Dagblaðið Vísir - DV - 08.02.1984, Qupperneq 14

14
DV. MIÐVIKUDAGUR 8. FEBRUAR1984.
Tíðarandinn Tíðarandinn
Viðskiptavinir
öryggisþiónustunnar
Ólafur Þórir Hansen, einn af varðiiOum VARA, á ferð um borgina siðast-
liðna laugardagsnótt. Mynd BH.
Hverskonar aðilar eru það einkum
sem leitá til öryggisþjónustunnar
eftir vernd og eftirliti?
Það er fróðlegt og segir sína sögu
aö renna sem snöggvast yfir
viðskiptavinaskrána. Þar eru lyfsöl-
ur, lyfjaheildsölur, gullsmiöir,
kirkja, kvikmyndahús, veitingastað-
ir, hljóðfæraverslanir, kjörbúðir,
sjúkrahús, myndamótagerð, prent-
smiðja, rakarastofa, rannsóknar-
stöð, allmargir bankar, happdrætti,
sparisjóður, jarðstöð, fjárhirslur rík-
isins og rás 2 í nýja útvarpshúsinu.
Það mætti hæglega lengja þessa
runu en við látum þetta gott heita.
En auk fyrirtækja og stofnana hafa
að sjálfsögðu fjölmargir einstakling-
ar leitað ásjár öryggisþjónustunnar
um vernd, gæslu og vamarkerfi
ýmiskonar.
Vamir gegn innbrotum er stór
hluti af starfi öryggisþjónustunnar
— líklega sá stærsti. Gróflega séð má
skipta innbrotsþjófum í tvo megin-
flokka og er sú skipting þó hvergi
nærri tæmandi. Flestir brjótast inn í
auðgunarskyni, annaðhvort til þess
að stela peningum eða þá hlutum
sem auðvelt er að selja óvönduðum
mönnum.
Aðrir brjótast inn í lyfsölur eöa
lyfjaheildsölur til þess að komast
yfir vímuefni — stundum em þessir
menn þegar í vímu en br jótast inn til
þess að veröa sér úti um meira efni
áöur en víman þrýtur.
I Húsi verslunarinnar, sem nær-
tækara væri að kalla Höll verslunar-
innar, er litið eftir öllum fjórtán
hæðum þessarar miklu og glæsilegu
auðvaldsbyggingar og einnig þarf að
athuga sérstaklega hvort vatns-
dælumar í kjallaranum virki eins og
vera skal því aö höllin stendur í mýri
og stöðugur vatnselgur inn í hana af
rauðleitu mýrarvatni.
Suöur með sjó er fiskeldisstöð
nokkur og sérstakur eftirlitsbúnaður
lætur öryggisþjónustuna vita ef eitt-
hvaö fer úrskeiðis meö rafmagn og
vatnsstreymi.
Á öðrum stað er kjúklingabú og
fylgist öryggisþjónustan með hita-
stiginu þar svo aö ekki væsi um litlu
guluangana.
Þannig mætti áfram telja. Þaö er
hægt að koma upp á hverjum stað
varnar- og viðvörunarkerfi sem
virkar sjálfkrafa á staönum sam-
kvæmt forskrift, en ef vill má tengja
þessi kerfi beint við öryggismiðstöð-
ina eftir símalínum og gefi þau boð
um einhverjar misfellur á staðhátt-
um getur varðmaðurinn gripið til
viðhlítandi ráðstafana þegar í stað.
Hér er Gunnar Arnarson, starfsmaður Vara, við sjálfvirku öryggismið-
stöðina. Hún tekur við boðum frá ýmiskonar varnar- og viðvörunarkerf-
um utan úr bæ og utan af landi gegnum simalinur, skráir á strimilinn
allt sem málið varðar, stund og stað og sitthvað annað. Viðbrögð
starfsmannsins eru samkvæmt ákveðinni forskrift sem er breytileg og
fer eftir því hverskonar fyrirtæki eða einstaklingur á hlut að máli. Stöð-
in er virk allan sólarhringinn og starfar áfram þó að siminn á viðkom-
andi stað sé tekinn úr sambandi.
Oryggis-
fyrirtæki
And & svar borgaranna gegn glæpamönnum
Ailtaf er glæpunum að fjölga í
þjóðfélaginu, innbrotum, ránum, lim-
lestingum, nauðgunum, skemmdar-
verkum, skepnuskap og stórfelldum
svikum og prettum og löng yrði þessi
runa áður en allt yrði talið, og þó er
fyrirsjáanlegt að enn muni vont
versna.
Það er komin fram einskonar stétt
ófyririeitinna manna sem ekki stundar
ærlega vinnu að hætti forfeöranna
heldur framfleytir sér frá degi til dags
með hnupli, sníkjum og þaðan af verri
glæpaverkum. Margir þessara manna
eru enn á ungiingsárum. Sumir —
kannski flestir — eru þeir háðir
fíkniefnum.
Stundum fara þeir meö veggjum og
hafa hægt um sig. Stundum fyllast þeir
dirfsku eða þá að á þá rennur æði og þá
eru þeir vísir til þess aö fremja viöur-
styggilega verknaði sem aldrei verða
b.ettir.
Hvað á þjóðfélagið að taka til
bi agðs til þess að stemma stigu við
ósómanum?
Það er víst orðið öllum ljóst aö
fulltrúa fólksins skortir bolmagn eöa
manntak, nema hvorttveggja sé, til
þess að sporna gegn ofbeldisverkunum
— það vita til dæmis allir, sem á annað
borð vilja vita nokkum skapaðan hlut,
að dómskerfi landsins er ein allsherjar
ruslahrúga og engar verulegar bætur á
döfinni svo að kunnugt sé.
Raunverulega má segja með
nokkrum sanni að ráöamenn
þjóðarinnar eigi sinn hlut í þessari
voðalegu þróun því að þeir hafa
kollvarpað siðgæði almennings meö
veröbólgusukki og pólitískri spillingu í
heilan framsóknaráratug og gott
betur. Þeir hafa líka daufheyrst viö
eggjunarorðum mætra manna sem sáu
þessa hluti fyrir og vöruöu við þeim.
En auövitað er það tómt mál og
tímasóun helber að eltast við
sökudólga í svo stóru og afdrifaríku
máli. Þaö er brýnna að snúa sér beint
aðvandanum og íhuga hvort orðið sé of
seint að grípa í taumana — ef það eru
þá til einhver jir taumar eftir.
Það er ljóst að lögregla ríkis-
valdsins og borgaryfirvalda er engan
veginn einfær um að halda uppi lögum
og reglu. Hún verður að fá dyggilega
aöstoö einstaklinga og einkafyrir-
tækja. Erlendis eru dæmi þess að
heimilisfeður í erfiðum hverfum taki
höndum saman og skiptist á um að
halda vörö að næturlagi og hefta ferðir
illmenna. Þeir eru þá tveir ög tveir
saman, gjarnan vopnaðir kylfum með
grimman hund sér til fulltingis. Ef til
vill er tímabært aö íbúar sumra hverfa
Reykjavíkur taki þennan kost til
íhugunarnúþegar.
Löggæsla borgaranna
Auk þeirra samtaka sem heimilis-
feður og aörir ábyrgir menn geta
komið á fót af sjálfsdáðum til þess aö
verja fjölskyldur sínar eru einnig
starfrækt erlendis sérstök fyrú-tæki
sem veita umsjón og vernd gegn á-
kveöinniþóknun.
Slik fyrirtæki eru þegar farin aö
blómgast hérlendis.
Ýmsir framsýnir hugsuöir frjáls-
hyggjunnar hafa bent á þá leið aö ríkis-
valdið afsali sér framkvæmd lög-
gæslunnar og feli hana einkaaðilum
samkvæmt útboði.
Það má endalaust deila um atriöi
sem þetta, en allavega virðist það
æskilegt að upp komi ákveðin verka-
skipting hins opinbera og einkafyrir-
tækja — lögreglusveitir undir beinni
stjóm ríkisvaldsins annist viss sviö
löggæslunnar, en lögreglusveitir
einkaaöila sjái um eftirlit og gæslu á
öðrum sviðum.
Til þess að fræöast um þessa þróun
fylgdist ég síðastliðna nótt með starf-
semi eins af öryggisfyrirtækjum
landsins; þaöheitir Vari ogfórégum
borgina þvera og endilanga ásamt ein-
um farandverði fyrirtækisms til þess
að huga að húsum og ýmsum öðrum
mannvirkjum.
Öryggisþjónusta
Baldur Hermannsson
Eúinig var ég leiddur í allan
sannleik um þann margháttaöa búnaö
sem völ er á um þessar mundú- til þess
aö hefta ferðir illmenna og vernda
fjármuni, líf og eignir fyrú- ágimd
þeirra.
Lítillega verður drepið á þennan
búnað hér í opnunni, en þeir sem vilja
kanna málið frekar ættu að snúa sér
beint til Vara eöa annarra öryggis-
fyrirtækja og biðja um upplýsingar.
Hreyfiskynjari hjá rás 2 i nýja útvarpshúsinu. Það sem hann skynjar er i
rauninni hiti á hreyfingu og verði hann áskynja mannaferða gerir hann
þegar viðvart til öryggismiðstöðvar Vara. Mynd BH.
15
DV. MlbWKÚD&ÓÚR 8? f^B^&aSfö&í! ''
Tíðarandinn Tíðarandinn 7 Tíðarandinn Tíðarandinn Tíðarandinn
o _______________
o
Sjötta skilningarvitið er vopn
hans íhættulegu starfi
Öryggisvörðurinn opnaði dymar,
kveikti ljós, gekk úm í skrifstofuna,
nam skyndilega staðar. Hann hvessti
sjónir á gólfið. Þar lágu sem hráviöi
hverskyns pappírar og skjöl, eyðublöð,
gíróseðlar, stimplar og reiknivéi. Þaö
var engu líkara en örlyndur innbrots-
þjófur hefði veriö hér á ferli rétt á und-
an okkur og varpað þessum plöggum
út yfir gólfábreiöuna í reiöi súmi og
vonbrigöum.
öryggisvöröurinn stóð grafkyrr og
hrærði hvorki legg né lið. Hann starði á
verksummerkin, gaf öllu nánar gætur
og festi hvert einasta smáatriði í
óbrigðulu minni sínu, rétt eins og
óskeikul tölva sem allt man og engu
gleymir.
Svo gaf hann mér merki, fetaöi sig
gætilega úin eftir húsakynnunum og
gáði inn í hverja smugu. Það var
enginn uggur í lofti, en þó er aldrei að
vita hvar óvinir liggja á fletum fyrú.
Þey! Skyndilega heyrðum við þrusk
— og út úr skugganum komu tvær ung-
ar konur tiplandi á veislubúnum skóm,
eldrauðar í kinnum, dmkknar af víni
og harla sakbitnar ásýndum.
önnur þeirra var frakkari og gaf
okkur í flaustri viðhlítandi skýringu á
útgangi skrifstofunnar. Það var starfs-
mannaveisla í fullum gangi í grennd-
inni og hér hafði svolitið ískorist sem
óþarft er að orðlengja frekar.
Öryggisvörðurinn kannaði fram-
burðþeirra ogsannfærðistumaðhann
væri á rökum reistur.
Svo héldum við för okkar áfram,
öryggisvörðurinn og ég. Viö héldum út
í snjóinn, myrkrið og ófærðina, gættum
að vissum byggúigum bæjarúis og
gengum úr skugga um að þar væri allt
með kyrrum kjörum.
Hinir ástföngnu,
vonsviknu og skuggalegu
Þetta var aðfaranótt sunnudags,
göturnar fullar af svellum og snjó og
fjallháir skaflar risu upp hvarvetna
gangandi fólki til sárrar skapraunar.
Bíllmn okkar var lítill en lænurnar í
svelibunkum strætanna hyldjúpar og
langt í millum. Stundum varö ég að
vúida mér út til þess að leggja líkams-
kraftana við hestöfl bílsins.
Það var kaldsamt og dimmt en alis
staöar var fólk á ferli. Eg minntist
þess ekki aö hafa séö jafnmargt fólk á
stjái um borgina aö næturlagi eúis og
þama, en það var fyrsta helgi febrúar-
mánaðar og unga fólkið var í óða önn
að svala hvötum sínum og drekka burt
mánaðarhýruna sma.
Þarna voru hin ástföngnu, haldandi
hvort um annað, ljómandi í framan
þrátt fyrir kuldann og veifandi unn-
vörpum eftir leigubilum sem ekki létu
s já sig þegar mest þurfti við.
Þama vom hinir vonsviknu á leið til
sinna heimkynna hver í súiu lagi,
álútir með beiskjudrætti kringum
munnrnn. Bláir af kulda keifuöu þeir í
gegnum fannúnar, iila klæddú og
óhrjálegir ásýndum.
Þarna voru líka húiir vafasömu —
skuggalegir karlmenn meö sígarettur í
Hér er rofi i hurðarfalsi nokkru í nýja útvarpshúsinu — vei þeim bófa sem
opnar þessar dyr i heimildarleysi! Mynd HB.
Helga Vilhjálmsdóttir er ein þeirra fjölmörgu lyfsala sem hefur látið setja
upp þjófavarnarkerfi i versluninni. Af öryggisástæðum reyndist ekki unnt
að birta Ijósmynd af búnaðinum.
Hugvitssamlegur rofi i hurðarfals — það fer ekki mikið fyrir þessum búnaði, en hann stendur fyrir sínu.
Sjá næstu mynd.
Ljósm. BH.
kjaftvikum og auga á hverjum fingri,
til í allt og víluðu fátt fyrir sér.
Já, þaö er margt undarlegt fölk á
ferli um Reykjavík að næturlagi og það
er svo sem engin furða þó að borg-
ararnir reyni að tryggja sig eftir mætti
og hrekkur þó ekki til á stundum.
Sjötta skilningarvitið
I húsi nokkm fundum viö bakdyr
ólæstar. Það vom allmikil verðmæti á
víð og dreif og eins gott að enginn
óboðinn gestur hafði tekið í snerilinn
þessa snjóþungu laugardagsnótt.
öryggisvörðurúin athugaði vand-
lega allar kringumstæður. Hann hug-
aði sérstaklega að snjónum fyrir utan
og gáði hvort þar væm nokkur um-
merki mannaferða, en svo var ekki.
Það var allt með felldu í húsúiu og
greinilegt aö einhver viðutan starfs-
maður hafði hreinlega gleymt að
aflæsa dyrunum þegar hann hvarf af
staðnum. En því miður er ekki alltaf
gleymsku um að kenna þegar starfs-
menn skilja eftir opna glugga og ólæst-
ar dyr — það er víða úlfur í hrokkin-
hærðri sauðargæru.
Hvar sem við komum þurfti
öryggisvörðurinn aö draga fram lykil
af krók og stimpla í klukku sinni til
þess að vottfesta komu súia á staðinn.
Þetta var ungur maður, hægur í fasi,
ótrúlega athuguli og gætinn. Einfara
næturinnar lærist margt sem okkur
hinum er hulið. Hann er á ferli þegar
aörir sofa og honum er kunnugt um
hvaða hættur steðja að einum í skjóli
myikurs. Heym hans verður næm og
sjónin hvöss. Einveran vekur upp af
dásvefni aldanna þá dularfullu
skynjun sem stundum er kölluð sjötta
skilningarvitið. Honum lærist að
skynja návist manna þó að hann
hvorki sjái þá né heyri. Honum lærist
líka að skynja þann eún í lofti sem eftir
verður þegar menn hafa verið í heún-
sókn en eru nýlega farnú-.
Allt eru þetta ákveðnar gáfur sem
náttúran léði mönnum tii sjálfsbjarg-
ar í grárri fomeskju og enn á ný gera
þær öryggisverðinum kleift að rækja
skyldur sínar af ábyrgð, alúð og kost-
gæfni — en umfram allt af öryggi og
festu.
Vamarbúnaður
borgaranna
Þeir sem vilja veröa sér úti um
búnaö til þess að verja líf sitt og
eignir eiga um margt gott að velja.
Til þess að gefa vissa mynd af því
úrvali skal hér getið fáeinna gripa,
en það skal strax tekið fram að sú
upptalning er hvergi nærri tæmandi.
Hreyfiskynjarar. Þeir em af
ýmsum geröum — ein sú einfaldasta
er samansett af speglum og tæki sem
er næmt fyrir hitageislum. Þessi
búnaður lætur sig ekkert varða
mann í kyrrstöðu, en þegar speglarn-
ir gefa til kynna að hann sé á
hreyfingu eða ástand vistarverunnar
sé aö breytast, gerir það samstundis
viðvart.
Einnig er fáanlegur einfaldur og
tiltölulega ódýr hreyfiskynjari sem
notast við hátíönihljóöbylgjur.
Ljósgeislar. Þessi búnaöur er í eðli
súiu náskyldur gömlu góðu
ljósfrumunum, sem við emm svo vön
á karlasalemum skemmtistaðanna
og aðaldyrum verslunarhúsanna.
Munurinn er þó sá að þetta áhald not-
ast við bylgjulengd ljóssins, sem
augað greinir ekki, og er það vita-
skuld haft svo til þess að hlennimenn
taki ekki eftir búnaðinum og vari sig
áhonum.
Þetta tæki hefur þann ókost aö
geislinn er mjór og beinn erns og
strik og því tiltölulega auðvelt aö
komast hjá honum ef vitað er um
hann, undir hann eða yfir, nema
fleiri séu saman sem mynda þá eins-
konar öryggisvegg úr ósýnilegu ljósi.
ftljóðnemar. Oft er hentugt að
setja upp í bönkum sérstakan búnaö
sem er næmur fyrir sprengúigum,
múrhöggum og öðrum hávaða — allt
niöurílogsuðu.
Rofar i hurðarfals. Mjög emfaldur
og væntanlega tiltölulega ódýr
búnaður sem gerir viðvart ef óboðnir
gestir opna dyr á ferðum sínum.
Snúrur. Þær eru enn notaðar en
ekki eins mikið og fyrrum. Þó er
vinsælt að nota sérstök lúnbönd sem
lögð eru yfir glerrúður í verslunum
og séu þær brotnar slitna böndin og
rjúfa rafstraum.
Þjófabjöllur. Þær eru til í ýmsum
gerðum og hafa þann tilgang aö fá
afbrotalýðinn til þess að hætta við
hálfnað verk. Oft er hvorttveggja
notaö, þjófabjöllur og sírenur ein-
hverskonar, ásamt viðvörunarkerfi,
sem lætur vita til öryggismið-
stöðvarinnar.
Stjórnstöðvar. Ef öryggisbúnaður
er viðamikill kann að vera þorf fyrir
sérstaka, tölvustýrða stjómstöð á
staðnum, sem gerir hvorttveggja í
senn að hafa stillt saman öryggis-
tækrn samkvæmt ákveönum
tilskipunum og gerir öryggisþjónust-
unni eða lögreglu viðvart um leið og
útaf bregður.
Gunnar Snorrason kaupmaður kveikir á þjófavamarkerfj sinu að kvökti
dágs. Myndin sýnir svonefnda stjórnstöð, sem samhæfir hin ýmsu við-
vörunarkerfi á staðnum og sér um að koma boðum áleiðis gegnum
simalinur til öryggisþjónustunnar.