Dagblaðið Vísir - DV - 22.02.1985, Blaðsíða 10

Dagblaðið Vísir - DV - 22.02.1985, Blaðsíða 10
10 DV. FÖSTUDAGUR 22. FEBROAR1985. Utlönd Útlönd Útlönd Útlönd Frá Fridrikí Rafnssyni, fréttaritara DV f París LÍNUDANS MILU HEIMSÁLFA For8oti Frakklands, Francois Mitterrand, heilsar upp á kanaka í Kúaúa- þorpi i Nýju-Kaledóniu. Bak við hann er sórlegur sendifulltrúi hans í deilunni, Edgard Pisani. Deilan i Nýju-Kaledóniu er að mörgu leyti merkileg og ekki einungis vegna þess að þar er um að ræða upp- gjör milli gamallar nýlenduþjóðar og nýlendunnar. Nýlendan, sem er að vakna til vitundar um sjálfa sig, er gömul saga og ný sem hingað til hef- ur ekki endað nema á einn veg. Deilan er m.a. athyglisverð vegna þess að hugtakið „heimamaður” er þar mjög á reiki. íbúar Nýju-Kale- dóniu eru að 40 hundraðshlutum þel- dökkt fólk, kanakar, sem eru hinir Lftarháttur, stéttabarátta Þeir sem deila i Nýju-Kaledóniu skiptast i fylkingar eftir litarhætti en um leið er um að ræöa stéttabaráttu. Þjóðfélagsbyggingin i Nýju-Kale- dóníu er nefnilega ákaflega keimlik þeirri sigildu 1 nýlendum: hvit yfir- stétt og þeldökk aiþýöa. Og það sem gerir deiluna snúna er nokkuð svip- aður fjöldi hvors um sig. Til saman- burðar má nefna að I Alsir var hlut- failið einn Evrópubúi á móti átta inn- báika, þannig að höfðingi hvers ætt- bálks gegnir um leið hlutverki stjórn- málaforingja og fulltrúa ættbálksins útávið. Jafnvel þótt kanaki gangi menntaveginn (sem kemur samt sem áður fyrir) eru tengslin við ættbálk- inn ákaflega sterk. Aö hætti margra þjóða, sem við i stærllæti okkar köllum „frumstæð- ar”, lifir þetta fóik i ákaflega náinni snertingu viö náttúruna. Þótt þaö elgi að heita kristið og sé kirkjurækiö að heilsa upp á þetta fólk. Hann brá sér upp i þyrlu og flaug til þorpsins Kúaúa en þar býr ættbálkur sem hef- ur sýnt fyrirmyndar hófsemi þrátt fyrir ólguna i landinu. 1 Kúaúa skipt- ust forsetinn og höföingi ættbálksins á gjöfum að siö innfæddra og franski forsetinn gróðursetti trjáplöntu i vin- áttuskyni og til minningar um heim- sóknlna. Á meöan veifuðu þúsundir kal- docha (hvita fólkið) franska fánan- var gert ráð fyrir að kosið yrði um það að eyjaklasinn yrði áfram franskt landsvæöi eða fengi smám saman sjálfstæði en yrði þó 1 beinum tengslum við Frakkland. Siðan þá hafa deilurnar magnast verulega hér á meglnlandinu. Stjórnarandstaöan er búln aö leggja fram gagnáætlun (byggöa að mestu á Pisani-áætlun- inni), efnt hefur verið tii aukafunda á þinginu en hvorki virðist ganga né reka. Þó vakti það nokkra athygli að slöustu vikuna 1 janúar voru fulltrúar beggja fylkinga staddir hér I Paris og þá virtust þeir loks sýna vott af samn- ingsvilja. Þó virðist deilan vera komin i hálf- gerða sjálfheldu þvi nýlegar skoðana- kannanir meðai íbúa í Nýju-Kale- dóniu sýna að meirihluti kjósenda vill aö eyjaklasinn verði áfram franskur. Á hinn bóginn hafa sjálf- stæðlsmenn lýst þvi ítrekað yfir að veröi réttur þeirra ekki virtur gripi þeir til vopna aftur. Og þar með verð- ur borgarastyrjöld ekki umflúin. Franskir harmenn handtaka melanesiska kanaka I Númeu. eiginiegu frúmbyggjw landsjns. önn- ur fjörutíu prösant ern hvitt fólk, flest franskt að uppruna, sem tejur sig Frakka, Nýja-Kaledónía jú franskt iandsvasði, Hluti þessa fólks hefur húið á eyjunni kynslóðum sam- an en aðrir hafa flust þangað í vpn um fljóttekinn gróða (kringum nikk- eivinnsluna en nikkel er aðalútflutn- ingsvara Nýju-Kaledóníu, Þau tutt- ugu prósent sem ótalin eru ná yfir fólk af ýmsum uppruna, mest frá öðrum eyjakiösum 1 Kyrrahafinu. fæddum, jafnvmgi i fjölda en ójafnvmgi á sviði menningar og búsetu. Lang- flestir hvitra búa ) höfuðborginni, Númeu og starfa við versiun, þjóm nstu og stjórnstörf, Þeir lifa þar al- gerlega evrópsku iífi með þeim þæg- indum og óþægindum sem það hefur (förmeðsér. Mikili meirihiuti kanaka lifir hins vegar i dreifbýlinu á stærstu eyjunni, Úen, eöa hinum minni, eins og úvea og Llfú. Þeir skiptast að mestu í ætt- vel lifir trú feöranna undir niðri. Þaö kom vel i Ijós þegar tveir af forsvars- mönnum kanakanna féliu fyrir kúl- um frönsku herlögreglunnar þann 12, janúar s|, Þeir voru jarðaöir eins og vani er i þeirra eigin ættbálki. Atkvæðasjómennska Þegar Francois Mitterrand forseti fór i skyndiheimsókn til eyjarinnar þann 19, janúar gaf hann sér tima til um og kröfuspjöldum á Kókos- pálmatorginu i miðborg Númeu. Hér á meginlandinu, i tuttugu þús- und kflómetra fjarlægð frá eyjaklas- anum, tekur deilan á sig æ meiri blæ atk væðasj ómennsku. Dallurnar magnast Edgard Pisani lagði eins og kunn- ugt er fram tjllögur sinar ti| úrlausnar á deilumálunum þann 7, janúar, Þar Nlkkel og hernaðarumsvff En hvers vegna er fjarlægur eyja- klasi eins og þessi svo mikilvægur fyrir Frakka7 í fyrsta lagi er það nátt- úrlega andlitið útávið, stjórnvöld verða að sýna hvers þau eru megnug i nýlendudeilunni og hingað til hafa aðgerðir þeirra verið metnaðarfullar þótt árangur láti á sér standa. En bara þaö að deiluaðilar skuii viija ræða málin er slgur út af fyrir sig. ! öðru lagi er eyja nú á timum ekki bara eyja. Það vitum við íslendingar manna best. Henni fylgir 348 km auðilndalögsaga, fisklmið og gifur- legir möguleikar til málmnáms. Það er vitaö að á hafsbotninum er mikið magn magnesiums, kopars og kóbolts, auk þess sem eyjarnar geyma miklar nikkelnámur eins og áður er nefnt. I þriöja lagi má nefna hernaðarum- svlf Frakka á þessum slóðum. Sjálf- stæöi Nýju-Kaledónlu gætl valdlð „rðskun á hernaðarjafnvæginu 1 Kyrrahaflnu” elns og það heitir á máli herspakra. Eyjaklasinn gegnir mikilvægu hernaöarhlutverkl fyrir Frakka og án hans gætu þeir ekki haldiö áfram kjarnorkutilraunum sinum f Kyrrahafinu. Á framansögöu sést að ekki er litiö l húfl fyrir Frakka ( þessu máli og að ekki verður einfalt fyrir stjórnina að gæta hagsmuna landsins á sviði hern- aðar- og efnahagsmála án þess aö troða á einstaklingum i Nýju-Kale- dónfu, Friörik Rafnsson i París. VARMAHUFAR FYRIR ÞÁ SEM STUNDA ÚTIVIST OG FYRIR ÞREYTTA OG VEIKA LIÐI. NÁTTÚRULÆKNINGABÚÐIN Laugavegi25, sími 10262 og 10263.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.