Dagblaðið Vísir - DV - 19.06.1986, Blaðsíða 12

12
DV. FIMMTUDAGUR 19. JÚNÍ 1986.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFÁNSSON og INGÖLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 450 kr.
Verð í lausasölu virka daga 45 kr. - Helgarblað 50 kr.
Viðskiptasiðferði
Hafskipsmálið hefur í nokkrar vikur verið í sérkenni-
legri biðstöðu. Ekki er vitað, hvort einhverjir þeirra,
sem setið hafa í gæzluvarðhaldi, verða kærðir og fyrir
hvað. Lekinn úr rannsókninni er of óljós og þversagna-
kenndur til að núna sé hægt að hafa á því skoðun.
Annars vegar er sagt, að ný og alvarleg atriði séu
sífellt að koma í ljós og rannsóknin verði stöðugt um-
fangsmeiri, enda hafi yfirheyrslur verið tíðar og ítarleg-
ar. Hins vegar er sagt, að yfirheyrslur hafi verið
stopular, stuttar og spurningar rýrar að innihaldi.
Meðan ástandið er slíkt er tómt mál að tala um við-
skiptasiðferði þeirra, sem í hlut eiga. Hins vegar getur
verið hentugt tækifæri að fjalla um á almennan hátt,
hvernig siðferði eigi að vera í viðskiptum, án þess að
þær hugleiðingar beinist að neinum sérstökum.
Ferðalög forstjóra í Concorde-þotu og gisting á dýrum
hótelum eru ekki mikið málsefni. í viðskiptum getur
verið nauðsynlegt að sýna reisn, einkum þegar mikið er
í húfi. Kostnaður við slíkt hlýtur að vera matsatriði
eftir efnum og ástæðum hverju sinni.
Ef kostnaður við ferðalög og risnu fer hins vegar úr
þeim ramma að vera í þágu fyrirtækisins, til dæmis á
þann hátt, að borgað sé fyrir ferðir maka eða ferða-
þætti, sem flokkast undir sumarfrí, hlýtur málið að
verða alvarlegra frá sjónarmiði þeirra, sem borga.
Einkaneyzla stjórnenda framhjá launum varðar ekki
aðeins hluthafa í hlutafélögum, félagsmenn í samvinnu-
félögum og skattborgara, þegar um embættismenn er
að ræða, heldur einnig þjóðfélagið í heild, ef það verður
af skatttekjum vegna brots á framtalsskyldu.
Gjafir flokkast eins. Þar getur verið um að ræða, að
ráðherrum eða seðlabankastjórum sé boðið í laxveiði
eða í ferðalag til.Nizza í einkaerindum; að seðlabanka-
stjóra sé gefið málverk, sem kostar yfir hálfa milljón;
eða að verkalýðsforingja sé gefinn fátæktarstyrkur.
í öllum slíkum tilvikum bilar hvort tveggja, siðferði
þeirra, sem gefa, og hinna, sem þiggja. Bresturinn er
alvarlegastur, ef stórgjafir eru ekki taldar fram til
skatts. Smágjafir mega liggja milli hluta, en ekki þær,
sem skipta tugum og j afnvel hundruðum þúsunda króna.
Jafnvel þótt slíkar gjafir séu skilmerkilega bókaðar,
situr eftir, að valdaaðilar eins og ráðherrar eða seðla-
bankastjórar eða verkalýðsleiðtogar geta ekki leyft sér
að þiggja þær, ef hugsanlegt getur verið, að vottur af
óbeinni hagsmunagæzlu liggi að baki gjafmildinnar.
Afsláttur, sem fyrirtæki veita hvert öðru, flokkast
ekki undir slíkar gjafir, ef hann er færður til bókar hjá
fyrirtækjunum. Ef hann rennur hins vegar í vasa stjórn-
anda fyrirtækisins, sem afsláttinn fær, getur hann bæði
verið að hafa fé af fyrirtækinu og skattstofunni.
Ef stjórnendur reynast hafa hagrætt bókhaldi fyrir-
tækis með því að breyta skjölum eða láta þau hverfa,
er brot þeirra mjög alvarlegt. Hins vegar er tiltölulega
lítilfjörlegt, ef þeir hafa bara sýnt óhæfilega bjartsýni
í eignamati, bókhaldi og skýrslugerð.
Af hinum fjölbreytta og afar misjafna siðferðisbresti,
sem hér hefur verið fjallað um, er forvitnilegast að stað-
næmast við greiðslu fyrirtækja og stofnana á einka-
kostnaði stjórnenda framhjá skatti. Ráðherrabílarnir
voru löngum frægasta dæmið um þá þjóðaríþrótt.
Á þessu stigi er ekki vitað, hversu mikill siðferðis-
brestur er í Hafskipsmálinu. En það mál hefur þó varpað
ljósi á útbreiddan skort á viðskiptasiðferði í landinu.
Jónas Kristjánsson
„Um leið og Þorsteinn Pálsson lagði fram sín fyrstu fjárlög fyrir sl. áramót var vitað að honum hafði brugðist
bogalistin."
Hvers vegna
haustkosningar?
Hvers vegna kosningar í haust?
Hafa stjórnarflokkamir ekki
meirihluta á þingi til að stjóma
- ef þeir geta, þora og vilja?
Að visu.
En sú skoðun er að verða ofan
á innan beggja stjórnarflokka að
þeir hvorki geti né þori.
Hvers vegna ekki?
Meginverkeíhi ríkisstjómar næsta
misserið em tvö:
1. Að stokka upp ríkisfjármálin,
sem komin em gersamlega úr bönd-
um.
2. Að leiða nýja kjarasamninga,
helst til 2ja ára, sem þurfa að fela í
sér umtalsverða hækkun lægstu
launa, án nýrrar verðbólgukoll-
steypu.
Það er mat ráðandi manna í stjóm-
arflokkunum að þeir geti hvomgt.
Ekkert nýtt
Þetta er hins vegar ekkert nýtt.
Um leið og blekið þomaði við und-
irskrift kjarasamninga 28. febrúar
sl. var vitað að þeir rynnu út mn
áramót.
Um leið og Þorsteinn Pálsson lagði
fram sín fyrstu íjárlög fyrir sl. ára-
mót var vitað að honum hafði
bmgðist bogalistin.
Fjárlögin 1986 vom seinasta tæki-
færi Þorsteins til að ná hallalausum
ríkisbúsakap. Hann vissi fyrir að
fjárlög 1987 yrðu kosningafjárlög.
Hann einfaldlega þekkti ekki sinn
vitjunartíma.
Auðvitað vissi hann að það er ekki
hægt að moka flór ríkisfjármálanna
með framsókn í stjóm. Hins vegar
má hann vita það að „hlaupist hann
nú frá vandanum" munu framsókn-
armenn hýða hann í kosningabar-
áttunni fyrir hugleysi og dugleysi.
Það er, eins og hann sjálfur segir,
„framsóknarmönnum líkt“.
Þar að auki mun Steingrímur
reyna að dubba sjálfan sig upp sem
siðvæðingarpostula í Hafskipsmál-
um. Það verður „nýi Nixon“ næstu
kosningabaráttu.
„Önnur fjárlög" - Alþýðu-
flokksins
Þorsteinn á því fárra góðra kosta
völ.
Hvorki löngu þekktur fjárlaga-
vandi né fyrirséðir kjarasamningar
em því nýtt tilefhi kosninga.
Þingmenn Alþýðuflokksins vör-
uðu Þorstein við, þegar við af-
greiðslu fjárlaga í desember 1985.
Þá lögðum við fram „önnur fjár-
lög“.
Þá fluttum við 75 breytingartillög-
ur við fjárlög og rúmlega 20 breyt-
ingartillögur við lánsfjárlög. í heild
sinni boðuðu þessar tillögur róttæka
stefnubreytingu í ríkisfjármálum.
Kjallarinn
Jón Baldvin
Hannibalsson
formaður
Alþýðuflokksins - Vinstra megin
við miðju
Við lögðum til:
1. Lækkun ríkisútgjalda: Með
niðurskurði á „velferðarkerfi fyrir-
tækjanna" í gárlögum og gæluverk-
efnum stjómarflokkanna.
2. Kerfisbreytingu í ríkisfjár-
málum: M.a. með því að breyta
ríkisstofnunum i sjálfseignarstofn-
anir, sem í vaxandi mæli selji
atvinnuvegum og fyrirtækjum þjón-
ustu sína.
3. Tekjuöflun: Með nýju sölu-
skattskerfi og stigbreytilegum stór-
eignaskatti á skuldlausar og
skattsviknar eignir forréttindahópa.
Hvort tveggja hefði orðið til að
hreinsa upp skattasvínaríið.
4. Lækkun erlendra skulda.
Það tók stjómarliða - þ.á m. þing-
menn Sjálfstæðisflokksins - fimm
1 lukkustundir að fella þessar tillög-
ur. Nú mega þeir hinir sömu naga
sig í handarbökin.
I kjölfar kjarasamninga tók ríkis-
sjóður á sig 2 milljarða í auknum
útgjöldum. Þessu var öllu sópað
undir teppið, vandanum slegið á frest
með því að taka lán fyrir öllu saman.
Við gagnrýndum það harðlega á
sínum tíma. Við lögðum til að þess-
um útgjaldaauka yrði mætt annars
vegar með niðurskurði, hins vegar
með aukinni tekjuöflun.
Þorsteinn lét þau viðvörunarorð
sem vind um eyrun þjóta.
Sökkvandi skip
Við vömðum sérstaklega við því
að þegar fram í sækti myndi ríkis-
fjármálahallinn reynast óviðráðan-
legur; að þar myndaðist sprengirými
nýrrar verðbólguþenslu, sem m.a.
myndi slá öll vopn úr höndum ríkis-
stjómarinnar til að standa að
skynsamlegum kjarasamningum eft-
ir áramót.
Nú er allt sem við sögðum um
þetta efni fram komið. Þessi ríkis-
stjóm er einfaldlega að sökkva í sitt
eigið skuldafen í ríkisfjármálum.
Þorsteinn getur ekkert gert, þótt
hann feginn vildi, - og átti sig eftir
dúk og disk - í samstarfi við fram-
sókn. Og hvorugur stjómarflokkur-
inn þorir að gera það sem nú er orðið
óumflýjanlegt að gera - í nýjum fjár-
lögum, á kosningaári.
Þess vegna hrópa þeir nú á kosn-
ingar. Vegna þess að þeir em að flýja
sökkvandi skip.
Svo er Mogginn að forheimska sig
á að spyija formann Alþýðuflokks-
ins um afstöðu hans til ríkisfjár-
málavandans nú. Við sáum þennan
vanda fyrir. Við fluttum í tæka tíð
tillögur um hvemig hann skyldi
leystur.
Ég skora á Morgunblaðið að birta
í heild sinni breytingartillögur Al-
þýðflokksins við fjárlög og lánsfjár-
lög frá því í desember. Eða a.m.k.
að birta fréttatilkynningu frá þing-
flokki Alþýðuflokksins um þessar
tillögur, sem kynntar vom á blaða-
mannafundi fyrir síðustu jól.
Ný ríkisstjórn
Hitt er svo annað mál að þegar
svona er komið fyrir stjómarflokk-
um, þá er skynsamlegt að efha til
haustkosninga - vegna þjóðarhags-
muna. Það þarf einfaldlega nýja
ríkisstjóm, sem hefur óvéfengjanlegt
umboð og málefnastyrk til að gera
hvort tveggja: stokka upp ríkisfjár-
málin og ná skynsamlegum kjara-
samningum til langs tíma. Það getur
þessi ríkisstjóm einfaldlega ekki.
Það er laukrétt hjá formanni Sam-
bands ungra sjálfstæðismanna. Það
vita Garðastrætisbúar manna best.
En það er eitt sem angrar þá alla.
Og það er nýtt í málinu: Kosninga-
sigur Alþýðuflokksins. Því að nú
falla öll vötn til Dýrafjarðar.
Jón Baldvin Hannibalsson
„...þegar svona er komið fyrir stjórnar-
flokkum, þá er skynsamlegt að efna til
haustkosninga - vegna þjóðarhagsmuna.“