Dagblaðið Vísir - DV - 04.10.1982, Blaðsíða 12

12
DV. MÁNUDAGUR4. OKTOBER1982.

DAGBLAÐIÐ-VISIR
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjdri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og dtgáfustjóri: HÖRDUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoðarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjóri: JÚNAS HARALDSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 86611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 86611.
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ SÍÐUMÚLA 12. Prentun:
ÁRVAKUR HF„ SKEIFUNNI 1».
Áskriftarverð á mánuði 130 kr. Verö í iausasölu 10 kr. Helgarblaö 12 kr.
Einkarétturinn afnuminn
Útvarpslaganefnd hefur skilaö áliti sínu. Hún leggur til
aö einkaréttur ríkisins verði afnuminn. Hún vill leyfa
fleiri útvarpsstöövar, bæöi hljóövarps og sjónvarps.
Nefndin hefur endursamið útvarpslögin með nýju
frumvarpi og afhent menntamálaráðherra. Ekki er
ástæöa til aö ætla annað en ráöherra leggi frumvarpið
fram þegar í þingbyrjun og góöar vonir eru bundnar við
aö máliö fái hraöa afgreiðslu. Fulltrúar allra stjórnmála-
flokka hafa átt sæti í útvarpslaganefndinni og mælt meö
breytingunum.
Allar likur eru á því aö nýjar útvarpsstöðvar geti hafið
starfsemi strax á næsta ári. Þetta eru góö tíðindi. I raun
og veru marka þau tímamót.
Örar breytingar í tækniþróun og fjölmiðlun, ásamt meö
breyttum viðhorfum almennt, kalla á skjót viðbrögð lög-
gjafans. Einkaréttur ríkisins á útvarpsrekstri er tíma-
skekkja, einokun, sem er liöin undir lok. Segja má að hér
sé aöeins veriö aö viöurkenna oröinn hlut, laga lögin aö
breyttum aöstæöum. Á undanförnum misserum hafa ris-
iö upp litlar stöövar sjónvarps, bæði á höfuðborgarsvæð-
inu og í heilum byggðarlögum, annars staðar hafa fjöl-
mennir hópar tekið sig til og skipulagt útsendingar í
kapalstöövum. Myndbandabylting hefur hundsaö úrelta
löggjöf einkaréttarins og það væri hreinasta afturhald ef
einhverjum dytti í hug aö loka fyrir eöa hefta þetta fram-
tak fólksins.
Stjómmálaflokkarnir hafa gert sér grein fyrir þróun-
inni. Þeir hafa vit á því aö bjóða ekki almenningsálitinu
byrginn með áframhaldandi einkarétti ríkisins.
Jafnvel þeir flokkar eða stjórnmálamenn sem sífellt
hafa horn í síðu frjálsræðisins. treysta sér ekki lengur til
annars en fylgja straumnum. Auövitaö eru til öfl í
þjóðfélaginu sem hræðast sjálfsábyrgð einstakhnganna
og vilja aUsráöandi ríkisforsjá. Þau munu sverta tillögur
útvarpslaganefndar og tala um atlögu aö Ríkisútvarpinu.
En þær raddir veröa fáar og einangraðar.
Ríkisútvarpiö mun áfram halda stööu sinni. Það verður
áfram eina útvarpiö sem nær tU allra landsmanna. Hlut-
ur þess veröur bættur samkvæmt frumvarpinu aö því er
varðar f járhag og aðstöðu.
Þaö sem gerist hinsvegar er aö Ríkisútvarpið fær sam-
keppni sem verður því til góðs. Þaö fær aðhald og saman-
burð og það veröur í auknum mæli aö taka tillit til áhorf-
enda og áheyrenda.
A sama tíma má búast viö því aö staðbundnar útvarps-
stöðvar þjóni viðkomandi byggðarlagi meö fréttum og
öðrum upplýsingum sem aUa jafna eiga ekki erindi í
landsútvarp. Fleiri rásir gera þaö mögulegt að sérhæfa
efni, hvort heldur í menningu, íþróttum, tónlist eða frétta-
flutningi. Þannig getur hver einstaklingur valiö sér efni
eftir eigin höföi, fjölbreytnin verður meiri þegar hver
stöð bætir aöra upp.
Einokun í útvarpsrekstri þjónar engum tilgangi. Fyrir
fúnmtíu árum var kannski réttlætanlegt að ríkiö sæti eitt
að rekstri útvarps, en það er liðin tíð. Fjölmiðlun á aö
vera frjáls, jafnt á sviði útvarps sem útgáfu blaða og
tímarita.
Útvarpslaganefnd hefur stigið fyrsta skrefið. Nú eiga
menntamálaráðherra og Al])ingi næsta leik.
ebs
Skipulagsmál
í brennidepli
Fyrir borgarstjórnarkosningarnar
gáfu sjálfstæöismenn kjósendum tíu
loforö. Þaö tíunda var að þeir myndu
efna hin níu. Þeir lofuöu jafnvel að
fella úr gildi ákvöröun sem aldrei
haföi veriö tekin, t.d. um íbúðabyggð í
Laugardalnum. Eftir kosningarsigur-
inn hafa sjálfstæöismenn látið hendur
standa fram úr ermum undir kjörorö-
inu: tilgangurinnhelgarmeöaliö.
í þessari grein veröur fjallaö nokkuö
um stefnubreytingu í skipulagsmálum
sem var meginmál kosninganna.
Skipulagsmálin eru stórmál sem eiga
eftir að veröa framhaldssaga í borgar-
stjórn þetta k jörtímabil.
Merk skipulagsvinna
Á síðasta kjörtímabili var unniö
geysimikið og gott starf aö skipulags-
málum. Aö Borgarskipulagi réðst þá tii
starfa sem forstöðumaður Guörún
Jónsdóttir arkitekt. Voru skipulögö
fjögur þéttingasvæði vestan Elliöaáa
sem var nýjung. Það hefur augljósa
kosti fyrir íbúa að setjast aö í grónum
hverfum. Eftir valdatökuna afturköll-
uöu sjálfstæðismenn úthiutun lóöa und-
ir 120 íbúðir og fór þar meö í súginn
dálagleg fúlga af peningum skatt-
borgaranna sem fariö höföu í skipu-
lagsvinnu.
Þá var í tíö fyrrverandi meirihluta
endurskoöað skipulag sjálfstæöis-
manna frá 1977. Kom í ljós aö ýmsar
forsendur höföu breyst. Má nefna aö
íbúaspáin var of há, samningar höföu
ekki náöst um Keldnaland og þaö sem
skiptir einnig miklu máli í þessu sam-
bandi: boranir eftir neysluvatni í Heið-
mörk höföu breytt viðhorfi til Rauða-
vatnssvæöisins sem ekki haföi komið
til álita vegna vatnsverndunar árið
1977. Nýtt skipulag austursvæða sá
dagsins ljós og var samþykkt í mars
1982. Þaö felur í sér útfærslu byggðar
viö Árbæ (Ártúnsholt), í Selási og um-
hverfis Rauöavatn.
Tillagan gerir jafnframt ráö fyrir
byggö í landi Keldna, Gufuness og
Korpúlfsstaöa en ekki fyrr en eftir
aldamót. Var skipulag Keldnalands
unniö í samráöi viö y f irmenn þar.
íbúðabyggð í stað
rannsóknastofnana
Sjálfstæðismenn höfnuðu Rauða-
í vor birtust hér í blaöinu nokkrar
greinar um landvörslu friölýstra
svæöa Islands. Tveir félagar mínir í
Landvaröafélaginu, sem tóku þátt í
þessum skrifum, vitnuöu í erindi mitt á
Feröamálaráðstefnu Landverndar í
mars og óskuöu eftir aö ég léti líka í
mér heyra á þessum vettvangi. Undan
beiönum þeirra vil ég ekki skorast þótt
dregist hafi að verða viö þeim. Eg
mikia fyrir mér aö koma í litla blaöa-
grein heilstæðri umfjöllun um þaö
hvemig staðiö er aö vörslu okkar friö-
uöu svæöa. Landvarsla á Islandi er ekki
skýrt afmarkaður þáttur í þjóölífinu,
heldur á sér gamlar og nýjar ástæöur,
tengist viöhorfum fólks í landinu,
menningu þess og sögu.
Náttúruvernd
og friðun
Náttúruvemd er nauðsynleg öllum
þjóöum alls staöar. Án náttúruverndar
göngum viö stööugt á auöæfi jaröar
þangaö til þau eru uppurin og viö meö.
Náttúrufriöun er ekki þaö sama og
náttúruvernd þótt margir virðist halda
svo. Deila má um hvort náttúrufriðun
sé nauösynleg á sama hátt og deila má
um varðveislu menningar og menning-
arminja, fomgripa og listaverka, en þó
veröur aö telja náttúrufriöun nauösyn-
lega a.m.k. svo lengi sem viö kunnum
ekki náttúravemd.
Þegar land er friöað er þaö í raun
viðurkenning á aö viökomandi svæöi
sé svo merkilegt aö gerö frá náttúrunn-
ar hendi aö til þess að halda afrakstri
af svæöinu í hámarki veröi menn aö
leyfa náttúrunni áfram aö hafa öll völd
viö mótun þess. Mikilvægi svæðisins
getur t.d. veriö fólgið í lífríki þess,
landmótun, fjölbreytileik eöa fegurö
og það að taka þessi svæöi frá sem n.k
fymingar fyrir komandi kynslóöir er
Kjallarinn
Sigrún Helgadóttir
einnig viöurkenning á því aö við menn
erum ekki óskeikulir. Hugsast gæti að
ef við færum aö brambrölta eitthvað
innan þessarra merkilegu svæöa þá
rýrðum viö gildi þeirra og gæfum af-
komendum okkar ekki kost á aö njóta
svæöanna á sama hátt og viö höfum
gert.
Síðan 1959 hafa Alþjóðlegu náttúm-
verndarsamtökin (International Union
for Conservation of Nature and Nat-
ural Resources eöa IUCN) í samvinnu
viö Sameinuöu þjóöirnar safnað
upplýsingum um friöuð svæði í heimin-
um og samkvæmt þeirra upplýsingum
teljast aöeins tveir hundraðshlutar af
yfirboröi lands á jöröinni friðaðir. Með
alla hina 98 hundraöshlutana ráösk-
umst viö að vild og stjórnum ekki
skynsamlegar en svo aö vegna eyðing-
ar skóga og slæmrar landnýtingar
glötum viö þúsundum milljóna tonna
af jarðvegi árlega og á sama tíma, og
þaö aðeins í hinum svokölluöu þróuðu
ríkjum heims, byrgjum við um 3000
km2 af góöu landbúnaöarlandi undir
byggingum og vegum.
Möguleikar þjóða
til friðunar
Möguleikar þjóöa til aö halda svæö-
um af landi sínu utan hinnar mótandi
handar mannsins eru æriö misjafnir.
Framskilyröi er augljóslega aö enn
séu á landinu nokkum veginn náttúru-
leg svæöi sem aftur er háö því hversu
langa sögu hinn tæknivæddi vestræni
maður á í landinu. önnur atriði sem
miklu máli skipta era hversu landiö er
þéttbýlt, hvemig eignarhaldi á landi er
háttaö’og hvaða möguleikar era á ann-
ars konar landnýtingu en friðlýsingu.
Til nánari skýringa má nefna dæmi:
• „Sú spurning er áleitin hvers vegna Is-
lendingar eru svo áhugalitlir um að
vernda mestu dýrgripi náttúru lands síns.
Svarið virðist vera það að okkur skortir virð-
ingu fyrir náttúrunni. Það sem menn bera ekki
virðingu fyrir reyna þeir að móta að sínum
vilja, beygjaundir vald sitt (sbr. Geysi).”
Frá helgistað þjóðarinnará Þingvöllum.