Dagblaðið Vísir - DV - 29.08.1983, Blaðsíða 10

10
DV. MÁNUDAGUR 29. ÁGOST1983.
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Mexíkó:
Þótt Mexíkó sé víöáttumikið land
(átta sinnum stærra en Bretlands-
eyjar) og þaö tíunda stærsta í heimi,
ef miöað er viö brúttó þjóðarfram-
leiöslu (sem er meiri en hjá hag-
sældarríkjum eins og Ástralíu og
Hollandi), þá er í reyndinni ekkert
rúm fyrir þessar 75 milljónir manna
sem þar búa. Aö ekki sé talað um 95
milljónir eins og spáö er að íbúaf jöld-
inn verði viö næstu aldamót.
Þaö á Mexíkó nefnilega sameigin-
legt meö Islandi aö stór hluti lands-
ins er ófrjósamur, óbyggileg eyöi-
mörk, fjallgaröar eöa frumskógar.
Þar á ofan bætist svo það aö
landbúnaðarlög, tekin í arf frá
byltingunni og verðlagning
landbúnaöarafuröa, sem tekur mest
miö af hagsmunum neytenda í þétt-
býlinu, gera það að verkum aö
yrkjanlegur hluti landsins er illa
nýttur.
Því er það aö landbúnaðarvinnuafl
Mexíkó hefur dregist saman og sá
vinnumarkaöur minnkaö hlutfalls-
lega á einmitt þeim tíma þegar inn á
vinnumarkaðinn flæðir ný kynslóð
vinnandi fólks. Mexíkanar áttu lengi
heimsmetiö í íbúafjölgun, eða 3,3% á
ári. Þaö hefur aö vísu dregið úr
þeirri frjósemi en á sjöunda áratugn-
um dró einnig úr ungabarnadauða.
Það er auðvitað gleöilegt timanna
tákn en leiðir þó til þess að aldrei
hafa komiö jafnmörg ungmenni í
einu inn á vinnumarkaöinn og þessi
árin. Efnahagshrunið mikla, sem
svo gott sem færði stjóm efnahags-
lífs Mexíkó inn í skrifstofur Alþjóða-
bankans og Alþjóðagjaldeyrissjóðs-
ins (vegna stórskulda Mexíkó við út-
lönd), veitir þessu unga fólki hins
vegar fá atvinnutækifæri. En á
meðan hefur verð á brauði (tacos er
Mexíkönum það sem fiskurinn hefur
lengstum verið íslenskum heimilum)
rúmlega tvöfaldast á 18 mánuðum.
Þegar obbinn af gjaldeyristekjun-
um þarf að fara til afborgana á
erlendum skuldum vandast málið,
ef auka þarf innflutning á
landbúnaöarvörum, vegna þess að
landbúnaður Mexíkó bregst. Fyrir
þá sök þurfa Mexíkanar þetta árið að
kaupa þrefalt meira af komi frá
Bandaríkjunum en þeir gerðu fyrir
fimm árum. Og geri þeir ekki stórátak
í eigin landbúnaðarframleiðslu geta
þeir horft fram á þessa þróun, aukn-
ingu frá ári til árs. Þetta eru þau
böndin sem binda Mexíkó fastast við
nágrannann stóra í norðri, Bandarík-
in. Þau toga þó í báöar áttir. I
Ferskt vatn með tómum olíu-
skipum til Austurlanda nær
Umbrot í efna-
Miguel de la Madrid forsoti boðar
herðingu sultarólarinnar á meðan
eriendir lánardrottnar krefjast
skuldaskila.
Olían hefur gert Mexíkönum
mögulegt aö ná fljótt upp tekjum til
þess að greiða inn á skuldir sínar.
Enda var þaö fyrst og fremst til þess
aö koma olíulindum sínum i gagniö
sem Mexíkó steypti sér í skuldimar í
upphafi. Pemex, olíufyrirtæki ríkis-
ins, át upp nær 30% af útgjaldalið
fjárlaganna 1981. Nú er útaustri og
fjárfestingum þess haldið langt
niðri. Nú er komið á daginn að stór
hluti fjármagnsins sem renna átti til
uppbyggingar olíuiönaðarins fór
beint i vasa spilltra embættismanna
undir stjórn Lopez Portillo forseta.
En því sem ekki var stolið þykir
hafa verið vel varið. Leiðslur voru
lagðar og olíuhafnir gerðar til þess
Olíumarkaðurinn hefur reynst
traustari en á horfðist síðasta vetur
og gerði Mexíkönum kleift að hækka
olíuveröiö i síöasta mánuði um einn
dollara tunnuna sem auðveldar þeim
að mæta hækkun vaxta á dollaralán-
um. 1 % gengissig á dollaranum spar-
ar Mexíkönum 850 milljónir dollara í
vaxtagreiðslur á einu ári sem sýnir
vel hver vaxtabyrðin er. 1 dollara
hækkun á hverri olíutunnu gerir 650
milljóna dollara mun í gjaldeyris-
öflun Mexíkó á einu ári.
Þessa dagana sitja Mexíkanar
límdir við sjónvarpstæki sín til að
fylgjast með réttarhöldunum yfir
fyrrverandi forstjóra Pemex, Diaz
Serrano, sem sakaður er um að hafa
stolið 34 milljónum dollara úr s jóðum
Verslanir í mexikönskum landamærabm. A meðan ekki gætir vöru-
skorts helst friður innaniands, en eila gæti orðið stutt í að ólgan i S-
Ameriku brytist einnig út við landamœri Bandaríkjanna.
Draumórakenndar hugmyndir um
að koma dráttartaugum á hafísjaka
og draga þá sjóleiðina til Austur-
landa nær, þar sem eilífur vatns-
skortur hrjáir olíuframleiösluríkin,
hafa nú þokað fyrir jarðbundnari
ráðagerðum um að flytja þangað
vatn í olíuskipum sem annars sigla
þangaötóm.
Denholm-skipafélagið í Glasgow
hefur nú á prjónunum áætlun sem
miðar að því aö sjá ríkjunum við
Persaflóa fyrir vatni frá Teesside.
Allt að 13.600 rúmmetrum á dag af
freskvatni. Vatnsveita Norðimbra
hefur gert skipafélaginu tilboð um
sölu á hreinsuðu vatni fyrir 42 krónur
hvert 4 1/2 tonn. Vatnsveita í Wales
ígrundar einnig samsvarandi ráða-
gerðir um að flytja vatn frá olíuhöfn-
inni í Milford Haven í Suður-Wales
þar sem fylla mætti risaolíuskip á tíu
dagafresti.
Olíuskip nota sjó fyrir ballest.
Nýrri olíuskipin gætu flutt fers'kt
vatn í staðinn án þess að menga það
því aö þau hafa sérgeyma fyrir
ballestina vegna viðuriaganna sem
banna aö ballestinni sé dælt í sjóinn
ef hún er menguö olíu. I eldri
oliuskipunum, sem hafa ballestina í
aðalgeymunum, mundi vatnið verða
olíublandað. Þó hafa verið settar
nýjar reglur um betri hreinsun
geymanna sem munu sjálfsagt
verka til minni mengunarhættu
innanborðs sem utan.
Nú þykir það ekki þurfa að koma
að neinni sök þótt oh'ukeimur sé af
vatni sem nota skal til áveitu. 1
vatnseklunni í Austurlöndum nær er
einmitt mest þörfin fyrir áveituvatn.
I Líbýu hafa verið gerðar tilraunir
með áveituvatn, sem ögn var
blandað hráoh'u, og kom í ljós að það
gerði grænmeti og höfrum hreint
ekki nokkum skapaðan hlut. Jafnvel
vatn með óuppleystum olíuklumpum
geröi lítinn skaöa.
Norskir vísindamenn eru sam-
gefið góða raun. Sýnast
áveituaðferðir þeirra þarna eystra
duga vel þótt vatnið sé eitthvað
oMublandað. I Líbýu eru uppi ráða-
geröir um að nota oMublandaö vatn
til áveitu í stórum stíl. Það áveitu-
kerfi verður sett upp í nágrenni
Tobruk.
Því aðeins getur verið einhver
skynsemi í þvi að flytja ferskt vatn
til Austurianda nær að það geti verið
ódýrara en vinna það úr söltum
sjónum. Hitt sýnist þó blasa við að
hreinsun á þannig aðfluttu vatni, til
þess að gera það drykkjarhæft, gæti
reynst of dýr. En vatn til nota fyrir
áveitur gæti verið gáfulegt eins og aö
ofan er lýst. Þó má búast viö því að
arabar muni hika við að gera sig
háða vatnsinnflutningi frá Vestur-
löndum rétt eins og Vesturlanda-
mönnum var um og ó að þurfa að
reiða sig á olíuinnflutning frá
Austurlöndum nær hér áöur.
Bandaríkjunum er offramleiðsla á
komi, sem er kostnaðarsamt í
geymslu, en þangaö þarf að flytja
inn olíu, sem Mexíkanar eiga nóg af,
svo að „gringó”unum er mikið í mun
að ólgan í Suður-Ameríku breiðist
ekki norður til Mexíkó að landa-
mærum þeirra sjálfra.
að tengja oMuholur í frumskógum
Tabasco og Chiapas viö alþjóða-
markaöi. En fjármagnsskortur
stendur frekari virkjun þessara auð-
Mnda fyrir þrifum. Þó þykir huggun
að vita af því að á grunninu í
Campeche-flóa bíður oMa sem
tryggja mun öraggar gjaldeyristekj-
ur í viðskiptum við Bandaríkin í
hálfa öld eða lengur.
Mexikó er ekki aöiM að OPEC,
sölusamtökum olíuútflutningsrikja.
Mexíkönum hefur þó tekist að fá
næstum jafnhátt verö fyrir sína olíu
og OPEC. Munar ekki öðru en lægri
flutningskostnaði. Framleiðslan
nemur um 2,75 milljónum oMufata á
dag og þar af era 1,5 miUjónir seldar
úr lamU (aðallega tU USA). Það er
15% meira en framleiðsluþakið sem
OFEC setti, t.d. á Nígeríu, til þess að
efla tökin á markaðnum.
Miklar verðhækkanir á oMu og ben-
síni á innanlandsmarkaði hafa
stuölað að því að draga úr notkun
heimamanna sjálfra sem skUur því
meira eftir til útflutnings.
fýrirtækisins. Hann þykir glöggt
dæmi um spiUinguna, sem viögekkst
í stjórnartíö PortUlos, og var raunar
náinn vinur og samstarfsmaður for-
setans fyrrverandi. Máliö er enda
hápóUtískt. Stjórn Miguel de la
Madrid forseta, sem raunar komst
að með stuðningi PortiUos, er mikið í
mun að reka spiUingarorðiö af
embættiskerfinu. Um leið á hún ekki
gott með aö krefjast af alþýðunni að
hún skeri niður Ufskjörin ööravísi en
veita auðmannastéttinni í landmu
aöhald um leið svo að sjá megi.
Það er óvíða í heiminum jafnmis-
skipt auönum eins og í Méxíkó og
hefur de la Madrid forseti gripiö tU
ýmissa ráðstafana til að herða
aðhaldið á hinum efnameiri. Nýlega
fór fram upptaka á skemmtibátum
þeirra Mexíkana sem ólöglega höfðu
skráö þá í Bandaríkjunum. Einnig
hafa veriö „frystar” eignir fyrrver-
andi embættismanna, aUs um 10
miUjónir dollara að verðmæti, á
meðan þeir hafa ekki gert grein fýrir
hvemig þær eru fengnar. Forsetinn
hefur stofnaö nýtt embætti með
skrifstofu og starfsliði sem skal hafa
eftirlit með eyðslu opinberra
embætissmanna og þar á meðal hans
sjálfs. Er það í fyrsta sinn sem slíkt
er borið við í Mexíkó. Opinberir
starfsmenn eru ekki lengur undan-
þegnirskatti.
Það hefur í gegnum tíðma mikið
orð farið af mútuþægni embættis-
manna í Mexíkó og hefur de la Mad-
rid skorið upp „siðgæðis” herör gegn
sMku. Vonandi verður honum vel
ágengt.
mála starfsbræðrum sínum í Líbýu með vísindamönnum í Kuwait að
um þetta atriöi. Þeir vinna í félagi samskonar rannsóknum. Hafa þær
Hugmyndin er að risaoiiuskipin ftytji votn frá Vesturiöndum tH
skrœlnandi oiiuríkja Austurienda nær istað þess að sigla tóm þangað
tilbaka.
Umsjón:
Guðmundur Pétursson
hagsfjötrunum