Dagblaðið Vísir - DV - 20.10.1982, Blaðsíða 6

6 DV. MIÐVIKUDAGUR 20. OKTOBER1982.
Neytendur Neytendur Neytendur Neytendur Neytendur
í
Þyngsti skattur sem
neytendur þurfa að bera
hlutfalli söluskatts hef ur verið breytt 10 sinnum
síðastliðin 20 ár
Á neytendaráðstefnu í Borgamesi í
byrjun október flutti Árni Árnason
framkvæmdastjóri Verslunarráðs
Islands erindi. Hann fjallaði þar
meðal annars um myndun vöruverðs
og kom fram í máli hans aö sölu-
skattur er í dag um 1/5 eöa 19% af
heildar söluverði vöru. Við höfðum
samband við Árna og báðum hann
um aö segja okkur nánar frá tilurð
söluskatts og þróun til dagsins í dag.
Á síðastliðnum 20 árum hefur
skatthlutfall söluskatts hækkað úr
3% í 23,5% og er líklega fróðlegt fyrir
neytendur að sjá nánar hvernig sú
atburðarás hefur verið.
— Með lögum nr. 100 frá 29. des.
1948 var söluskattur fyrst lagður á
hér á landi með svipuðu sniði og enn
gildir. í fyrstu varhanntímabundinn
skattur, en var jafnan framlengdur
um eitt ár um hver áramót. Árið 1960
var skatturinn hins vegar gerður
varanlegur með lögum nr. 10/1960,
og var skatthlutfall þá 3%.Síöan 1960
hafa breytingar oftsinnis átt sér
stað, sem nær eingöngu hafa falið í
sér hækkun á skatthlutfalli. Eins og
áður sagði var söluskattur 3% árið
1960, en 20 árum síðar, árið 1980, er
hann kominn upp í 23,5%. Mun óhætt
að fullyrða að þessi skattur sé nú
þyngsti skattur sem neytendur og að
ýmsuleyti verslunþarf aðbera.
Helstu breytingar
á söluskatti
a. Skatthlutfall. Á síðastliönum 20
árum hefur skatthlutfall söluskatts
hækkaö úr 3% í 23,5%. Eftirfarandi
tafla skýrir nánar atburðarásina.
TAFLAI Hækkanir á söluskatti 1960—1980
1.4 1960 •3.% (Söluskattur til neytenda)
1.2. 1964 5,5%
1.1. 1965 7,5%
1.3. 1970 11%
1.3. 1973 13% (2% viðlagagjald bætist við)
1.3. 1974 13% (1% viðlagagjald +1% olíugjald)
22.3. 1974 17% (4% söluskattsauki bætist við)
1.10. 1974 19% (13% söluskattur + 4% viðauki +
1% viðlagagjald +1% olíugjald)
1.3. 1975 20% (Viðlagagjald hækkar um 1 stig)
15.9. 1978 20% (almenn niðurfelling af matvælum)
16.9. 1979 22% (2% söluskattsauka bætt við)
14.4. 1980 23,5% (1,5% orkujöfnunargjaldi bætt við)
Eins og fram kemur í töflunni hér að skattbyrði er tæplega átta sinnum
ofan hefur hlutfalli söluskatts verið meiri 1980 en 1960.
breytt tíu sinnum síðastliðin 20 ár, og -ÞG.

Lófastærð á sviðahausum
Sláturneytandi hafði samband við DV.
„Eg keypti tíu slátur í haust, en var
ekki ánægð með útkomuna. I fyrsta
lagi uppgötvaði ég að verðmunur á
slátri er á milli verslana. Til dæmis
kosta 5 slátur í Hagkaupi um 300 krón-
ur. SS í Glæsibæ tekur 340 krónur fyrir
sama magn, þannig að það munar 80
krónum þegar tekin eru tíu slátur.
í öðru lagi þá voru sumir sviða-
hausarnir ekki stærri en kvenmanns-
lófi, eða um 800 gr. Þegar ég kvartaði
viö afgreiöslustúlkuna sagðihún: „Þið
eigið bara aö taka við því sem að ykkur
er rétt.” Ekki vildi ég sætta mig við
þetta enda er ég búin að búa til slátur í
45 ár og veit alveg hvað ég er að tala
um.
Mér var bent á að hafa samband við
Búnaðarfélagið, sem ég gerði. Þeir
vísuöu mér á æðsta ráð landbúnaðar-
ins. Þar fékk ég þau svör að lágmarks-
haus ætti að vega 1.100—1.200
grömm.”
Rætt við Vigfús Tómasson starfsmann
SS:
„Þegar keypt eru tíu slátur, má allt-
af reikna með að einhverjir hausar séu
smáir,” sagði Vigfús, þegar hann
heyrði sögu konunnar. „Það er reynt
aö setja misstóra hausa í pokana.
Sumir þeirra eru smáir en aðrir allt
upp í 1,3 kíló. Viö látum fimm slátur í
poka og setjum marga þeirra á vigt,
það losar ávallt um 5 kíló.” Allra
minnstu hausana, eða „afturkreisting-
ana”, eins og Vigfús orðaði það, nota
þeir í sultugerð.
Blm. hafði samband við Framleiðslu-
ráð landbúnaöarins:
Svörin frá Bændahöllinni eru þessi:
Meðalþungi á sviönum lambshausum er
1.100—1.200 grömm, en það getur alltaf
verið helmings munur á hausum. Ein-
hver lágmarksþyngd ætti að vera á
sviöahausum og réttast væri að selja
þá allra minnstu eftir vigt.
Verð á 5 slátrum í 10 verslunum:
Hagkaup 300
Kaupfélag Hafnfirðinga ■ 330
ww
Ekki þarf að kvarta yfir matarbakkanum, sviöahausinn er mun stærri en lófi,
enda kokkurinn kátur yfir því.
Kaupgarður 330 Verslunin Breiðholtskjör 325
Kostakaup 310 Verslunin Nóatún 330
SS-Austurveri— Verslunin Sunnukjör 330
Sparimarkaður 328,50 Vörumarkaöurinn 309
SS-Glæsibæ 340 -RR
SORPFUJTNINGURIGAMUM
— á vegum Aðalbrautar hf. og Garðafells
Gunnlaugur Kárason bifreiðastjóri
hafði samband viö neytendasíðu
vegna greinar sem birtist nýlega á
neytendasíðu um nýja þjónustu hér-
lendis, sem sé gámaflutninga á
vegum Garöafells með úrgang, bú-
slóð og önnur efni. Vildi hann benda
á að fyrirtækið Aðalbraut hf. að
Ásgarði 20 hefur ekið sorpi í gámum
frá ýmsum stöðum í 4 ár. Þá er al-
gengt að ýmis fyrirtæki fái leigða
gáma í einn mánuö og kostar þaö 880
krónur. Losunargjald er síðan 572
krónur. Þetta miðast við Reykjavík
ogKópavog.
Bifreiðin sem til þessa starfa er
notuð og gámarnir sem eru 30 alls
voru keyptir frá Keflavíkurflugvelli,
Þar hafa verið teknir upp aðrir
starfshættir. Gámamir eru losaðir í
þar til geröa bíla, en ekki ekið meö
þá á öskuhauga eins og gert er hjá
Aðalbraut hf. og Garðafelli.
-RR
Treysta menn
sérútúr
kaupæðis-
hringekjunni?
—spyr kona fyrir austan
Frá neytanda einum á Austfjörð-
um hefur okkur borist nokkuð langt
og fróðlegt bréf. Við birtum hér
nokkrar glefsur úr því:
Heil og sæl.
Oft sé ég að fólk furðar sig í bréf-
um til ykkar þegar aðrir eru með
lágan meðaltalskostnað. Eg get upp-
lýst að hjá okkur fóru flestir aurar
fjölskyldunnar í húsiö sem er í smiö-
um og þá þarf aö sniöa stakk eftir
vexti.
Galdurinnerþessi:
Menn hætta að kaupa það sem þá
langar mest í en aðeins það helsta
keypt til aö lifa af. Ekki er keypt
steik á sunnudögum, grænmeti i
verslunum, (aðeins kartöflur eru
niðurgreiddar), aldrei nokkum tíma
áfengi, nautakjöt, góðir ostar, niöur-
suöuvörur, kex og þess háttar mat-
vörur. Engar sjoppuferðir, fötin látin
endast, brauðið bakað heima og
svona má lengi telja. Já, það er líka
of dýrt að kaupa vörur eins og ís,
rjóma, smjör, júgúrt, blandaö skyr
og tilbúna rétti. I staö tilbúnu rétt-
anna er heldur reynt að finna upp
alls kyns nýstárlegt góögæti úr til
dæmis innmat, fiski og annars flokks
kjötiogkæfukjöti.
Eg vil gefa eitt lítið heilræði til
þeirra stressuðu sem eru með marga
víxla í gangi. I guðanna bænum, ekki
streðast viö að kaupa marga hluti í
einu meö afborgunum. Að minnsta
kosti ekki þaö marga hluti aö þiö
náið því ekki að greiða afborganir af
venjulegum launum ykkar.
Reynið að gera áætlanir fram í
tímann og sjá hvort ekki sé hægt að
nurla saman á vissum tíma fyrir ein-
hverjum ákveðnum hlut, utanlands-
ferðeða slíku.
Sparilán bakanna eru líka nokkuð
sniðug. Þau er hægt að eiga sem
varasjóö. Til dæmis þarf maður alls
ekki aö taka lániö um leiö og sparn-
aöi er lokið, heldur er hægt aö eiga
þarna varasjóð ef eitthvaö bjátar á,
til dæmis ef þvottavél, isskáp-
ur eða bíll bilar stórlega. Ef við höf-
um sparað einhverja tiltekna upp-
hæð þá verður bankinn aö tvöfalda
hana að minnsta kosti. Nú sé ég
marga fyrir mér sem hrista höfuðiö
og hneykslast, því aö hver ætli eigi
peninga til að spara? Þetta gætu
verið þeir sömu sem hafa nokkra
víxla og lán í gangi til þess að borga
af nýja bílnum, myndsegulbandinu,
nýju heimilistölvunni og slíkum
tækjum. Mitt álit er að þjóðin lifi um
efni fram og hafi raunar gert í mörg
ár.
Eg vil eyða mínum launum þannig
að ég sé fjárhagslega sjálfstæö en
ekki svo að lánardrottnar fái meiri-
hluta launanna.
Til bóta væri að koma á umræðu
um þessi mál, til dæmis um hvaö
kostar að lifa í þjóðfélagi okkar og
hvort menn treysta sér út úr kaup-
æðishringekjunni.
Kona á Austf jöröum.
Oppskrift fylgdi bréfinu, ein af
þessum nýstárlegu sem bréfritari
talar um.
Rauðsprettuflök
með skyrsósu
Rauösprettuflök
2 matsk. h veiti,
2matsk. rasp,
1/4 tesk. pipar,
salt, karrý.
Þessu er blandað vel saman. Rauð-
sprettuflökunum er velt upp úr hveiti-
blöndunni ásamt eggjablöndu. Síðan
eru fiskstykkin steikt í smjörlíki á
pönnu.
Skyrsósa:
2 matsk. af óhrærðu skyri, þynnt með
vatni og bætt meö örlitlum sykri.
sitrónudropum bætt i
(alls ekki nota sitrónusafa ef hiö sér-
staka bragð á að nást.)