Dagblaðið Vísir - DV - 11.01.1986, Blaðsíða 8

8
DV. LAUGARDAGUR11. JANÚAR1986.
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaðurog útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLT111, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLT111
Prentun: ÁRVAKU R H F. - Áskriftarverð á mánuði 450 kr.
Verð í lausasölu virka daga 45 kr. - Helgarblað 50 kr.
Fjöllin hækka ört um aílt
Með hverju árinu kemur betur í ljós, að hagkvæmara
er að vera kaupandi en seljandi á alþjóðlegum markaði
landbúnaðarafurða. Offramleiðslan í heiminum fer
vaxandi og verðlagið lækkandi. Þetta er ekki sveifla,
heldur þróun, sem mun halda áfram um langa framtíð.
Lága verðið byggist á, að til eru lönd, sem hafa mjög
ódýra framleiðslu, svo sem Bandaríkin, Ástralía, Nýja-
Sjáland og Argentína. Þau framleiða ýmiss konar kjöt
og kornvörur á mun lægra verði en önnur lönd og geta
án uppbóta selt búvörur sínar til útlanda.
Ofan á framboðið frá þessum tiltölulega auðugu lönd-
um koma svo hin miklu umskipti, sem hafa orðið í
löndum þriðja heimsins. Fátæku löndin, sem fyrir svo
sem fimmtan árum urðu að flytja inn matvæli til að
hindra árlega hungursneyð, eru nú aflögufær.
Frægasta dæmið um þetta er Indland. Enn meiri hefur
breytingin þó orðið í Kína, þar sem framleiðslan mat-
reiðsla hefur aukizt um 40%. Og gamalt hörmungabæli
á borð við Bangladesh getur nú séð um sig sjálft.
Til eru undantekningar, svo sem Eþíópía, þar sem
hungrið stafar sumpart af þurrkum og sumpart af stjórn-
arstefnunni. Samt er reiknað með, að miklar framfarir
í landbúnaði muni skjótt gera nærri öllum þjóðum heims
kleift að hafa nægan mat.
Af þessu leiðir, að framboð eykst á matvælum á al-
þjóðamarkaði og eftirspurn minnkar. Sérfræðingur
bandaríska utanríkisráðuneytisins í landbúnaðarmál-
um, Dennis T. Avery, sagði nýlega, að vöxtur land-
búnaðarframleiðslu væri rétt að byrja. „Við höfum enn
ekki séð nema brot af því, sem kemur,“ sagði hann.
Það litla, sem þegar er komið í ljós, hefur leitt til
gífurlegs kostnaðar þeirra landa, sem offramleiða mun
dýrari landbúnaðarvörur en Bandaríkin, Nýja-Sjáland,
Ástralía og Argentína. Efnahagsbandalag Evrópu er
frægasta og langsamlega dýrasta dæmið um ógöngurn-
ar, er fylgja stefnu, sem er eins og hin íslenzka.
Styrkjastefna Efnahagsbandalagsins hefur hlaðið upp
fjöllum, rúmri milljón tonna af smjöri, hálfri milljón
tonna af mjólkurdufti, tæpri milljón tonna af kjöti og
átján milljónum tonna af ýmsu korni. Bandalagið hefur
neyðst til að taka á leigu kæligeymslur í útlöndum, svo
sem í Sviss og Austurríki.
Sovétríkin hafa stundum losað bandalagið við smjör-
fjallið á afar lágu verði. Ef við keyptum smjör á sömu
kjörum, annaðhvort frá bandalaginu eða einhverju
landanna, sem hafa efni á að selja það svona ódýrt,
yrði smjörverð hér einn tíundi af því, sem það er nú.
Sovétríkin eru orðin sjálfum sér nóg og fjöll Efnahags-
bandalagsins halda áfram að stækka. Okkar fjall stækk-
ar líka. í fyrra jókst mjólkurframleiðsla um 7%, þrátt
fyrir minnkandi neyzlu okkar. Öll þessi aukning fór í
vinnslu smjörs og osta til útflutnings á verði, sem nær
ekki nema broti af kostnaði við framleiðsluna.
Smjörbirgðir íslendinga hafa á einu ári aukizt úr 480
tonnum í 737 tonn. Ostbirgðirnar hafa aukizt úr 860
tonnum í 990 tonn. Hliðstætt ástand er í dilkakjötinu.
Samt er ríkið nýbúið að borga mikið fyrir útflutning.
Við ættum markvisst að hraðminnka framleiðslu hefð-
bundinna og ofsadýrra landbúnaðarafurða og kaupa
þær í staðinn á útsölu í útlöndum. í staðinn ættum við
að sinna betur arðbærum störfum. Engin aðgerð eflir
betur fjárhag og lífskjör þjóðarinnar.
Lífið og tilveran
Á kringlu jarðar hefur aldrei
fundist svo frumstæður ættbálkur
að hann hafi ekki gert sér flóknar
hugmyndir um lífið og tilveruna.
Fæðing, lífsbarátta og dauði eru
þær stærðir sem maðurinn hefur
frá örófi alda reynt að ráða í og
knúið hann til sífelldrar leitar. Hin
mikla dreifing, sem varð á mann-
kyninu frá þvi að það kom fram á
sjónarsviðið í lok ísaldar, er jafnvel
talin stafa af hugmyndafræði:
menn voru alltaf að leita að
landinu þar sem hvorki fyndist
Dauði né Hungur.
Ingólfur Arnarson var ekki laus
við hugmyndafræði þegar hann
varpaði öndvegissúlum fyrir borð
og lagði bústaðavalið í hendur
þeim duldu kröftum sem hann
þóttist viss um að byggju í og yfir
og allt í kring um landið.
Hugmyndafræði í þessum skiln-
ingi er einfaldlega þær hugmyndir
sem maðurinn gerir sér um lífið og
tilveruna og því jafn inngróin
honum og andardrátturinn, maður-
inn getur verið án hugmyndafræði
álíka lengi og honum tekst að
halda niðri í sérandanum.
En hugmyndafræði er líka til í
annarri merkingu og ádeilukennd-
ari. Hugmyndafræði er miðlægt
hugtak í marxískum fræðum.
Samkvæmt marxismanum eru átök
hagsmunahópa hreyfill í þjóðfé-
lagsgangverkinu. Lífsgæðin eru
takmörkuð og því í hlutarins eðli
að menn takist á um skiptingu
þeirra. Þrælahald, Lénsskipulag,
Auðvaldsskipulag eiga öll sameig-
inleg átök stétta um skiptingu
efnislegra gæða og hver þessara
samfélagsgerða hagar hugmunda-
fræði sinni eftir því hvernig átök-
unum er varið. I þrælaskipulagi er
þrællinn ekki skilgreindur sem
maður heldur skyni gædd vél.
Óhagganleg samfélagsgerð léns-
skipulagsins er réttlætt með kerfi
sem gengur út frá guðfræðilegum
þjóðfélagsstiga þar sem aðalsmað-
ur, bóndi og klerkur standa hver í
sinni tröppu og allar breytingar
jafngilda synd. Kannski má segja
að kapítalisminn réttlætist af
launastiga, í upphafi var Launa-
stiginn og Launastiginn var hjá
Guði og Launastiginn var Guð.
Hugmyndafræði í þessum skiln-
ingi er yfirvarp sem kallar á af-
hjúpun. Hún er nauðsynleg ráð-
andi öflum til að halda völdum og
nauðsynlegt hinum undirokuðu að
berjast gegn henni og afhjúpa hana
með því að tefla fram annars konar
hugmyndafræði.
Ekkert í þessum efnum er einhlítt
og það átti síðar fyrir marxismgn-
um að liggja að verða eitthvert
gagngerasta kúgunaryfirvarp sem
mannlegt félag hefur upp hugsað
og virðist magna upp trúarbrögð
og drykkjusýki hvar sem honum
er beitt af ríkisvaldi.
Það er aftur á móti af hinum
hefðbundnari auðvaldssamfélögum
að frétta að þau virðast ætla að
deyja úr andleysi. Ríkjandi hug-
myndafræði einna helst neysla.
Kirkjur þessara trúarbragða eru
fjölmiðlarnir og boðskapurinn
auglýsingar. Eftirsókn eftir efnis-
legum gæðum er allsráðandi og hin
hefðbundnu trúarbrögð næsta fá-
tækleg í samanburði við þau
áþreifanlegu hnoss sem t.d. ferða-
skrifstofur eru reiðubúnar að veita
Pétur
Gunnarsson
ITALFÆRI
í krafti mikillar sætanýtingar. Það
sem eftir lifir af gömlu trúarbrögð-
unum er eins og út úr kú, kerfið
sem þau eru partur af er hrunið.
Við reikum í rústum heimsmyndar,
búið að taka strauminn af húsinu
og frosið í leiðslum. Svo mikið af
lífi okkar hugsunarlaus vani,
ósjálfráðar hreyfingar, einkum þar
sem komið er að óræðum hlutum
eins og „Tilganginum í lífinu“.
Afgreiðsla þessara fyrirbæra
minnir oft á leikinn þegar fyrsti
maður hvíslar að næsta manni og
síðan koll af kolli þar til sá síðasti
skilar setningunni upphátt og
vekur kátínu þegar útkoman er
borin saman við upphafið: „guð og
gæfan“ orðið „puð og kæfan“.
Ekki er þar með sagt að nútíma-
maðurinn finni ekki hjá sér þá
frumþörf allra manna að átta sig á
tilverunni. Þvert á móti eru mörg
teikn á lofti um að uppgjör sé í
vændum, gagnger uppstokkun.
Misskipting heimsgæða, sóun auð-
linda, kjarnorkuógnin - allt eru
þessa spurningamerki sem gerast æ
áleitnari.
Við erum kannski einmitt nú
komin að vegamótum, þurfum að
leggja málin öðruuvísi niður fyrir
okkur.
Við þurfum nýja viðmiðun, ann-
að gildismat. Nýjar forsendur til
að andæfa þessu dauða kerfi. Hefð-
bundið andóf er orðið máttlaust,
andspyrnan jafnvel snúist upp í
stuðning, já eldsneyti.
. Okkur skortir hugmyndafræði
um hvernig lífi við viljum lifa.
Kristur og H.C. Andersen tefldu
báðir fram bami til viðmiðunar.
Hans til að ljóstra upp um keisa-
rann að hann væri nakinn, Kristur
til að skilgreina inntökuskilyrðin
í Guðsríki: „Hver sem ekki tekur á
móti Guðsríki eins og BARN mun
alls eigi inn í það koma“.
Barnið er „lífið sjálft" af því það
á eftir að rætast. I því búa mögu-
leikarnir. En rödd barnsins heyrist
tæplega í þessu samfélagi. Börn
finnast ekki í kjörkössum, börn eru
léttvæg í kosningum, fjarverandi í
samningum. Börn eru ekki í fókus.
Börn eru þolendur
Það er undir okkur og umhverf-
inu komið að skapa þeim skilyrði
til þroska.
í stað þess að beina öllum kröft-
um að uppihaldi launastigans væri
ef til vill ráð að huga að hinu
uppvaxandi lífi - börnunum.
Allir menn eiga það sameiginlegt
að hafa verið börn. Enginn getur
óskað barni annars en alls hins
besta.
Félagslegt misrétti tekur á sig
nýjar myndir í ljósi barna. Við
getum barist út af skiptingu auðs
en við getum ekki barist út af skipt
ingu barna, dómur Salómons er í
fullu gildi hér.
Barn í miðþyngdarstað kæmi
samfélaginu í lag!

JL
m

—
- TV,.^rcr....LkiT .*<■
:
; ■

HBaSdRBSEH

lilllllll!
í'Á-: íLtm 1 n i * i i ,, I
I! VHUí
■■