Dagblaðið Vísir - DV - 10.11.1984, Blaðsíða 8

8
DV. LAUGARDAGUR10. NOVEMBER1984.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stiórnarformaður og útgáfustióri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍDUMÚLA 12—14. SÍMI 686611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI
27022.
Afgreiðsla,áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI 27022.
Sími ritstiórnar: 686611.
Setning, umbrot/mynda-og plötugerö: HILMIR HF./SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: Árvakur hf./Skeifunni 19.
Áskriftarverö á mánuöi 275 kr. Verö í lausasölu 25 kr. Helaarblaö 28 kr..
Síðasta vfgið
Ráðherrar Framsóknar mæla með lækkun vaxta. Þeir
taka undir með kór stjórnarandstæðinga. Framsóknar-
forystunni var frá upphafi illa við það tiltölulega mikla
frelsi í vaxtamálum, sem var innleitt síðastliðið sumar,
þótt Steingrímur Hermannsson forsætisráðherra sam-
þykkti þessa tillögu sjálfstæðismanna. Nú vill Stein-
grímur fara aftur í gamla farið.
Víst þykja mörgum vextir háir. En hvað er til ráða?
Allir viðurkenna, að verðbólga muni mikið aukast á
næstu mánuðum í kjölfar kjarasamninganna. Ætti þá að
lækka vexti?
Varast verður þau víti, sem við þekkjum frá fyrri
árum. Þegar verðbólgan óx en vextir minna, byggði
margt ungt fólk þeirra tíma á svo lágum vöxtum, að
íbúðirnar voru nánast gefnar. Auðvitað var þetta fé ekki
tekið án þess aðrir gyldu fyrir — þeir sem eftir sátu í
verðbólgukapphlaupinu, svo sem sparifjáreigendur sem
urðu að þola neikvæða raunvexti.
Reiknað hefur verið, að á árunum 1972—80 hafi tvö
þúsund milljónum króna verið stolið úr vösum sparifjár-
eigenda.
Nú hefst nýtt verðbólgukapphlaup.
Þeir sem telja sig munu standa vel á þeim spretti
magna þann áróður, að lækka beri vexti. Þeir hugsa með
öfund til þess fólks, sem fékk stóran hluta eigna sinna
gefins.
Ovandaðir stjórnmálamenn skírskota til þessa volduga
hóps. Þeir horfa framhjá því grundvallaratriði, að fjár-
magni verður ráðstafað á hagkvæmasta hátt fyrir þjóðar-
búið, ef framboð þess og eftirspurn ráða vöxtunum.
Verði vextir svo lágir, að þeir séu ekki verulega um-
fram verðbólgu, eykur það spillingu í þjóðfélaginu.
Bankastjórinn, sem útbýtir fjármagninu, eða sjóðs-
stjórinn getur þá látið gæðinga sína hafa forgang. Mikil
eftirspurn yrði eftir fjármagni á hinum lágu vöxtum.
Eins og aðstæður eru getum við ekki reiknað með nægu
fjármagni til að veita fjölda ungs fólks eignir á silfurfati
nema með því rétt einu sinni að stela nógu miklu af spari-
fjáreigendum.
Vextir hækkuðu við vaxtafrelsið. Þá gerðust þau
ánægjulegu tíðindi, að bankar og sparisjóðir fóru að
keppa um sparifé meö hækkun vaxta á innlánum. Spari-
fjáreigendur hafa síðustu mánuði fengið nokkra uppbót
fyrir þaö, sem áður hafði verið af þeim rænt. Þrátt fyrir
hækkun vaxta sagði Svavar Gestsson, formaður Alþýðu-
bandalagsins, í vantraustsumræðunum, að fjármagnið
sogaðist út úr bankakerfinu yfir á markað okurlánara.
Þetta segir okkur nokkuð um, hversu lítið fjármagnið er,
sem um er keppt.
Stjórnvöld hafa illu heilli takmarkað þetta fjármagn
með því að ráðstafa drjúgum hluta þess á ófrjálsum
markaði, svo sem til oft óhagkvæmra skuldbreytinga í
landbúnaði og sjávarútvegi. Vextir verða því hærri en
ella á því fé, sem eftir stendur.
Stjórnvöld eiga að beita hagkvæmum aðferðum, vilji
þau bæta kjör húsbyggjenda. Lánstími er nú fáránlega
stuttur á bankalánum, sem varið er til aö byggja íbúðir,
sem munu standa í mannsaldra. Stjórnvöld gætu beitt sér
fyrir lengingu slíkra lána bankakerf isins.
Vaxtafrelsið, takmarkað sem það er, stendur nú eftir
sem eitt af því fáa, sem stjómarstefnan hefur byggt á.
Það er eitt síðasta vígið. Haukur Helgason.
>
v~S
Bullandi
meirihluti!
Eg var aö blaöa í Þjóöviljanum um
daginn og rakst þar á frásögn af
fundi nokkrum, hvers tilgangi ég hef
nú gleymt. Það vakti athygli mína að
í fréttinni var sagt að á fundinum
heföi veriö, ,bullandi meirihluti”.
— Er þetta ekki nokkuð
harkalegur dómur? spuröi ég sjálfan
mig. — Er ekki fulllangt gengiö að
segja svo stóran hóp kjörgengra
Islendinga röflara? Lýsir þetta ekki
nokkurri mannfyrirlitningu?
Eg velti þessum spurningum fyrir
mér dágóða stund og reyndi að
ímynda mér þennan merkilega fund.
Eg teiknaöi upp í huga mér langan,
hálfrökkvaðan sal, þar sem lágt var
til lofts, en nokkuð vítt til veggja. I
salnum sá ég fyrir mér svo sem 500
manns, og í salnum var mikill kliður,
því meirihluti fundarmanna, 251,
röflaði í síbylju. Fundarmenn
blööruðu upp í opið geðið hver á
öðrum, og það sem ég heyrði af orða-
skiptum hafði ekkert með fundar-
efnið að gera, heldur skiptust menn á
klámvísum, Hafnarfjarðarbrönd-
urum, veðurlýsingum og síma-
númerum og aðskiljanlegum slíkum
óþörfum upplýsingum.
Það rann upp fyrir mér, aö ég
hafði setið ótal slíka fundi. Eg gat
reyndar ekki rifjað upp nokkurn
fund, sem ég hef setið, sem ekki líkt-
ist þessari ímyndun minni. Eg komst
því, nauðugur, að þeirri niöurstöðu,
að það er í hæsta máta sanngjörn
lýsing á meirihluta á svona fundi, aö
hann sé bullandi.
Eg geri mér grein fýrir því að
þessi niöurstaða mín kann að hafa
mótast af því, að nokkru leyti, að ég
sjálfur er minnihlutamaður.
Ævinlega, þegar deilur rísa og menn
skipast í flokka eftir afstöðu sinni,
lendi ég í minnihlutahóp. Eg man
ekki til þess aö hafa greitt atkvæði
með meirihlutanum nema einu sinni
á ævinni. Og þá var reyndar vitlaust
talið.
Auðvitað eru ekki allir á einu máli
um það, hvaö er bull, og hvað ekki.
Það sem í eyrum eins manns
hljómar sem samhengislaust þvaður
og óráðs þrugl, kann aö hljóma í
eyrum annars manns sem opinber-
aður sannleikur, ljúfur sem fegursti
kveðskapur. Það sem einum manni
finnst „málefnalegt”, finnst öðrum
marklaus skætingur”. Það sem
gerir pólitískar deilur svo athyglis-
verðar er einmitt þaö, að deiluaðilar
gæta þess svo vandlega að vera
aldrei sammála um staðreyndir
málsins, að þeir gætu eins veriö að
tala um sitt málið hvor.
Ólafur B. Guðnason
Gott dæmi um þetta gaf að líta í
þrætuþætti í sjónvarpinu um daginn,
þar sem fjórir þingmenn deildu um
blessaða ríkisstjómina (viðstaddir
rísi úr sætum og taki ofan með fer-
földu húrrahrópi, eða ekki, eftir at-
vikum).
I þeim ágæta þætti sagði forsætis-
ráðherra (Steingrímur Hermanns-
son, en sumir vilja skíra ríkis-
stjórnina eftir honum og kalla hana
Steingrímu, en mér finnst
Steingrímur hafa of hreyfanlega
andlitsdrætti til þess að slík nafngift
geti talist viðeigandi) . . . hvert var
ég kominn? . .. já!, forsætis-
ráðherra sagði að kaupmáttur launa-
fólks hefði rýmað um 8% á stjómar-
tímanum (og ég bendi á þaö einu
sinni enn, að það eru launin, sem
hafa kaupmátt, en ekki launafólkið,
eða hefur Steingrímur einhvem
tímann keypt eitthvað og greitt fyrir
þaö með la unamönnum?).
Þar kom Svavar Gestsson á móti
með þá yfirlýsingu, að þessi sami
kaupmáttur hefði rýmað um 25% á
sama tímabili.
Brá einhverjum?
Ekki vitund. Þeir héldu áfram
eins og ekkert hefði ískorist. Vönum
fundarmönnum kemur það ekkert á
óvart þó andmælendur þeirra séu
bullandi.
Allir þekkja þau sannindi, að til
eru þrjár tegundir lygi: lygi, bölvuð
lygi ogstatistikk.
Ef gengið er á slíka stjórnmála-
menn og þeir spuröir, hvaðan þeir
hafa tölurnar, sem þeir vitna svo
glaðlega til, svara þeir þvi, að þeir
hafi þessar tölur frá sérfræðingum.
Þessir sérfræöingar viti allt, sem
vitað verði um öll þessi mál, og eng-
inn, síst af öllu stjómmálamenn, geti
með góöu móti efað orö þeirra.
Greindur maður sagöi einu sinni,
aö slíkir sérfræðingar heföu alltaf á
reiöum höndum þr jár tegundir talna.
Fyrsta tegundin er til þess að
blekkja almenning. önnur tegundin
til þess að blekkja stjórnmálamenn.
Og þriðja tegundin til þess að blekk ja
þá sjálfa.
— En til hvers eru þá þessar
pólitísku umræður allar? spyrja
reiðir lesendur. — Hvernig á al-
menningur að móta afstöðu til mála,
þegar tölurnar eru ekki áreiöanleg-
ar? Hvernig eiga stjómmálamenn
að velja milli kosta, ef þeir hafa ekki
áreiöanlegar upplýsingar?
Eg get auövitað ekki svarað
þessu. Mín kenning er sú, að mann-
kyniö skiptist í tvo hópa: meirihluta-
fólk og minnihlutafólk. Sumir styöja
alltaf sigurvegarana, en aörir lenda
alltaf með minnihlutanum (ég er
viss um að það eru fáir sammála
þessari kenningu minni, reyndar, en
það verður að haf a það).
Eg man ekki lengur, hvert fund-
arefnið var á fundinum, sem
Þjóðviljinn sagði frá í þessari
merkilegu grein um daginn. Eg er
hins vegar sannfærður um það, að
það er rétt, sem sagði í fréttinni, að
meirihlutinn var bullandi. Eg hef
lært það af reynslunni, að það eru
meirihlutar alltaf. Ég hlustaði einu
sinni á umræður á Alþingi einn eftir-
miðdag og verð aö segja, að ekkert,
sem þar var sagt, kom mér á óvart.
En eftir því, sem á daginn leiö, varð
mér órórra, uns svo var komið að ég
átti erfitt með að sitja kyrr. Eg skildi
lengi vel ekki, hvers vegna ég var
svo spenntur, en þó fór svo aö lokum,
að upp rann fyrir mér ljós.
Það var enginn minnihluti.