Dagblaðið Vísir - DV - 23.03.1985, Blaðsíða 28

28
DV. LAUGARDAGUR 23. MARS1985.
Nauðungarupphoð sem auglýst var í 102. tbl. Lögbirtingablaös 1984, 2. og 8. tbl. þess 1985 á Gufunesvegi 3, tal. eign Reynis Einarssonar, fer fram eftir kröfu Gjald- heimtunnar í Reykjavík, Tryggingastofnunar ríkisins, Skúla J. Pálma- sonar hrl., Brynjólfs Kjartanssonar hrl. og Landsbanka Islands á eign- inni sjálfri miðvikudaginn 27. mars kl. 16.15. Borgarfógetaembaettiö i Reykjavik.

Nauðungarupphoð sem auglýst var i 102. tbl. Lögbirtingablaös 1984, 2. og 8. tbl. þess 1985 á hluta í Hraunbæ 102, þingl. eign Versl. Halls Þórarins hf., fer fram eftir kröfu Gjaldheimtunnar í Reykjavík á eigninni sjálfri miðvikudaginn 27. mars 1985 kl. 11.15. Borgarfógetaembættið i Reykjavik.

Nauðungarupphoð annaö og siðasta á Funahöfða 7, þingl. eign Miðfells hf., fer fram eftir kröfu Gjaldheimtunnar í Reykjavik, Iðnaðarbanka islands, Fram- kvæmdasjóðs islands, Hákonar H. Kristjónssonar hdl., Útvegsbanka islands, Ásgeirs Thoroddsen hdl. og Jóns Ingólfssonar hdl. á eigninni sjálfri miðvikudaginn 27. mars 1985 kl. 16.30. Borgarfógetaembættið i Reykjavík.

Nauðungaruppboð sem auglýst var i 104. tbl. Lögbirtingablaös 1984, 1. og 11. tbl. þess 1985 á hluta í Kríuhólum 2, þingl. eign Bryndísar Thorarensen og Þormóðs Sveinssonar, fer fram eftir kröfu Gjaldheimtunnar i Reykjavík, sýslumannsins i Suður-Múlasýslu, Iðnaðarbanka Íslands hf., Útvegs- banka islands og Landsbanka islands á eigninni sjálfri þriðjudaginn 26. mars 1985 kl. 15.00. Borgarfógetaembættið i Reykjavik.

Nauðungaruppboð sem auglýst var i 105. tbl. Lögbirtingablaðs 1984, 10. og 13. tbl. þess 1985 á hluta í Krummahólum 4, þingl. eign Katrínar Gunnarsdóttur, fer fram eftir kröfu Sveins H. Valdimarssonar hrl. á eigninni sjálfri þriðju- daginn 26. mars 1985 kl. 15.15. Borgarfógetaembættið í Reykjavik.

Nauðungaruppboð sem auglýst var i 101. og 109. tbl. Lögbirtingablaös 1984 og 3. tbl. þess 1985 á Hábergi 6, þingl. eign Egils Stetánssonar, fer fram eftir kröfu Gylfa Thorlacius hrl., tollstjórans í Reykjavík, Veðdeildar Landsbankans og Gjaldheimtunnar i Reykjavík á eigninni sjálfri þriðjudaginn 26. mars 1985 kl. 14.00. Borgarfógetaembættið i Reykjavík.

Nauðungaruppboð sem auglýst var í 105. tbl. Lögbirtingablaðs 1984, 10. og 13. tbl. þess 1985 á hluta í Laugateigi 17, þingl. eign Þórunnar Þorgeirsdóttur, fer fram eftir kröfu Sveins H. Valdimarssonar hrl. og Baldurs Guðlaugs- sonar hrl. á eigninni sjálfri þriðjudaginn 26. mars 1985 kl. 11.15. Borgarfógetaembættið í Reykjavik.

Nauðungarupphoð annað og síðasta á hluta í Seljabraut 22, þingl. eign Elínar Vigfúsdóttur og Hinriks Morthens, fer fram eftir kröfu Hafsteins Sigurössonar hrl., Skúla Th. Fjeldsted hdl., Gjaldheimtunnar í Reykjavík, Baldurs Guðlaugssonar hrl. og Róberts Árna Hreiðarssonar á eigninni sjálfri þriðjudaginn 26. mars 1985 kl. 16.30. Borgarfógetaembættið i Reykjavík.

Nauðungaruppboð annað og síðasta á hluta í Glaðheimum 18, þingl. eign Jóhanns Hall- varðssonar, fer fram eftir kröfu Brynjólfs Kjartanssonar hrl. á eigninni sjálfri þriðjudaginn 26. mars 1985 kl. 11.00. Borgarfógetaembættið i Reykjavik.

Nauðungaruppboð sem auglýst var í 104. tbl. Lögbirtingablaðs 1984, 1. og 11. tbl. þess 1985 á hluta í Ugluhólum 12, þingl. eign Eðvarðs Reynis Guðbjörns- sonar og Kolbrúnar Kolbeinsdóttur, fer fram eftir kröfu Gjaldheimt- unnar í Reykjavík og Sveins H. Valdimarssonar hrl. á eigninni sjálfri þriðjudaginn 26. mars 1985 kl. 16.00. Borgarfógetaembættið i Reykjavik.

Nauðungarupphoð annað og siðasta á hluta í Bugðulæk 13, þingl. eign Markúsar Úlfs sonar, fer fram eftir kröfu Ólafs Gústafssonar hdl. og Gjaldheimtunnar i Reykjavík á eigninni sjálfri þriðjudaginn 26. mars 1985 kl. 11.30. Borgarfógetaembættið i Reykjavik.
i
Menning Menning
ALMANNA-
RÓMUR
Siegfried Lenz: Almannarómur (Stadtgo-
sprach), Bókaklúbbur AB, 1985, 212 bls.
Guflrún Kvaran þýddi úr þýsku.
Saga þessi gerist í norskum smábæ í
heimsstyrjöldinni síöari. Bærinn er
hersetinn, skæruliöahópur heldur uppi
andspyrnu. Sagan hefst á því aö hann
gerir þýskum herflokki fyrirsát utan
viö bæinn. Setuliðiö svarar meö því aö
taka 44 gísla úr hópi þekktustu borgara
og tilkynna aö þeir veröi allir skotnir
nema foringi skæruliða, Daniel, gefi
sig fram innan tiltekins tíma. Um
þessa afarkosti snýst sagan, eins og
sést m.a. á byggingu hennar. En hún
er í stórum dráttum þannig, aö eftir
töku gíslanna er lesendum sýnd and-
spyman: búöir skæruliöa utan
bæjarins, kröfuganga borgara innan
hans, árás frá búöunum í bæinn, þ.e.
sögumaður veröur vitni aö ævintýra-
legri árás eins skæruliöa á búöir
Þjóðverja, og laumast sjálfur um fang-
elsi gislanna, háskaför. Loks laumast
skæruliöar allir í bæinn undan árás
Þjóöverja. Allt sýnir þetta ótvíræöa
hernaðaryfirburöi setuliðsins, þótt
hinir haldi sínu. Saman viö þessa frá-
sögn fléttast forsaga hernámsins, and-
spymunnar og helstu persóna. Þetta er
rúmur þriðjungur bókarinnar, en nú
hefst kvíðafull bið skæruliða og bæjar-
búa eftir því hvað leiðtogar andstæöra
afla muni gera. Þaö er næstum
þriöjungur sögunnar, og þungamiðja
hennar að minu viti, enda lýkur
þessum hluta á fjöldamorði, en síðan
eru margháttuö eftirmál, viöbrögð
manna viö þessu. I fyrsta þriöjungi em
helst litríkar lýsingar, á meöan sögu-
maður og félagar hans em hvaö
virkastir. En svo dofnar yfir slíku í
miöhlutanum, þegar þeir bíða í
klemmu, jafnvel þegar þeir taka þýska
gísla. Þessi andstæöa viö fyrsta hluta á
þátt í þvi aö skapa andrúmsloft kvíöa í
biðinni.
Meginhluti sögunnar gerist sem sagt
á mjög skömmum tíma, þeim fáu
dögum, sem þýski höfuðsmaöurinn
hefur sett Daníel sem frest til aö gefa
sig fram. I stuttu máli er síðan sagt frá
striöslokum á þessum staö, en sögunni
lýkur á atburði sem gerist nokkm eftir
stríðslok, enn á sama stað. Þessi stutti
tími er einkenni spennusagna.
Persónur sögunnar em ekki margar
og greinast í fjóra meginhópa: skæru-
liöa, þorpsbúa, þýska hermenn og
gísla - raöað nokkum veginn eftir því
hve mörgum persónum við kynnumst í
hverjum hópi. Þaö er e.t.v. einna sér-
kennilegast við þessa stríðssögu, hve
vandlega hún forðast að skipta
stríöandi aöiljum í vondu kallana og
vinina. Við sjáum aöeins venjulegt
fólk, hrætt, uppstökkt eða vinsamlegt
eftir atvikum. Sérstaklega er þetta
áberandi um þýsku hermennina.
Höfuðsmaðurinn þýski hlýtur þó að
bera gömlu klisjuna um ómannúöleg-
an prússneskan herforingja sem likist
helst vél: „Hann þarfnaðist einvem til
þess aö geta drottnaö” (bls. 61) „Hans
einasta ástríöa var samkvæmni” (bls.
154). Þetta finnst mér vera í
ósamræmi viö lýsingu hans aö ööru
leyti, og gefa villandi mynd af afar-
kostunum sem hann setur skæruliðum
meö gíslatökunni. Þetta er miskunnar-
laus hernaöaraögerð, en á sér ófáar
hliöstæöur, eins og segir í bókinni, og
er ekki fráleitari en svo, aö hún stenst,
höfuösmanninum tekst meö þessu að
snúa þorra bæjarbúa gegn skæruliða-
foringjanum, — þó svo aö það brjótist
ekki út fyrr en eftir stríðslok. Höfuös-
maðurinn er líka einn fárra söguper-
sóna sem seg ja þaö hreint út, aö Daníel
gat ekki gengið aö kostum hans, þaö
heföi rústað alla andspyrnu.
Þaö er liklega enn í því skyni að
forðast svarthvíta mynd, sem:
sögumaöur sýnir mestu garpana í
flokki skæmliöa sem heldur fráhrind-
andi menn, jafnvel spaugilega
(Tryggviskytta).
Þorpsbúar birtast stundum sem
hópur, og ansi ógeöfelldur, þegar hann
er undir álagi. Enginn segir til skæru-
liða, enda þótt þaö viröist á alira vit-
oröi hverjir þeir em meöal þorpsbúa,
en enginn hindraöi heldur Ole Dager-
mann í aö vísa þýska hemum á þá,
enda þótt margir vissu aö hann ætl-
aöi aö gera það.Árás múgsins á konu
lögregluþjonsins er forspá þess
hvemig hann snýst gegn Daníe! eftir
stríöslok. öll þessi hegðun er kannski
Bókmenntir
Örn Ólafsson
eölileg viöbrögö þolandans, sem aldrei
var spuröur um sinn vilja. Síst held ég
aö Lenz veröi sakaður um aö mála of
dökka mynd af óskipulögöum al-
menningi undir hernámi. 1 þessum
smáheimi hans sést hvergi sú virka
samvinna viö hernámsliöið sem var
svo algeng víða, t.d. í gyðingaof-
sóknum og kommúnista.
Annars er ekki mikið um persónu-
sköpun aö segja, henni er haldiö í lág-
marki, eins og gjaman er i
stríössögum og svaöilfara. Stundum er
þaö til aö tef ja ekki spennandi atburöa-
rás, en hér er persónusköpun
takmörkuð viö þaö eitt aö sýna mis-
munandi afstööu manna, vegna stööu í
samfélaginu, vitsmunaþroska og
ættartengsla, m.a. til þess siöferðilega
vandamáls sem sagan snýst um.
Sögumaður er nýliöi í skæmliöa-
hópnum, svo ungur, aö honum er þar
tekið meö nokkurri tortryggni. Faöir
hans, læknirinn, er meöal gíslanna og
var æskuvinur þýska höfuðsmannsins.
Því kemst sögumaöur inn í þær her-
búöir og getur sagt okkur frá mis-
munandi viöbrögðum Þjóöverjanna
viö atburðarásinni sem þeir eiga svo
mikinn þátt í aö móta. Hann er eins og
fiskur í vatni meðal þorpsbúa, fæddur
og uppalinn á staönum. Hann laumast
á fleka inn í trésögunina, þar sem
gíslarnir eru í haldi, og kann því aö
segja frá samtali fööur síns og
prestsins um afarkostina. Síðast en
ekki síst, æska sögumanns og reynslu-
leysi gera hann aö góöum millilið les-
enda og atburðarásarinnar sem hann
segir frá; hann er sínálægur, en hefur
þó vissa fjarlægð frá t.d. leiötogum
skæruliða. Foringja þeirra, Daníel,
sjáum við einungis aö utan, fáum grun
um hugarstríð hans undir rólegu yfir-
bragöi, en enga lýsingu á því. Hann er
oftast þögull og svipbrigðalaus, óvígur
og aögerðalaus. Hann er því á vissan
hátt fjarverandi, þótt hann sé
miöpunktur sögunnar. Fyrir bragöiö
veröur áþreifanlegra en ella myndi, aö
hann er fyrst og fremst tákn and-
spyrnunnar, hlutverk fremur en ein-
staklingur, og þá þeim mun mikilvæg-
ari. Þetta hugarstríð birtist á fram-
sviöi sögunnar, allar persónur heyja
það, sín á milli og innra meö sér. I
þessu líkamnast meginátök sögunnar:
á Daníel aö kaupa lif 44 saklausra
manna meö sínu — myndi þaö ekki
kosta líf andspyrnuhreyfingarinnar
líka? Kjamavandamál sögunnar er
sem kjami kristindómsins, og ætti
hún þá aö höföa þeim mun almennar til
lesenda. Þaö magnar enn þennan
kjama, aö sama minniö kemur enn
tvívegis fyrir; aö maður lætur líf sitt
fyrir heildina. En í báðum tilvikum
deyr maðurinn (á vissan hátt) til aö
friöþægja fyrir svik sín viö andspyrnu-
hreyfinguna, og verður henni til
styrktar meö því að höggva skörð í
raöir hernámsliösins og valda þvi
álitshnekki: Kristófer var nærri búinn
aö drepa höfuðsmanninn í sjálfsmorös-
árás, rétt fyrir fjöldaaftökuna, Dager-
mann sökkvir ferju sinni rétt á eftir.
Fleira af þessu tagi til aö þétta vef
sögunnar, t.d. er þrívegis minnst á
gálga, og börnin i bænum eru alltaf aö
teikna gálga, þar sem hangir einhver
meö þríhymt andlit sem allir kannast
viö (nema ég, væntanlega er þetta
kvislingur eöa nasistaforingi). Þetta
er svokallaö blint minni, því gálgar
koma ekki viö söguna. Þetta er þá til
aö sýna óhugnaöinn og óttann í huga
sögumanns, sem hann segir ekki frá.
Aðrar endurtekningar gera söguna aö
hringrás í lokuðum heimi, það er um
sögustaði. Dæmi:
Utan viö bæinn og ofan er Náttúran,
fjallshlíð. Þar hafa skæruliðar bæki-
stöövar sínar i stríöinu, þá er hún
hrjóstrug og villt. Eftir stríö er henni
lýst sem friðsælli, angandi, á hlýrri
sumarnótt er þar hátíð þorpsbúa. Og
þar veröur þá einmitt vettvangur þess
aö þeir snúast gegn Daníel. Enginn dró
forystu hans í efa á stríösárunum, en
eftir aö hlutverki hans er lokið, hefur
hann ekki getað stöðvast við neitt. Hér
held ég að við komum aö kjama
málsins, höfundur er að sýna hve
breytilegur hugsunarháttur manna er
eftir aöstæðum, og hvernig sagan er í
sífellu endurtúlkuö, endursamin, fyrir
nú utan hitt, hve einstaklingsbundin
túlkun hennar er stundum. Aöeins
stundum, því flestir fylgja
almenningsáliti, almannaróm. Vegna
þessa er þaö, trúi ég, aö sagan er
skrifuð í 2. persónu eintölu, svo
óvenjulegt sem þaö er. Þaö skýrist
raunar ekki fyrr en í lokin: Daníel
hefur ákveöiö aö segja sina sögu, áöur
en hinir taka hana frá honum, og sögu-
maður er sífellt aö tala til hans, minna
á helstu atriöi: hverju Daníel veröi að
segja frá, ætti aö segja frá, og mætti
hafa meö. En jafnframt fer ekki hjá
því, aö lesendur taki til sín allar þessar
hugleiðingar meö ávarpinu Þú, um
ábyrgö þess sem reynir aö túlka
söguna, segja sannleikann — ef
sannleikurinn er þá einn. Þessar
vangaveltur tengjast meginviðfangs-
efni sögunnar, ábyrgð einstaklings
gagnvart samfélaginu, og ýmsum