Dagblaðið Vísir - DV - 12.05.1984, Blaðsíða 20

20
DV. LAUGARDAGUR12. MAl 1984.
HAFA GENGIÐ ALLS KYNS
BJARKI ELÍASSON YFIRLÖGREGLUÞJÓNN SVARAR SPURNINGUM UM VIKINGASVEIT
Hver er viöbúnaöur lögreglunnar
gegn vopnuðum mönnum eins og þeim
sem gekk berserksganginn í vestur-
bænum um siöustu helgi?
Bjarki: ,Ja, eins og fólk hefur séö þá
er sá viðbúnaður að viö höfum haft sér-
staka menn til aö grípa inn í þau verk-
efni sem viö teljum að gætu veriö of
nættuleg fyrir almenna lögreglumenn
að eiga viö og þetta er fyrst og fremst
til aukins öryggis fyrir lögreglumenn-
ina sjálfa og borgarana sem eiga í
hlut.”
Hvers vegna var hin svokallaöa
víkingasveit ekki strax fengin til aö
fást við manninn í staö lögregluvarð-
stjóra sem vopnaöur var haglabyssu?
„Lögregluvaröstjórinn sem er á
vakt þegar þetta á sér staö fer á
staðinn. Síöan þegar hann er kominn á
vettvang þá metur hann þaö svo aö þaö
sé tryggara að fá víkingasveitina til
aðstoðar og þá fyrst eru þeir kallaðir
út og það var mjög fljótt sem þeir
komu á staðinn eftir aö þeir voru
k vaddir til. Þetta gekk mjög vel.
Þeir eru ekki á neinni sérstakri vakt.
Bíöa ekki eftir verkefnum. ”
Hvað mega lögregluþjónar ganga
langt í viðskiptum sinum við vopnaöa
menn?
„Þaö er takmarkað í lögum hve
langt megi ganga viö aö yfirbuga mót-
stöðu sem sýnd er og viö höldum okkur
alveg innan ramma þeirra laga.”
Eftir innbrotið
I Sportval
Hvenær komu fyrst fram hugmyndir
aö stofhun vikingasveitar?
„Eg get nú ekki dagsett það en það
eru nokkur ár síöan fárið var aö tala
um það. Það var farið að ræða það
strax eftir innbrotiö í Sportval 1976
þegar þeir gengu hér skjótandi um göt-
urnar að þaö væri kannski betra að búa
sig þannig að betra væri að mæta
slíkum tilvikum. Síðan gafst tækifæri
til að senda menn til norsku lögregl-
unnar til aö fræðast um þjálfun
vikingasveita. Eg fór upphaflega út og
kynnti mér þetta og á sama tíma var
núverandi aðstoðaryfirlögregluþjónn,
Amór Sigurjónsson, við störf í norska
hernum og hann fór á þetta námskeið.
Síöan hafa veriö sendir fjórir til
viðbótar.”
Víkingasveitin er þá sniöin að
þessari norsku fyrirmynd?
„Já.”
Hvemig fer val manna í sveitina
fram?
■ „Það eru aðallega ungir og vel þjálf-
aðir menn sem er boöiö upp á
þetta. Þetta er sjálfboöastarf.
Mönnum ber engin skylda til að fara í
sveitina og menn mega hætta ef þeir
vilja. Síðan þegar menn eldast þá
ganga þeir út og aörir koma i staöinn.
: En þetta er fyrst og fremst frjálst val
aö því leyti aö mönnum er boðin þátt-
taka ef þeir fullnægja þeim skilyröum
aö vera i góðu úthaldi og góöri þjálfun.
MDdö af liösmönnum eru góöir íþrótta-
menn. Þeir þurfa aö vera andlega og
líkamlega vel geröir. Síöan er þaö
hvort þeir standast þá þjálf un sem lögö
er á þá eöa hvort viö þjálfunina kemur
í ljós að þeir treysta sér ekki til þess.
Þá geta þeir bara hætt.
Þetta er nákvæmlega eins og í
Noregi. Margir sem þar byrja þeir
nætta.”
Hefur verið svipaö fráhvarf og í
Noregi?
„Ja.ekkimeira.”
Hvaö voru margir í sveitinni upphaf-
lega?
„Þaö er hlutur sem viö segjum
aldreifrá.”
Tröllasögur
Gætiröu lýst eitthvað þjálfun
sveitarinnar?
„Ekki ööruvísi en svona.”
Ekkert hvaö menn eru látnir gera ?
„Nei, nei. Nei, nei.”
Nú hafa gengið alls kyns sögur?
„Það veit ég lika. Það hafa gengið
alls kyns tröllasögur um þetta. Víð
ætlum ekkert aö ræða um þaö.”
Þú vilt þá ekkert segja um hvort þeir
hafi verið þjálfaðir í návígi við
vopnaða menn?
„Nei, nei, nei.”
Marianiö víkingasveitarinnar?
„Upphafiö er eiginlega frá Sport-
valsmálinu. Síöan eru í heimahúsum
ýmis fiiál sem koma upp sem gætu
orðið víkingasveitarmál. Þaö koma
iðulega upp mál í sambandi við skot-
vopn og ýmislegt annað sem aldrei fer
hátt og kemur í blöðum. Þau mál eru
leyst meö samningum og fortölum og
flest mál leysast þannig. Það er ekki
kallað á víkingasveit fyrr en komið er
út á vettvanginn og málið farið aö
valda hættu fyrir almenning. I flestum
tilvikum tekst lögreglunni aö leysa
málin. Þetta er, eins og flest einkamál,
ekki tíundaö.”
Eru víkingasveitarmenn á sér-
stökum launum umfram aöra
Iögreglumenn eöa fá þeir bara auka-
legar greiöslur fyrir æfingar og útköll?
Ahættuþóknun?
„Þeir ganga vaktir eins og aörir
lögreglumenn með sínum fríum og fá
náttúrlega greiðslur eins og aðrir
lögreglumenn ef þeir eru kallaðir út. ”
Mönnum hefur þótt þetta nokkuð
merkilegt ef þeir ganga á móti skotum
og fá svo borgað útkall?
„Það má eiginlega segja aö þeir
fórni sér meira fyrir borgarana en
aðrir. En þeir fá engin meiri laun en
almennir lögreglumenn þegar þeir eru
kallaöirtilstarfa.”
Helstu verkefni
Stundar sveitin æfingar reglulega
alltáriöumkring?
„Þeir stunda æfingar, já.”
Hver eru helstu verkefni víkinga-
sveitarinnar sem hún hefur fengist við
hingaðtil?
.Jíkkert meira en þiö vitið. Þeir voru
kallaðir út þama við bankarániö við
Laugaveg 77 og voru þá tilbúnir að
takast á við það ef þeir heföu komist í
kast viö þann mann sem var með sjálf-
virka haglabyssu. Sem betur fer þurfti
ekki á því að halda. Síðan var það skot-
maöurinn í Slippnum.”
Hefur sveitin sannaö gildi sitt að
mati lögreglunnar?
, Já, ég held það. Viö teljum þetta til
mjög mikils öryggis fyrir alla. Þessi
atvik hafa sýnt það.”
Hefur sveitin haft eitthvert samstarf
viö varnarliðið á Keflavíkurflugvelli
eins og til dæmis viö æfingar á
aðgerðum gegn hugsanlegu flugráni?
„Við höfum ekkert samstarf við
herinn. Þetta er algerlega á okkar
vegum, sjálfstætt. Algeriega lögreglu-
legt”
Hefur sveitin ekkert velt fyrir sér
flugránum og sliku?
„ Jú, jú. En það er ekkert í sambandi
við herinn: Herinn hefur ekkert meö
neinar æfingar aö gera og þaö er
ekkertsamstarf.”
En svona sveitir spruttu upp erlendis
í sambandi við flugrán, ekki satt?’
„Jú, jú. Og samtök eins og Rauöu
herdeildirnar, Bader Meinhof, sendi-
ráöstökur. 1 þessum löndum voru
hópar ofbeldisfólks sem stunduðu
mannrán, sprengingar, flugrán,
bankarán, sendiráðstökur og morö-
árásir og gíslatökur. Sem betur fer er
þetta aöeins farið aö hjaöna þó það sé
nú á Spáni, Frakklandi, svo maður tali
nú ekki um Norður-Irland og Líbanon.
Það lenti nú einu sinni flugvél á Kefla-
víkurflugvelli sem haföi veriö rænt í
Bandaríkjunum og ræningjamir voru
síöan yfirbugaðir í París. Þá var þetta
mikið til umræðu.”
Er víkingasveitin sérsveit lögregl-
unnar á Reykjavíkursvæðinu eða alls
landsins?
„Hún er náttúrlega sérsveit innan
lögreglunnar í Reykjavík en hún
myndi verða send hvert sem væri ef
ósk um slíkt bærist frá viðkomandi
lögreglustjóra.”
Hver er yfirmaður?
Hefur komið upp óánægja innan
sveitarinnar vegna æfinga, þær þótt of
hrottalegar?
„Svona spumingu svara ég ekkert.
Eg veit ekki hvað á að kalla
óánægju. Menn era ekki sammála en
það er engin óánægja. Menn geta rætt
málin. Eg svara þessu ekki.”
Amór Sigurjónsson er opinber yfir-
maður vikingasveitarinnar. Hvers
vegna hefur þú stjómaö sveitinni í
þessum tveimur verkefnum hennar,
bankaráninu á Laugaveginum og skot-
hriðinni í vesturbænum?
„Amór Sigurjónsson hefur aldrei
veriö yfirlýstur yfirmaöur sveitar-
innar heidur þjálfari hennar. Þetta er
alger misskilningur.”
Þú ert þá yfirmaður hennar?
„Lögreglustjóri er náttúrlega yfir-
maður hennar eins og alls lögreglu-
liðsins. I sambandi við stjórnun hennar
getur oft verið bara spumingin hver er
mættur og hver er fyrstur á vettvang.
Eins og vesturfrá um daginn. Eg á
heima þarna rétt hjá, ég var kominn
þama fimm mínútum eftir aö búiö var
aðkallaút.”
Þú ert þá ekki sérstakur yfirmaöur
hennar?
„Þaö myndi hver yfirmaöur sem
kæmi á staðinn taka að sér stjórn
sveitarinnar. Eg fer í sumarfrí rétt
bráðum og þá myndi einhver annar
taka þaö. Ef Arnór væri æðsti yfir-
maöur á staðnum þá myndi hann gera
þaö.”
Hann er aðstoðaryfirlögregluþjónn.
Næsturáeftirþér?
„Viö erum þrir yfirlögregluþjónar
og aöstoðaryfirlögregluþjónar eru
fimm.”
Lögreglumenn
andsnúnir valdbeitingu
Hver er útbúnaöur hvers víkinga-
sveitarmanns?
„Þaðer ekkertá dagskrá.”
Þúsvararþvíekki?
„Nei.”
Nú hefur fólk séö ýmislegt í sjón-
varpi, hnif a og byssur...
„Já, já, þaö er alveg sama.”
Er hugmyndin sú aö fólk sjái helst
ekki hvemig þeir eru búnir, lögreglu-
mennimir?
„Það er náttúrlega í þágu þeirra
sem síst skyldi ef það er farið aö tiunda
það hvernig menn eru útbúnir. Hins
vegar geta menn ímyndað sér þaö sem
þeir vilja og þeir um það. ”
Það eru þá einhver mistök þegar það
eru að koma myndir af þeim í sjón-
varpinu?
„Þaö eru náttúrlega ekki nein
mistök í því, við getum ekki verið að
fela menn eins og í bankaráninu þegar
þeir þurftu að fylgja eftir leitarhund-
inum.
Eða þegar menn eru að fara að
byssumönnum vestur í Slipp, þaö er
ekki hægt aö fela það enda ekki nein
ástæöa til þess. En frekari tíundun á
því er alveg óþörf. Við höfum aldrei
veriö að fela neitt tilvist þessara
manna en viö teljum þetta vera til
öryggis fyrir okkur og okkar þegna. Ef
það gæti verið til „skræk og advarsel”
fyrir einhvem þá er þaö ágætt.”
Kallar þetta á aukið
ofbeldi?
Telur lögreglan aö hætta sé á að
vopnaðar sveitir sérþjálfaöra
lögreglumanna kalli á aukið ofbeldi og
aukna notkun vopna viö glæpi hér á
landi?
„Eg tel það ekki nema því væri eitt-
hvaö misbeitt. Þaö veröur aö skoöa
það í því ljósi að þetta er fyrst og
fremst til þess að mæta ofbeldi aö
fyrra bragði. Það myndi enginn af
okkar hálfu hefja slíkt til vegs og
viröingar og þaö era allir yfirmenn
' lögreglunnar og lögreglumenn í
heildina afskaplega andsnúnir vald-
beitingu hvort sem þaö er með kylfum
eða skotvopnum eöa ööru og það er
einmitt prinsippmál og kennt hér í1
lögregluskólanum að þetta sé neyðar-
úrræði sem ekki skuli gripiö til fyrr en
allt annaö hafi verið reynt. Hvað sem
hver segir út i frá og hvað sem hver
segir um okkar starf þá er það ekki
innprentað í lögregluna og ekki vilji
lögreglumanna almennt aö slíkt sé
gert. Það get ég staðfest hvar sem er.”
I sambandi við almenn ofbeldismál.
Fá allir lögreglumenn tilsögn í meö-
ferðskotvopna?
„Já. Þeir gera þaö því viö þurfum ]
iðulega að senda menn út með skot-
vopn til að aflífa særð dýr og fugla og
taka menn meö skotvopn og kunna skil
áþeim.
Koma á vettvang þar sem voða-
atburðir hafa átt sér staö og kunna skil
á þessu. Sama meö sprengiefni sem
eru í notkun daglega. Viö þurfum aö
kunna skil á að geta tengt þetta og
aftengt og rætt um þessi mál af ein-
hverri þekkingu. Þetta er eitt af
verkumalmennra lögreglumanna.”
Undir hvaða kringumstæðum ber
islenskur lögreglumaður vopn ?
„Hann gerir það aldrei nema aö
honum sé það uppálagt af yfirmanni.
Þá í einhverjum sérstökum tilvikum
eru honum fengin vopn til aö fara út og
skjóta særöan hvolp eða fugl eða ef
honum er faliö að vera lífvörður ein-
hvers manns sem kemur til landsins og
krafist er aö sé vopnaöur vörður með,
ööruvísi aldrei.”
Eru Islendingar svo óvanir byssum
að þeir taka ekki mark á þeim?
„Það var þannig. En ég held að þetta
sé að breytast. Vegna þeirra atburða
sem hafa orðið. Menn hafa séð
alvörunaíþessu.