöi ekki gagn-
rýnendum Schmidts. I þeirra augum
stóö hann fyrir meiri söfnun
opinberra skulda en nokkur for-
dæmi voru fyrir, meira velferðar-
bákni en undir væri risiö meö góðu
móti, sívaxandi atvinnuleysi og ört-
versnandi sambúö við mikilvægasta
bandamann V-Þýskalands, Banda-
ríkin.
„I lok Schmidt-tímabilsins ríkir
algert neyöarástand í sambands-
lýðveldinu,” sagöi Helmut Kohl,
leiötogi hægrimanna sem leitt hefur
miö- og hægriflokkana til stjómar-
myndunar og samstarfs um aö fella
Schmidtkanslara.
Samtímis veittust vinstrisinna
flokksfélagar Schmidts aöhormm
fyrir aö leyfa of mikinn niöurskurð
opinberra útgjalda og enn beiskari
voru þeir honum fyrir hans þátt í
áætluninni um aö setja upp skotpalla
fyrir kjarnorkuhlaönar eldflaugar í
Lambsdorf og Genscher, forystumenn frjálslyndra demókrata, hlupu af stjórnarskútunni í von um aó bjarga
fíokknum fró algeru hruni.
' *■ fANftVS
Vestur-Evrópu, en þaö var bragð
sem hny kk ja átti Kreml til vopnatak-
mörkunarviöræöna.
Þaö var 1977 sem kanslarinn
skoraði á NATO aö bregöast viö
ógnuninni, er stafaði af uppsetningu
SS—20 eldflaugna Sovétmanna í
Austur-Evrópu. Þindarlausar
tilraunir hans til þess aö fá Banda-
ríkin og NATO til fylgis viö áætlanir
hans um afvopnunarviðræður uröu
til þess aö kljúfa flokk
sósíaldemókrata. „Júsó”-arnir, eins
og hinir yngri sósíalistar voru tíöast
nefndir, léku lokkast yfir í raöir
friöarhreyfingar, sem óx hraðfara,
og til kjamorkuandstæöinganna í
samtökum umhverfisvemdarsinna,
„Græningjanna”.
Þessi klofningur innan
sósíaldemókrata leiddi til
síminnkandi fylgis flokksins í fylkis-
kosningum og skoðanakönnunum.
Þó virtist persónulegt fylgi
kanslarans enga hnekkibíöa.
Á landsþingi sósíaldemókrata í
Miinchen í apríl í vor lagöi Schmidt
stjómmálaferil sinn aö veði til þess
aö knýja fram nægan stuðning viö af-
stööu hans til kjarnorkueld-
flaugnanna. En vinstrisinnar seldu
þaö okurveröi. I staöinn fengu þeir
framkomiö þeim breytingum á
stefnu flokksins í efnahagsmálum,
sem samherjar kanslarans í ríkis-
stjórninni fengu sig síöan ekki til að
kyngja. Þar á meöal álagöan meiri
tekjuskatt til þess aö standa undir
atvinnubótaaögeröum.
Forystumenn frjálslyndra
demókrata, samherjanna í ríkis-
stjóminni sem óttuöust að flokkur-
inn þeirra mundi dragast með
sósíaldemókrötum niöur í feniö,
notuðu sér stefnumörkunina í
Miinchen til þess að velta sökinni yfir
á stóra bróður og loks til rétt-
lætingar brotthlaupinu úr ríkis-
stjóminni yfir í faöm hægri
flokkanna.
Hætt er viö aö hið pólitiska umrót
síðustu tveggja ára skyggi nokkuö á
annaö starf Schmidts þetta átta og
hálfa ár sem hann hefur verið
kanslari. En margir landar hans
munu líta til hans sem kanslarans
sem lét ekki haggast fyrir tilraunum
hryðjuverkaflokka til þess aö bylta
lýöræöiskerfi landsins og stóð þó um
leið af sér kröfur um auknar lög-
regluhamlandi aðgeröir. Þaö var um
miðjan áttunda áratuginn þegar
Baader-Meinhof-bófamir og fleiri
hryðjuverkahópar óöu uppi. Aörir
munu minnast náinnar samvinnu
Schmidts viö verkalýðsfélög
landsins, en undir hans handleiöslu
jókst hlutdeild starfsfólks í stjómun
stórfyrirtækja áriö 1976.
1 margra augum veröur þessi
vinsæli kanslari ávallt hinn styrki
leiötogi sem talaöi tungu
alþýöunnar. Maöurinn sem færöi
Vestur-Þýskaland upp á skör heims-
veldanna, en féll af kringumstæöum
sem hann gat ekkert sjálf ur við gert.
Kohl og Strauss, leiðtogl kristilegra sósialista, hafa bundiö enda ó 16
ára samfellda stjórn sósíaldemókrata.
„ .** m 1 fl 4l|ff £&£ %