Dagblaðið Vísir - DV - 07.04.1984, Blaðsíða 23

Textl:
Stgurður I*ór Salvarsson
og Sigurður Valgeirsson
Myndir:
Gunnar V. Andrésson
og Einar Ólason
Stefán Benediktsson alþinglsmadur:
..Elkki hæj^t að
kenna fðlki með
boði og bönnum”
Tillaga sú sem fyrir Alþingi liggur
um aö fram fari almenn atkvæða-
greiðsla hvort framleiða eigi og selja
áfengt öl á Islandi er fyrst og fremst
tillaga um aö þjóöin taki afstöðu til
þess hvert stefna beri í áfengismálum.
Afstaða þingmanna til þessarar til-
lögu er ekki vitnisburöur um afstööu
þeirra til áfengis, heldur sýnir hún
fyrst og fremst afstöðu þeirra til ein-
staklingsfrelsis og hver réttur þjóðar-
innar er til stefnumótunar í alvar-
legum málum.
Stefnuskrár íslenskra stjórnmála-
flokka eru loöin og þvæld fyrirbæri og
enginn stjómmálaflokkur hefur neina
yfirlýsta stefnu í áfengismálum. Þaö
er sannfæring mín að þjóðaratkvæða-
greiðslu ætti að beita í miklu fleiri
málum en gert er í dag.
Sjálfum finnst mér bjór óttalegt
glundur. En ef menn vilja sötra þetta
fremur en sterka drykki þá sé ég ekki
að það sé í mínum verkahring sem
alþingismanns og löggjafa að ákveða
fyrir fólk. Þaö er ekki
hægt að kenna fólki meö boði og
bönnum. Hér á landi hefur starfað svo-
kölluð bindindishreyfing í áratugi og
fengið Utlu áorkaö, enda leggur hún
höfuðáherslu á boö og bönn. Fyrir
nokkrum árum risu hins vegar upp
nútímaleg fjöldasamtök sem lögðu
höfuðáherslu á fræðslu- og leiðbein-
ingarstarf. Arangurinn lét ekki á sér
standa. Þessi samtök hafa lyft grettis-
taki. Reynslan sýnir að bannstefna er
ekki aðeins óréttlát heldur er árangur
hennar nánast enginn í samanburði við
fræöslustefnu.
Vegna hlutverks míns sem löggjafa
á Alþingi vU ég líka fá úr því skorið
hvort sú stefna stjómvalda, að banna
hið meinlausasta en leyfa hið skaðleg-
asta í þessum efnum, nýtur almenns
stuðnings þjóðarinnar.
Stefán Benediktsson.
inu var vísað til annarrar umræðu í
neöri deild með 19:13 atkvæöum og til
allsher jamefndar með 17:8 atkvæðum.
Nefndarálit kom ekki og frumvarpið
ekki tekið meir á dagskrá.
riðja frumvarpið, sem miðaði að
breytingum á áfengislöggjöfinni, kom
fram á Alþingi árið 1960. Flutnings-
maður að þessu sinni var Pétur
Sigurðsson. Tilgangur frumvarpsins
var að koma á samræmi í áfengislög-
i gjöfinni, en auk þess er vísað til þess
|að bann á áfengu öli sé móðgun við
menningarþroska og frelsiskennd
! íslenskra þegna. Frumvarpið gerði ráð
fyrir að mesti styrkleiki áfengs öls
Imætti vera 3,5% af vinanda að rúm-
jmáli. Frumvarpinu var vísað til ann-
iarrar umræðu í neðri deild með 25:6
atkvæðum og til allsherjarnefndar.
Nefndarálit kom ekki og frumvarpiö
ekki tekið á dagskrá framar.
1965 kom enn fram frumvarp til
laga um breytingu á áfengislögum.
Flutningsmenn voru þeir Pétur Sig-
urðsson, Björn Pálsson og Matthías
Bjarnason. Tilgangur frumvarpsins
var sá sami og frumvarpsins frá 1960,
en gert varð ráð fyrir að mesti stvrk-
leiki ölsins mætti vera 4,5% af vínanda
að rúmmáli. Frumvarpiö var fellt við
þriðju umræðu í neöri deild meö 23
atkvæðum gegn 16.
I viðbót við þessi bjórfrumvörp
komu fram breytingatillögur við af-
greiðslu áfengislaga árin 1954,1966 og
1967 og 1977. Allar þessar tillögur voru
felldar eða svæfðar í nefiidum. Þá var
felld þingsályktunartillaga um þjóöar-
atkvæði um bjórinn sem fram kom á
þingi 1969. Þá var hvað mjóst á munun-
um, 18 voru á móti, 17 með.
Og nú liggur semsagt fyrir Alþingi
samskonar þingsályktunartillaga sem
búið er að vísa til allsherjamefndar.
Hvað um hana verður er því ekki ljóst
sem stendur.
Þess má svo geta að nýtt bjórfrum-
varp var lagt fram á Alþingi í gær og
er það í svipuðum dúr og fyrri frum-
vörp. Flutningsmenn eru þeir Jón
Magnússon og Jón Baldvin Hannibals-
son og gera þeir ráð fyrir í frumvarpi
sínu að verði þaö að lögum taki þau
gildi 1. janúar næstkomandi.
M argar tilraunir hafa menn gert til
að höggva skörð í bjórbannmúrinn. I
kringum árið 1971 var farið að flytja
efni til léttvíns- og ölgerðar til lands-
ins í kjölfar þess að sala á gleri var
gefin frjáls. Menn voru áminntir á
pakkningum um að ef sykurmagn í
brugginu færi yfir ákveðið magn þá
væra þeir aö brjóta landslög. Fæstir
tóku mark á þessari athugasemd og
talsvert var bruggað í heimahúsum.
Þessi bylgja reis, að sögn Guttorms
Einarssonar eiganda Amunnar í
Reykjavik, hæst árið 1974 þegar fyrir
Alþingi lá frumvarp um algjört bann á
innflutningi og sölu á ölgerðarefnum.
Um þetta leyti var áfengi einnig nokk-
uð hátt í verði, miðaö við kaupgetu
almennings. Þegar sýnt þótti að fram-
varpið myndi stoppa í þinginu var sem
almenningur teldi heimabruggið ekki
spennandi lengur og umsetningin í sölu
þessara efna hrapaöi niður i um þaö bil
15 prósent af því sem hún haföi verið
áður. Salan hefur aldrei náð sér á strik
eftir þetta. Þó hefur orðið einhver
örvun í bjórefnissölu upp á síðkastið
vegna þeirrar umræðu sem veriö hefur
umbjór.
önnur nýleg breyting í íslensku
þjóðlífi, sem vegur að bjórbanni, var
reglugerðarbreyting sem gerð var í
febrúar 1980 sem heimilar almennum
ferðamönnum aö taka meö sér 12
bjóra. þegar þeir koma inn í landiö.
Nokkru áöur hafði Davíð Scheving
Thorsteinsson látið reyna á þetta meö
því að taka með sér öl í tollaf-
greiðsluna á Keflavíkurflugvelli og
verið sviptur ölinu. Það atvik er þekkt
undir nafninu „þegar Davíö keypti
ölið”. Nýjustu fregnir af þeim málum
eru aö nú er leyfilegt að kaupa sterkan
íslenskan bjór frá Sanitas og Agli
Skallagrímssyni í Fríhöfninni og bera
hann með sér inn í landiö.
riðja atlagan og yngsta gegn
bjórbanni er svo sala bjórlíkis á
íslenskum vínveitingastöðum og í
framhaldi af því íslenskar krár með
. bjórlíki.
Margt bendir til að upphaf sölu bjór-
líkisins hafi veriö á veitingahúsinu
Oðali fyrir nokkrum árum. I
nóvembermánuði síðastliðnum var svo
fyrsta kráin, Gaukur á Stöng, opnuð en
þar er leitast viö að vekja upp krá: -
stemmningu með styrktum miði.
Pubbinn Hlóðir var nýlega opnaður og
sá þriðji verður opnaður innan
skamms. Enska ölstofan á Hótel Sögu
hefur bjórlíki á boöstólum og einnig
veitingastaðirnir Zorba, Hótel Borg,
Hornið og Gullni haninn svo að ein-
hverjir séu nefndir. Sums staðar er aö
vísu bara hægt að panta styrkingu út í
pilsner en þeir staðir sem metnað
leggja í mjöð sinn selja hann tilbúinn
afþrýstikútum.
Aut frá því að skoðanakannanir
komust í tísku meðal þjóöarinnar hafa
verið gerðar nokkrar slíkar kannanir
um afstöðu almennings til bjórsins.
Fyrstu skoðanakannanirnar vora
gerðar 1977 af Hagvangi fyrir dag-
blaöið Vísi og hin af Dagblaöinu.
Báðar sýndu svipaðar niöurstöður,
milli 65 og 70 prósent aðspurðra voru
andvígir sterkmn bjór hér á landi.
Rúmlega sex árum síöar, eða
haustið 1983, kom í ljós í skoðana-
könnun Hagvangs að dæmið hafði
alveg snúist við, 63,5 prósent
aðspurðra voru fylgjandi sölu á
sterkum bjór hér á landi.
Niðurstöður skoðanakönnunar DV í
mars síðastliðnum um afstöðu kjós-
enda til þjóðaratkvæðagreiðslu um
bjórinn staðfesti svo enn betur þessi
sinnaskipti þjóðarinnar. Fylgjandi
þjóðaratkvæöi reyndust 80,8 prósent en
19,2 prósent á móti. Blaöiö bar síöan
þessar niðurstöður saman við skoðana--
könnun um fylgi flokkanna og kom þá í
ljós að stuðningsmenn sterks bjórs
höfðu mikinn meirihluta í öllum stjórn-
málaflokkum, hvergi undir 67 prósent-
um. Það má því gera því skóna að sala
og bruggun á sterkum bjór yrði leyfð í
þ jóöaratkvæðagreiðslu.