Dagblaðið Vísir - DV - 06.02.1987, Blaðsíða 7

FÖSTUDAGUR 6. FEBRÚAR 1987.
7
Atvinnumál
Bjami Jónsson tæknifræðingur um frostskemmda steypu:
Hundruð nýlegra húsa
stórskemmd eða ónýt
- minna sementsmagn í steypunni og rangur jámafrágangur höfuðorsökin
^ v
'& ■* -
Skyggnið á þessu húsi sýnir hvernig frostskemmdir fara með steypu.
DV-mynd BG
Flestir kannast við alkalí-
skemmdir í steypu og afleiðingar
hennar. Nú er komið upp nýtt
vandamál; frostskemmdir í steypu
sem virðast ætla að verða síst minna
vandamál fyrir húseigendur en al-
kalískemmdimar. Bjami Jónsson
byggingatæknifræðingur segir frost-
skemmdimar vera afleiðingu eftir-
htsleysis með húsbyggingum og þess
að enginn er ábyrgur fyrir göllum
sem fram koma í steypu húsa. Stein-
steypa fellur undir lausafjármuni og
því kaupalögin samkvæmt nýlegum
dómi Hæstaréttar eins og skýrt hefur
verið frá í DV og því nær ábyrgð
steypustöðvanna aðeins til eins árs.
Hrikalegt vandamál
Bjami Jónsson rekur fyrirtækið
Vemd hf. sem hefur sérhæft sig í
aðstoð og viðgerðum á frostskemmd-
um húsum og hefur hvergi undan
nú þegar vandamálin hrannast upp.
Hann sagði að hér blasti við stærra
vandamál en nokkum grunaði sem
ekki hefði sett sig inn í þetta. Höf-
uðástæðumar fyrir auknum frost-
skemmdum nú hin síðari ár sagði
hann einkum vera tvær:
í fyrsta lagi hefði það gerst 1981
að Sementsverksmiðja ríkisins hefði
farið að nota kísflryk í sementið sem
jók hið svokallaða brotþol steypunn-
ar. Lágmarksbrotþol steypu sam-
kvæmt reglugerð byggingaryfir-
valda er stuðull sem nefhdur er
S-200. Við kísilrykið í sementinu fór
brotþolið upp í 250 eða jafhvel meira.
Þá minnkuðu steypustöðvamar
sementsmagnið í steypunni þannig
að brotþolið varð áfram S-200. Við
það minnkaði aftur veðrunarþol
steypunnar til mikilla muna og vatn
á mun greiðari leið inn í veggina.
Svo frýs og veggimir springa. Við
þetta bætist að það er til siðs þegar
verið er að steypa veggi húsa að
þynna steypuna méð vatni til þess
að hún leki hraðar niður mótin.
Þetta flýtir fyrir þeim sem sjá um
steypuna en við vatnsþynninguna
minnkar sigþol steypunnar og um
leið veðrunarþolið og var þó ekki á
bætandi.
í öðm lagi em byggingameistarar
famir að láta steypustyrktaijámið
liggja svo utarlega í veggjunum að
vatn nær að komast að jáminu. Við
það ryðgar jámið og eyðileggst, vatn
liggur við það og sprengir steypuna
þegar fiýs. Samkvæmt reglugerð á
jámið að vera 2-2,5 sentímetra frá
yfirborði veggjarins en þessu er ekki
framfylgt og ekkert eftirlit er með
því að það sé gert. Bjami sagði að
með því að láta jámið liggja svo
utarlega í mótunum næðist upp
meiri hraði við jámabindingar og
það væri eitthvað ódýrara vegna
jámafestinganna.
Öll hús frá 1981 meira eða
minna frostskemmd
Árið 1981 byijaði Sementsverk-
smiðja ríkisins að nota kísihyk í
sementið og fljótlega eftir það var
sementsmagn steypunnar minnkað.
Bjami Jónsson fullyrðir að öll hús
sem steypt hafa verið frá 1981 og
fram á haust er leið séu eða verði
þegar frá líður meira eða minna
frostskemmd. Skemmdimar koma
ekki fram fyrr en eftir nokkur ár.
Hann segir að skemmdir séu nú að
koma fram á húsum sem byggð vom
1981 og 1982 og hrannist inn beiðnir
um aðstoð vegna þessa.
Hús sem byggð vom áður en sem-
entsmagnið í steypunni var minnkað
en eftir að byggingameistarar fóm
að láta steypustyrktaijámið ligga
yst í mótunum séu líka mörg hver
mjög illa farin. Bjami tók fram að
það væri aldrei hægt að koma í veg
fyrir að micro-sprungur svonefndar
kæmu í steypu en það væri ekki
vandamál ef jámið væri lagt í mitt
mótið.
Grafarvogshúsin
Bjami Jónsson fullyrti að ekki
hefðu verið tekin sýni á bygginga-
stað þeirra hús sem til þessa hafa
verið byggð í Grafarvogi. Þar væm
ffostskemmdimar að byrja að koma
í ljós og hann sagðist óttast að
ástandið þar ætti eftir að verða al-
varlegt. Áð sjálfeögðu er hægt að
gera við frostskemmd hús en það er
óheyrilega dýrt. Það kostar á bilinu
500 þúsund og upp í eina milljón að
gera við frostskemmda útveggi með-
aleinbýlishúss.
„Það sem fyrst og fremst vantar
hér á landi er að byggingameistarar
og steypustöðvamar beri fulla
ábyrgð á verkum sínum í að minnsta
kosti 5 til 10 ár. Ef lög væm um slíkt
þá myndi ástandið gjörbreytast. Nú
er engin ábyrgð á þessum aðilum og
því gerist ekki neitt þótt bent sé á
þetta. Ég hélt 18 fyrirlestra um þetta
mál í fyrra, samt gerðist ekki neitt
fyrr en í ágústmánuði sl. að settar
vom reglur um veðrunarþol steypu.
Það tók sum sé 5 ár að fá þessa reglu-
gerð og á meðan vom steypt upp
mannvirki sem liggja nú undir
skemmdum," sagði Bjami Jónsson.
Áður fyrr bar mun minna á frost-
skemmdum í húsum en nú síðari
árin. Ástæðuna fyrir þessu sagði
Bjami vera þá að hér fyrrum tíðkað-
ist að pússa húsin utan. Við það
bættist við steypulag sem var nóg
til að vama þvi að vatnið næði
steypustyrktaijáminu eða kæmist
auðveldlega inn um steypusprungur.
NÚ aftur á móti er komið í tisku
að pússa ekki húsin. Hafa það sem
kallað er „sjónsteypa11 og þar með á
vatnið svo auðvelda leið inn í steyp-
una þar sem veðrunarþolið er svo
lítið.
Um aleigu fólks að ræða
„Við getum ekki talað um þetta
eins og hvert annað smámál bara
af því að til em leiðir til að gera við
húsin. Hér er um mjög stórt mál að
ræða, varla minna en þegar alkalí-
skemmdimar komu upp. Við erum
hér að tala um aleigu hundraða fiöl-
skyldna í landinu, íbúðir þeirra.
Fyrir flesta er það meira en nóg að
þurfa að standa undir afborgunum
af lánum þótt ekki bætist við við-
gerðir á frostskemmdum upp á
hundmð þúsunda. Frostskemmdir
sem hægt væri að koma i veg fyrir
bara ef ábyrgð væri látin hvíla á
þeim sem framleiða steypuna og
byggja húsinsagði Bjami Jónsson.
Þess má að lokum geta að um
þessa helgi fer fi-am hér á landi norr-
æn ráðstefna þeirra sem fást við
þetta vandamál. Vandamálið er
þekkt víðar en á Islandi. Nú munu
í uppsiglingu í Danmörku lög sem
gera byggingaaðila ábyrga sinna
verka í 5 ár.
-S.dór
Hús Granda hf í örfirsey er illa farið af frostskemmdum og skýrt dæmi um afleiðingar þess
að hafa steypustyrktarjárn of utarlega í veggnum. DV-mynd BG
Nýleg blokkaríbúð sem er að byrja að skemmast af frostskemmdum. Ryðtaumarnir frá ónýtu
járni leka niður veggina og hornin eru að byrja að springa. DV-mynd BG