Dagblaðið Vísir - DV - 30.04.1985, Side 10

10
DV. ÞRIÐJUDAGUR 30. APRIL1985.
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Útlönd
10 árum eftir stríðslok
... Bandaríkja
meim skildu að
eins ryðruslið eft
ir sig
Hanoi þarna í noröri er höfuðborg
Víetnams nú en Saigon heitir Ho Chi
Minh borg. Víetnamskir hermenn eru í
viðbragðsstöðu á iandamærunum við
Kína og halda og hersitja Kampútseu.
LARRY MARTIN
Martin flúði til Vancouver í Kanada
1969 til að komast undan herskyldu.
Hann býr enn í Kanada en hefur farið í
heimsóknir til Bandaríkjanna. Kærur
gegn honum voru felldar niður árið
1975.
„Er ég sakbitinn? Auðvitað. Bara
vegna þess að ég var úr miðstéttinni —
var nógu heppinn aö hafa upplýsingar
um hvernig ég kæmist til Kanada — þá
fór einhver náunginn frá fátækri fjöl-
skyldu í staðinn og lét skjóta hausinn
af sér. Eg held ekki að mér líði neitt
hræðiiega illa vegna þessa en mörgum
líður svona. Eg hef h'klega veitt 12.000
manns ráðgjöf. Flestir höfðu þessa til-
finningu.
Skammast ég mín? Nei. Fólk hefur
kallaðmighetju.”
HENRY KISSINGER
Kissinger er 61 árs. Hann var
arkitekt utanríkismálastefnu Nixons
og Fords. Hann fékk friðarverðlaun
Nóbels fyrir þátt sinn í að binda enda á
Víetnamstríðið. Hann er nú ráðgjafi í
alþjóðamálum.
„Viö áttum okkar góðu tíma og
okkar slæmu tíma. Það var mikið um
fagnaðarlæti þegar við komumst aö
því að Noröur-Víetnamar ætluðu aö
samþykkja frið við Thieu stjórnina án
þess að krefjast afsagnar Thieu. Við
héldum í raun og veru að við hefðum
bundið enda á stríðið með f ullri sæmd.
Síöan varð það auðvitað ljóst í lok
marsmánaðar 1975 að þetta hafði allt
hrapað niður og þaö var tími mikillar
óhamingju. Okkar skylda var að enda
þetta án þess aö hugsa bara um okkur
sjálfa og okkar eigin menn. Viö urðum
að koma eins mörgum út og það vildu
og höfðu reitt sig á okkur. Utanríkis-
stefna hlýtur að kosta eitthvaö. Ef viö
viljum ekki vinna að hagsmunum
okkar utan landamæra Bandaríkjanna
verðum við að gera landið að vígi.”
Bandarfskur hermaflur hjálpar sœrflum kolloga sinum þrátt fyrir eigin sár.
Tíu árum eftir að síðasti bandaríski
hermaðurinn hvarf frá Víetnam eru fá
merki þess að Bandaríkjamenn hafi
nokkurn tímann verið þar. Hórurn-
ar í Saigon, sem nú heitir Ho Chi Minh-
borg, eru flestar farnar að búa eða
sauma eða versla með annað en lík-
ama sinn viö aðra en bandaríska sol-
dáta. Jafnvel þegar hvetja á fólk til
dáða á góöum stundum er lítið talað
um nýlendustefnu eöa ógnir kapital-
ismans.
Frakkar skildu eftir sig í Víetnam
tungumál sitt, höfðinglegar nýlendu-
byggingar sínar og meira aö segja
bragðgott brauð sitt. Kínverjar skildu
eftir heimspeki sína, grafhýsi, listir og
drekahof. En Bandaríkjamenn hafa
aðeins skilið eftir sig ryð. Næstum því
hver kofi er byggður að einhver ju leyti
úr amerísku stáli sem ryðgar. I skóg-
arrjóðrum sjást bandarísk þyrluflök
og ónýtir, bandarískir skriðdrekar eða
hlutar úr þeim. Milljónir ryðgaðra
DANNY HEFEL
Hefel var vélbyssumaður í þyrlu
þegar hann var skotinn niður 1970.
Hann hryggbrotnaöi og lenti í fangelsi
kommúnista. Þegar hann kom heim
fór hann beint í atvinnuleysið. Hann
lifir nú á almannatryggingum og
sjúkratryggingum hersins.
„Eg hef nóga peninga til að lifa á en
ég get ekki náð mér í neitt meira.
Bakið er ekki miklu betra og nú eru
fætumir allir að dofna líka. Fólk horfir
núna á mig og segir: „Vá, ég vissi ekki
að svona lagað gæti gerst!” Jæja, það
gerðist.
Eg fæ ekki þessar miklu martraðir
lengur. En ég vakna upp um miðja nótt
og bylti mér í vatnsrúminu minu. Það
eru fangabúðirnar sem ég man eftir.
Bara aö vera læstur inni, geta ekki
gengið, meðallar þessar hugsanir.”
sprengjuhylkja liggja meöfram
hverjum einasta sveitavegi.
Plógurinn tekið við
af byssunni
Baráttan meðfram Aðalvegi eitt er
líka háð á annan hátt en hún eitt sinn
var. Þeir sem ganga meðfram þessum
vegi og tala við bænduma sem beygja
sig yfir plóga sína geta ekki annað en
spurt sjálfa sig hvort þetta geti verið
sömu bændurnir og eltu uppi niður-
skotna bandariska flugmenn með
ljáumsínum.
Það sem helst stingur í auga ferða-
langsins sem kemur þama á fomar
slóðir er hve plógurinn hefur algerlega
tekið við af byssunni. Alls staðar og
alltaf er verið að vinna, daga og nætur.
Klukkan níu að kveldi em bændur að
plægja akra sína með mánaskinið eitt
aðljósi.
Veggspjöld af Ho frænda — Ho Chi
Minh — líta vinalega niður á vegfar-
endur.
Umsetið óvinum
Aratug eftir fall Saigon-borgar, 30.
apríl 1975, er Víetnam þó ennþá land
umsetiö óvinum. Einangrun Vestur-
landa og eigin slælegur efnahagur rek-
ur þá í faðm Sovétríkjanna.
I noröri treysta þeir vamir sínar
gegn aukinni mannvirkjagerð Kín-
verja sín megin landamæranna. Þar
GEORGE BALL
Sem aðstoðarutanríkisráöherra var
Ball andsnúinn hverri aðgerð Johnsons
forseta sem leiddi til aukinnar
íhlutunar Bandaríkjamanna í Víet-
nam. Vegna andstöðunnar ávann hann
sér virðingu forsetans en hann gat
ekkert gert til að stöðva stríðiö. Hann
er nú 75 ára og skrifar enn um
utanríkismál og flytur ræður.
„Mér sýnist við hafa fómað ýmsum
grundvallarreglum í Víetnam og við
höfum þurft að borga fyrir það með því
að sjá almenna niðurlægingu hins
bandaríska baráttuanda. Eg hef
stundum velt því fyrir mér hvort þetta
hafi ekki verið óumflýjanlegt. Eftir
síðari heimsstyrjöldina vom Banda-
ríkin í ótvíræðri leiðtogastööu og okkur
fannst sem við gætum gert hvað sem
var. Við urðum aö reka okkur á þann
vegg aö þetta var alls ekki reyndin.
Eg er jafnvel ekki viss um að við
höfum lært okkar lexíur þegar ég les
um það sem kemur út úr Hvíta húsinu
þessa dagana. Við snúum baki í
alþjóðadómstólinn. Við ráðumst á
Sameinuðu þjóðimar. Þetta er
hættulegt.”
byggja Kínverjar upp vegi, flugvelli og
stórskotaliðsstöðvar. I Kampútseu
hafa Víetnamar fjölmennt lið her-
manna sem hefur gengiö vel að halda
skæmliðum Khmera og annarra í
skefjum.
Slakað á
Upphafleg efnahagsstefna hinna
nýju valdhafa í Víetnam eftir fall
stjómarinnar í Saigon var að þröngva
kommúnisma norðursins á íbúa suð-
ursins sem voru orðnir „spilltir” af
kapítalisma Bandaríkjamanna. Ný-
lega hafa þeir byrjað að slaka svolítið
á. Nú þurfa bændur ekki að selja alla
sína uppskeru til ríkisins á hlægilega
lágu verði. Þeir geta samið um sölu á
ákveðnu magni gegn ákveðnu magni
af sæði, áburði og skordýraeyðiefnum.
Síðan getur samyrkjubúið eða einka-
bóndinn selt afganginn á frjálsum
markaði.
Árangurinn er að koma smám
NGUYEN CAO KY
Hann er þekktur fyrir flotta ein-
kennisbúninga og herskáar baráttu-
ræður. Hann var ýmist forsætis-
ráðherra, varaforseti eða yfirmaður
hersins í Víetnam. Þegar Saigon féll
árið 1975 var hann aöeins áhorfandi en
var þó með byltingartilraun í burðar-
liönum. Hann býr nú nálægt Los
Angeles. Ky er 54 ára og hefur nýlega
beðið um að verða lýstur gjaldþrota.
Hann skuldar lán sem hann tók til að
kaupa vínbúð og 20.000 dollara spila-
skuld í spilavíti í Las Vegas.
„Eg reyni ekki að vera vitur eftir á.
Kannski er ég ekki góður leiðtogi eða
stjómmálamaður. En allir Víetnamar
vita að ég er góður hermaður. Eg bauö
Thieu að berjast. En hann var öfund-
sjúkur og vildi ekkert með mig hafa.
Hann hélt öllu fyrir sjálfan sig, þangað
tilílokin.”