Dagblaðið Vísir - DV - 23.03.1985, Blaðsíða 8

8
DV. LAUGARDAGUR 23. MARS1985.
v
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Sfjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍDUMÚLA 12—14. SÍMI 686611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI
27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI 27022.
Simi ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda og plötugerð: HILMIR HF„ SÍOUMÚLA 12.
Prentun: Arvakurhf.
Áskriftarverö á mánuði 330 kr. Verð I laueasðlu 30 kr. Helgarblað 35 kr.
Skírteini í pósti
Málsaðilar í deilu ríkissjóös og háskólamenntaðra
kennara virðast vera sammála um, að skaölegur sé hinn
mikli samdráttur í kennslu í skólum á menntaskólastigi,
sem stafar af uppsögnum kennara. Ýmis rök hníga þó að
því, aö núverandi ástand sé ágætt og mætti framlengjast.
Skólar á menntaskólastigi eru orönir svo fjölmennir, að
þeir minna í vaxandi mæli á skóla á skyldunámsstigi.
Nemendur eru margir hverjir meira eöa minna skyldaðir
til að vera þar, þótt þeir hafi engan áhuga á að notfæra
sér þá starfsemi, sem skólunum er ætlað að stunda.
Þessir skólar líkjast smám saman eins konar dagheim-
ilum fyrir unglinga á menntaskólaaldri. Unglingarnir eru
haföir þar í geymslu eins og börn í barnaskólum, svo að
þeir séu ekki að flækjast fyrir á heimilunum og séu ekki
aö flækjast fyrir á vinnumarkaðnum.
Hin lélega framleiðni, sem jafnan einkennir skyldu-
skóla, er einnig áberandi í skólum á menntaskólastigi.
Skiptir þá litlu, þótt góðir kennarar reyni að gera sitt
bezta. Ef jarðvegurinn er grýttur, áhugi nemenda lítill
eða enginn, vinna hinir áhugasömu kennarar fyrir gýg.
Unglingar ná stúdentsprófi meö svo ævintýralega litla
þekkingu, að einfaldara væri að senda samkvæmt þjóð-
skrá stúdentsskírteini í pósti til allra á tilskildum aldri.
Það mundi ekki kosta nema frímerki, en rekstur skóla á
menntaskólastigi kostar stórfé á hvern nemanda.
Athyglisvert er, að venjulegt fólk þarf ekki nema brot
af tíma nemenda á menntaskólastigi til aö ná góðum próf-
um í öldungadeildum. Þar er að læra fólk, sem stefnir að
marki, og þess vegna er framleiðnin þar margföld á við
framleiðnina í hinum venjulegu menntaskóladeildum.
Spurning er, hvort rétt sé að kvelja unglingana í slíkum
skólum og hvort ekki sé betra að bjóða fleiri og betri kosti
eftirmenntunar og símenntunar. Sá, sem þarf atvinnu
sinnar vegna að læra þýzku, gerir það á skömmum tíma í
kvöldskóla, ef hann hefur ekki lært það af Derrick.
Þegar þessi sami maður var í menntaskóla, hafði hann
ekki hugmynd um, að hann mundi þurfa á þýzku að
halda. Þess vegna sýndi hann því námi engan áhuga og
kunni raunar ekki neitt, þrátt fyrir stúdentspróf. Fram-
leiðni námsins margfaldast, þegar þörf er og áhugi.
Sumir unglingar eru áhugasamir um nám og geta á
hálfum vetri lært það, sem reiknað er meö, að fólk læri á
heilum vetri. Þessa unglinga munar ekkert um, þótt
skólarnir séu meira eða minna lokaðir vikum saman.
Þeir þurfa ekki einu sinni á kennurum að halda til aö geta
lært.
Hinir, sem lítinn eða engan áhuga hafa, læra hvort sem
er ekki neitt í skólanum. Þeim má eins og hinum vera
sama um, þótt kennarar séu farnir til annarra starfa.
Þessir nemendur ættu raunar fremur heima í gagnlegu
atvinnulífi en í gagnslausu námi. Ef þeir þurfa, fara þeir
síðar í kvöldskóla.
Þau rök, sem hér hafa verið talin, segja ekki allan sann-
leikann um málið. En þau benda þó til, að ástæðulaust sé
að telja hrapallegt, að margir kennarar og nemendur
snúi sér að atvinnulífinu í stað þess að strita í vonleysi við
að rækta akur í stórgrýtisurð.
Hví skyldi Kjaradómur ekki vísa frá málinu á þeim for-
sendum, að kennarar séu farnir, uppsagnir þeirra stað-
festar í ráðuneytinu og málið þannig komið út fyrir verk-
svið dómstólsins? Það ríkir nefnilega ekki neitt ófremd-
arástand. Og stúdentsskírteinin má senda öllum í pósti.
Jónas Kristjánsson
Allir tala
íslensku
Þaö gladdi mig aö heyra Arna
Johnsen segja þaö í sjónvarpinu um
daginn, aö íslenska væri heimsmáL
Þessar upplýsingar komu mér
reyndar á óvart, en seinna um kvöld-
iö var þessi kenning síðan staðfest
svo ekki verður um hana efast.
Þaö aö ástkæra ylhýra máliö væri
heimsmál, rann upp fyrir mér, þegar
ég hitti kunningja minn einn, nýkom-
inn heim frá útlöndum. Hann var
sællega brúnn, (hafði gist á hóteli,
þar sem sóllampar fylgdu hverju
herbergi) og hlaðinn glingri. Og viö
höföum varla sest niöur til þess aö
drekka kaffið, þegar hann fór aö lýsa
ferðinni fyrir mér, stoltur.
— Fjórar vikur, maöur, og þurfti
ekki aö tala orö nema á íslensku all-
an tímann. Ekki eitt einasta orö á
dönsku þurfti ég aö láta út úr mér.
Bara íslenska!
Mér fannst þetta ekki lítið afrek.
Aö vísu haföi maðurinn fariö til
Bandaríkjanna, þannig aö danskan
heföi varla komiö honum aö miklu
gagni, en þaö var þó afrek aö dvelj-
ast í Bandaríkjunum í fjórar vikur,
einn síns liðs, og segja ekki eitt ein-
asta orö á ensku. Það er þó vitað
mál, aö Bandaríkjamenn kunna ekki
erlend tungumál. Svo ég spuröi hann
hvernig hann heföi eiginlega fariö aö
þessu?
— Ekkert mál. Þaö er alveg sama
hvar maöur er í heiminum. Þaö
skilja allir íslensku, maður þarf bara
aö tala nógu skýrt og hátt. Stundum
tekur það dálítinn tíma fyrir þessa
útlendinga aö skilja, en þaö kemur
aUt aðlokum.
Hann heUti tollfríu koníaki í krist-
alsbelg og viö þefuöum ögn.
— Það sem þessir asnar sem fara í
kvöldskóla til að læra öll þessi tungu-
mál, hvaö sem þau nú heita, skilja
ekki, er það, aö íslenska er heuns-
mál. Það skUja aUir íslensku.
Hann varö íbygginn á svip og haU-
aöi sér fram y fir boröið og útskýröi:
— Þetta er sko vegna þess, að ís-
lenska er elsta mál í heimi, skUuröu.
ÖU hrn máUn eru komin af íslensku.
Og þau eru glettilega lík henni enn-
Ólafur B. Guðnason
þá. Mús á íslensku, mus á dönsku, og
hvernig er það svo á ensku aftur?
— Mouse!
— Þama sérðu! Þaö skUja aUir ís-
lensku.
Eg rak nefiö ofan í kristalsbelginn
meö koníakinu, meöan ég velti þess-
ari röksemdafærslu fyru- mér. Þaö
var auðvitað margt viö hana aö at-
huga. Eitt vandamál til dæmis var
meö veitingahús. Greindur leikmað-
ur, enskumælandi, myndi kannski
skUja aö „mús” þýddi „mouse”, eft-
ir að orðið hefði veriö öskraö, hvíslaö
og stafaö þúsund sinnum í eyra hans
og skepnan túlkuð meö látbragðsleik
og teiknuð á servíettu. En það fer
engUin á veitmgahús og biður um
mús! Nema þá kínverskt veitinga-
hús. Kínverjar matreiöa allt. Og ég
spuröihann:
— Er þá kínverskan komUi af ís-
lensku?
Hann lyfti trýninu upp úr belgnum,
og varöhugsi.
— Jaaá, en þaö er ansi langt aftur.
Eg talaöi reyndar aldrei við KUi-
verja. Eg hugsa aö þaö gæti nú verið
erfitt. Þeir búa svo langt frá okkur,
aö máUð hjá þeim er lUtlegast oröið
ansi úrkynjað.
Viö fórum út í aöra sáUna um hriö
og ræddum verðlag í ýmsum amer-
ískum borgum, miöaö viö Hagkaup
og Miklagarö, heyskap í Minnesota
og kakkalakka. Þar kom aö lokum,
aö viö ræddum Norðurlandaráðs-
þUigiö, og ég sagði honum af ummæl-
um þingmannsUis í sjónvarpinu. Þaö
hnussaöi í vini mínum, og hann heUti
meira koníaki í belgUia góöu.
— Það er auövitaö rétt hjá mannin-
um aö íslenska er heimsmál. Þeir út-
lendmgar, sem ekki skUja íslensku
eru fífl. En hvaö er hann aö röfla um
þýðingar á ensku eða þýsku? Það er
auðvitað deginum ljósara, aö þar
sem alUr útlendUigar með viti skilja
íslensku, þarf ekki aö þýöa íslenskar
bækur. Hvaö höfum viö á því aö
græöa aö heUnskir útlendmgar lesi
Snorra Sturluson og Laxness? Ekki
neitt!
Eg tilkynnti vini mínum koníaks-
skenkjaranum, aö hefði ég bara hatt,
myndi ég taka ofan fyrir honum!
Þetta heföi mér bara aUs ekki dottiö í
hug. Auðvitaö er það hreinn óþarfi að
þýða íslenskar bækur! AUir vitiborn-
ir útlendingar skilja íslensku.
Kannski myndi þaö ganga seinlega
fyrir suma þeU-ra aö lesa Egilssögu,
meö samræmdri stafsetnUigu, en
það er þeirra vandamál. Og vitlausir
útlendmgar koma okkur ekki viö.
— En heldurðu ekki, aö þeir séu
ansi hreint margU-, þessir bjánar,
sem ekki skilja íslensku?
Hann veifaöi koníaksflöskunni, al-
gerlega ósveigjanlegur. Auövitað er
til fjöldUin allur af vitlausum útlend-
ingum. En þeir geta sjálfum sér um
kennt. Þeim hefði veriö nær aö
halda áfram aö tala íslensku, elsta
mál í heUni.
Og hann hallaöi sér yfU- borðiö, og
hvessti á mig augun, grafalvarlegur.
— Auk þess er íslenska miklu út-
breiddara mál en útlensku málin.
Og hann hallaði séraftur, íbyggUin
á svip og bætti viö: — Miöað við
höfðatölu, auövitað.