Dagblaðið Vísir - DV - 27.02.1985, Side 13

DV. MIÐVIKUDAGUR 27. FEBRUAR1985.
13
„Það er úti á meðal fólksins sem formaðurinn sker upp herör gegn
Nordölum þessa lands og fær ákúrur fyrir á betri bæjum."
sem frú Ragnhildur Helgadóttir kné-
krjúpi með tárvot augu og biðji hann
að gera nú undantekningu sin vegna?
Er það þingmaður Reyknesinga, próf-
essorinn sem greiöir atkvæði á Alþingi
gegn skoðunum sinum? Er það þing-
maðurinn að norðan, sem righeldur i
óbreytt landbúnaðarkerfi og rekur
hross á fjöll þrátt fyrir bönn? Er þaö
nýliðinn i þingliði sjálfstæðismanna,
sem gapir af undrun yfir því, að menn
skuli ávarpa hver annan á Alþingi með
orðinu „háttvirtur” eða er það for-
maður Alþýðubandalagsins, sem rítar
grein á sömu opnu i áðurnefndu dag-
blaði og viö skulum kikja svolítið nán-
ar á. Þar ritar hann grein sem hann
nefnir „Flokkar eru málefni — ekki
trúöleikur einstaklinga”. Þar telur for-
maðurinn upp tíu mál sem hans flokk-
ur hefur fram borið á Alþingi að und-
anförnu til þess aö sýna landsmönnum
hvað hann er góður. Rifjum upp þessi
tiu mál með smá athugasemdum.
Þingmálin tiu
1. mál.
Alþýðubandalagið hefur lagt fram
frumvarp þar sem sýnt er fram á hvern-
ig á að tryggja kaupmátt launa án auk-
innar veröbólgu og án atvinnuleysis.
Athugasemd:
Alþýðubandalagið átti 3 ráöherra i
rikisstjórn 1978—1983. Þá var minnk-
andi kaupmáttur og Evrópumet i verð-
bólgu. Ekkert frumvarp.
2. mál.
Þingflokkurinn hefur flutt frumvarp
um húsnæðismál sem skapar fjárhags-
legar forsendur til þess að reisa 100
ibúðir á ári með 75% lánshlutfalli.
Athugasemd:
Svavar Gestsson var ráðherra húsnæð-
ismála frá 1980—1983. Ekkert frum-
varp.
3. mál.
Þingsályktunartillaga um fullvinnslu
sjávarafla.
Athugasemd:
Alþýðubandalagið átti aðild að rikis-
stjórn 1978—1983. Engin tillaga. Eng-
ar áherslur.
4. mál.
Þingsályktunartillaga til þess að auka
aðhald að innflutningsversluninni og
tryggja þjóöarbúinu þannig milljarða
króna, sem innflutningsverslunin hefur
af landsmönnum með misnotkun gjald-
eyris.
Athugasemd:
Svavar Gestsson var viðskiptaráðherra
1978—1979 og í rikisstjórn 1980—
1983. Engin tillaga, ekkert aðhald,
blómstrandi innflutningur og milljarða
sóun.
5. mál.
Frumvarp um tryggingu verkafólks i
fiskvinnslu gagnvart uppsögnum.
Athugasemd:
Svavar Gestsson var félagsmálaráð-
herra 1980—1983. Ekkert frumvarp.
Enginn áhugi.
6. mál.
Frumvarp um að þjóðin eigi nýtingar-
rétt fallvatna landsins og annarra orku-
linda.
Athugasemd:
Hjörleifur Guttormsson var iðnaðar-
ráöherra 1978—1983. Ekkert frum-
varp. Enginn áhugi.
7. mál.
Frumvarp um rétt foreldra til fjarvista
vegna veikinda barna.
Athugasemd:
Svavar Gestsson var félagsmálaráð-
herra 1980—1983. Ekkert frumvarp.
Enginn áhugi.
8. mál.
Frumvarp um að bæta stöðu fatlaðra
samkvæmt örorkumati.
Athugasemd:
Svavar Gestsson var heilbr. og trygg-
ingaráðherra 1980—1983. Ekkert
frumvarp. Enginn áhugi.
9. mál.
Tillaga um kjarnorkuvopnalaust Is-
land.
Athugasemd:
Ísland er kjarnorkuvopnalaust og ann-
að stendur ekki til. Guð forði heims-
byggðinni frá þvi, að kjarnorkuþurs-
arnir i austri og vestri hleypi hver á
annan, en ef svo verður veit Svavar
Gestsson jafnvel og ég að enginn hér á
landi verður spurður um eitt eða neitt
enda trúlega enginn til svara.
10. mál.
Tillaga um rétt húsmæöra til sjúkra-
dagpeninga.
Athugasemd:
Svavar Gestsson var heilbr. og trygg-
ingaráðherra 1980—1983. Engin til-
laga. Enginn áhugi.
Þannig litur það nú út. En gerðu þá
ráðherrar Alþýðubandalagsins ekkert
öll þessi ár, sem þeir fóru með völdin?
Jú, þeir tróðu gæðingum sinum i lausar
forstjórastöður, félagi Svavar átti i úti-
stöðum við Jafnréttisráð vegna mis-
beitingar valds, Ragnar Arnalds hækk-
aði laun lækna um 40% og sjúkraliða
um 8% og Stigahliðarþjóðin hefur
aldrei fengið aðrar eins krásir i aska
sina og undir verndarvæng þeirra.
Og nú spyr ég Kára Amórsson: Eru
þetta traustu stjórnmálamennirnir, sem
þér er svo mikið i mun að Jón Baldvin
likist? Óneitanlega hafa vaknað margar
spurningar i huga manns við lestur
þessara greina, sem allar birtust á sömu
opnunni i áðurnefndu DV. Þess vegna
er ekki úr vegi, að menn velti fyrir sér
eftirfarandi tveim spurningum 1 lokin
og svari hver fyrir sig.
1. Hvers vegna flytur Alþýðubandalag-
ið þessar tillögur sinar þegar það hefur,
samkv. skoðanakönnun, minnst fylgi
frá upphaft sinu, en ekki þegar það átti
14 menn á þingi og 31 rikisstjórn?
2. Hver er trúðurinn?
BJami Pélsson.
VELK0MIN SUÐUR
Hver ætli hann hafi verið, sá
framsýni snillingur sem fyrstur skildi
að hollast væri tslendingum að búa
saman hér syðra, i stað þess að sundr-
ast og tvistrast út eftir hinni
hrjóstrugu strandlengju?
Þessi snillingur ætti auðvitað skil-
ið að hann yrði sæmdur stórriddara-
krossinum, en það er þó hætt við því
að til þess komi aldrei — þessi snjalla
hugmynd kviknaði nefnilega ekki i
brjósti eins manns, heldur vitund
þjóðarinnar allrar!
Við aldamótin síðustu bjuggu vist
aöeins tiu af hundraði íslendinga á'
þeirri spildu sem nú kallast höfuð-
borgarsvæði, en nú búa hér 54% og
stækkar sú hlutfallstala dag frá degi.
Þannig er þróunin, hvort sem
mönnum likar betur eða verr. Og
þessi þróun var ekki ákveöin með
valdboði, heldur þvl boði sem skyn-
semin og hyggindin innblása mann-
fólkinu. Það er betra að búa þétt
saman heldur en dreifast út um annes
og dali. Það er betra að eiga þess kost
að taka höndum saman þegar þörf
krefur og þá er lika kleift að veita sér
ýmsan þann munað, menningu og
skemmtun sem marga þarf til að
standa undir.
Hin sæia Suðurbyggö
Suðurbyggðin, sem svo mætti
kalla, hin blómlegu, sólriku, greið-
færu og veöursælu héruð sem teygja
sig eins og ódáinsakrar frá Snæfells-
nesi til Mýrdalsjökuls, nema um það
bil helmingnum af flatarmáli Dan-
merkur. I Danmörku búa nærfellt
fimm milljónir manna og það er
augljóst að i hinni sælu Suðurbyggð
(miklu betra orð en suð-vesturhorn-
iðl) gætu hæglega lifað sem blómi i
eggi tvær til þrjár milljónir Islend-
inga.
Og það er lika augljóst að það
gengur fantaskap næst aö tvistra svo
fámennri þjóð sem íslendingum eins
og hverjum öðrum sakamönnum eða
útlögum langt upp i afskekkta afdali
og út eftir harðbýlli strandlengjunni.
Illmannleg tillaga
En það er hægt að varpa ljósi á
þetta viöfangsefni með eftirfarandi
spurningu: hvernig myndum við Is-
lendingar haga búsetu vorri, ef viö
værum að nema hér land á þessum
timum og værum 240.000?
Ég held að okkur þætti það harla
illmannleg tillaga að dæma þriðjung
hins fámenna flokks til hálfgerðrar
Siberiuvistar i afskekktum veðrarðss-
um hingað og þangað, fjarri þeirri
menningu samtimans er aðeins dafn-
ar i borgum.
Og við skulum ltka leggja fyrir
okkur aðra, mjög svo tímabæra
spurningu: hvað myndi vinnast ef við
létum átthagarembinginn lönd og leið
og tækjum saman höndum um að
flýta fyrir þeirri þróun sem virðist
bæði æskileg og óhjákvæmileg, að
um næstu aldamót byggjum við öU
hér syðra, öll þjóðin saman komin 1
hinni gjöfulu og gestrisnu Suður-
byggð?
Varstöðvar til vara
Eitt af þvi sem vinnast myndi er
menningin — þá myndu allir Íslend-
ingar, einnig þeir sem nú búa úti á
landi, njóta góðs af þeirri hámenn-
ingu sem aðeins blómgast i borgum.
Þá myndu allir íslendingar, ekki að-
eins viö Reykvikingar, njóta nútfma
menningarlifs, menntunar, skemmt-
unar, þæginda og þjónustu.
Iðnaður myndi eflast og fleiri gætu
unnið við þessháttar störf, þvi iðnað-
ur dafnar hvergi nema i þéttbýli.
Landbúnað mætti leggja niður viðast
hvar, nema þar sem hann borgar sig
og aðeins til þess að uppfylla okkar
eigin þarfir. Sjávarútveg mætti að
sjálfsögðu stunda á stórum vinnslu-
togurum frá Suðurbyggð en til greina
kæmi þó að reka til vara fáeinar ver-
stöðvar úti á landi og gætu vermenn
unnið þar á vaktaskiptum — fjórar
til sex vikur i senn, en byggju hér fyr-
ir sunnan þess á milli.
Sparast myndu gifurlegar fjárhæð-
ir, sem nú er sðlundað i vegagerð,
orkukerfi, oliudreifingu, simakerfi
og sjónvarpskerfi út um annes og af-
dali,
Óhagkvmm gjaldeyrisöfíun
Mér þykir liklegt að mörgum
átthagakærum útnárabúanum
finnist það kynlegur sparnaður að
flytja hann hingað i Suðurbyggð —
ekki síst Vestfirðingum, sem afla
töluverðs gjaldeyris með striti sínu i
skuggasundunum vestra.
En Vestfirðingar gá ekki að þvi að
það væri margfalt hagkvremara fyrir
þá sjálfa og okkur hina að þeir
Kjallarinn
BALDUR
HERMANNSSON
BLAÐAMAÐUR
byggju hér meöal vor og stunduðu
sjóinn héðan.
Það kostar litið meir að halda
stórum fiskiskipum úti héðan úr
Suðurbyggð, þótt nokkru skakki um
stimið á miðin, en það kostar þjóðina
hræöilegar fúlgur fjár að halda úti
byggðinni fyrir vestan.
Það kostar til dæmis morð fjár að
leggja akfæra vegi um hinn stór-
hrikalega Vestfjarðakjálka — ég tala
nú ekki um ef við eigum að fara að
bora göt á fjöllin þar, eins og sumir
eru farnir að heimta.
Þaö kostar morð fjár að leggja
orkultnur út um allar trissur og um
helst til langt skeið hafa Islendingar
orðið að greiða sérstakan byggða-
stefnu-toll af orkunni sinni, svonefnt
verðjöfnunargjald.
íslendingar búa við fokdýrt og
óhrjálegt simakerfi og það er allt
dreifbýlisstefnunni að kenna. Þaö
væri nefnilega tiltölulega ódýrt að
koma á fót fullkominni simaþjónustu
i þéttbýlinu sunnanlands, en vita-
skuld kostar það of fjár að leggja
sima á hvern einasta kotrass og
krummaskuð landsins og sú útgjalda-
byrði stendur okkur hinum fyrir
þrifum.
Miklu fleiri dæmi mætti tina til ef
vildi, svo sem skólabyggingar, sund-
laugar, heilsugæslustöðvar og félags-
miðstöðvar sem ríkið þarf að borga,
en þessi dæmi nægja til að árétta þá
staðreynd, að það er ekki nóg að afla
gjaldeyris — menn verða að afla hans
á þann veg að þjóðin hagnist af en
skaðist ekki.
LógmarksfJökHnn
Áhugamenn um tilhögun byggðar
á íslandi hafa sumir talið æskilegt að
auk höfuðborgarinnar vaxi úr grasi
einn eða tveir öflugir þéttbýliskjarnar
úti á landi — til dæmis við Eyjafjörð-
inn.
En hver er lágmarksstærð slikra
þéttbýliskjarna til þess að þeir geti
lifað sinu eigin lifi og veröi ekki
öðrum til byrði?
Oft hefur verið talið að 50.000—
100.000 manns sé sá lágmarksfjöldi
sem þarf til þess að starfrækja fullgilt
menningarsamfélag á nútiðarvisu,
með þeim lifskjörum, þægindum og
þjónustu sem heyra til nútímakyn-
slóð.
Július Sólnes hefur ritað grein um
þessa hluti i Mogga siðasta laugardag
og er það ein merkilegasta ritsmið
sem birst hefur lengi um byggðamál á
íslandi.
Júllus virðist þeirrar skoðunar, að
.25.000—30.000 manns sé sá lág-
marksfjöldi i þéttbýliskjarna sem
unnt væri að sætta sig við á íslandi
og má það vel vera rétt hjá honum —
en hver eru þau, bæjarfélögin
islensku, sem gætu tekið sér tak og
hafist i þetta veldi af eigin rammleik?
BaUur Hermannason
Q „Þaö gengur fantaskap næst aö
tvístra svo fámennri þjóð sem
Islendingum eins og hverjum öðrum
sakamönnum eða útlögum langt upp í
afskekkta afdali og út eftir harðbýlli
strandlengjunni.”