Dagblaðið Vísir - DV - 06.02.1987, Blaðsíða 26

38
FÖSTUDAGUR 6. FEBRÚAR 1987.
Menning
í Demantahúsi
TVeggja karata viðtal við Stefán B. Stefánsson gullsmið, hönnuð Menningarverðlaunagrápa DV
Þess vegna hef ég haft ánægju af
þvi að smíða kirkjugripi því þar hef-
ur maður áþreifanleg og mögnuð
tákn til að leggja út af og má nota
til þess stór form.
Lára er hins vegar meira fyrir
frjálsleg og opin form í sínu skarti.“
Hvað finnst Stefáni um
stöðu skartgripasmíði á
íslandi í dag?
„Við höfum verið allt of íhaldssamir
allt of lengi í þessari grein. Skart-
gripagerð á landinu var í tiltölulega
fostum skorðum fiá síðari heims-
styrjöld og alveg fram á sjöunda
áratuginn þegar ný kynslóð vel
menntaðra og drífandi gullsmiða
kom að utan með ný og fersk viðhorf.
í dag gætum við hæglega telft fram
góðu landsliði í skartgripasmíði.
Fyrst í stað vorum við mikið undir
áhrifum frænda okkar á Norður-
löndum, en nú hugsa ég að við séum
komnir nær þjóðum eins og Þjóð-
verjum og Svisslendingum í skarti,
sem lýsir sér í því að við leggjum
meira upp úr fíngerðri, raffineraðri
formgerð og notkun ýmiss konar
eðalsteina.
í dag má eiginlega segja að íslensk-
ir gull- og silfursmiðir skiptist í tvo
hópa, smiði sem gera einfalda og stíl-
hreina gripi og þá sem hafa nær allar
tekjur sínar af innflutningi á skart-
gripum og öðru slíku.“
w
Iframhaldi af þvi lá beinast
við að spyija um skartgripa-
smíði í víðara samhengi.
„Það er ekkert leyndarmál að ég hef
alltaf verið hrifinn af danskri hönn-
un. Að vísu má segja að dönsk
hönnun og þar með dönsk skart-
gripagerð hafi sett ofan á síðasta
áratug og aðrir hafi farið fram úr
þeim á meðan. En samt hefur þeim
alltaf tekist að halda ákveðnum
gæðastaðh og þannig hafa þeir verið
eins og klettur úr hafínu.
í dag er mikill uppgangur í danskri
skartgripasmíði, svo mikill að þeir
verða að íiölga lærlingum til muna.
Þeir eru logandi hræddir við að
greinin hreinlega líði undir lok.
Kaninn, Japaninn og ítalinn sækja
stöðugt á. Þeir hafa verið leiðandi í
notkun nýrra efiia í skarti, til dæmis
títaníum.
Samt hef ég enga trú á því að
menn gefi gamla góða gullið og silfr-
ið upp á bátinn.“
Hvað þarf að gera til að
auka veg íslenskrar
skartgripagerðar?
„Við þurfum fyrst og fremst að fá
skipulega skólakennslu í faginu
hingað heim í stað þess að þurfa að
reiða okkur á hið hefðbundna lær-
lingafyrirkomulag.
Annars erum við þrír gullsmiðir
saman í nefhd og eigum að gera til-
lögur að framtíðarskipulagi á gull-
smíðamennt á íslandi. Það er trúa
mín að næstu 5-10 ár muni skipta
sköpum fyrir fagið hér á landi.
Samt mega gullsmiðir ekki ein-
angra sig of mikið, hugsa eingöngu
um fagið. Það er alveg nauðsynlegt
fyrir okkur að fylgjast einnig með
því sem er að gerast í myndlist,
málverki og skúlptúr, formsins
vegna.“
Teikningar Stefáns að
menningarverðlaunagrip-
um DV eru á við og dreif
í kringum okkur. Gripimir
bera skýr einkenni höfundar-
ins, eru einfaldir í forminu, en
þó margræðir að merkingu. Ég
spyr Stefán hvort hann sé orð-
inn ánægður með þá.
„Ég er aldrei hæstánægður með
það sem ég geri. Ég reyni bara að
gera betur næst.“
-ai
Hvar fáið þið demanta og
hvemig meðhöndhð þið
þá, spyr ég.
„Við kaupum demanta okkar aðal-
lega í Antwerpen í Belgíu, á virtum
demantamörkuðum þar. Svo er
þrautin þyngri að búa demöntunum
umgjörð sem þeim sæmir. Ekki getur
maður verið þekktur fyrir að smíða
lélegan skartgrip utan um góðan
demant. Demantar leggja manni
mikla faglega ábyrgð á herðar.“
Fyrir þremur árum, þegar
fréttist að tveir ungir gull-
smiðir ætluðu að höndla
með demanta í útjaðri Hafnar-
fjarðar, héldu sumir að hér
væri bara um venjulegan Hafn-
arfj arðarbrandara að ræða.
En svo reyndist ekki vera.
Demantahúsið var opnað með
tilheyrandi viðhöfri við Reykja-
víkurveginn og er enn við lýði,
og gott betur, því eigendur
þess, þau Stefán B. Stefánsson
og Lára Magnúsdóttir, segjast
aldrei hafa haft meira að gera
en einmitt nú.
Eins og lesendum DV er sjálf-
sagt kunnugt hefur Stefán
einmitt tekið að sér hönnun
verðlaunagripanna vegna
Menningarverðlaunanna þann
26. febrúar næstkomandi, og í
tilefiii af því og verslun þeirra
Láru með demanta tókum við
tal saman eina morgunstund í
janúarlok.
Fyrst bað ég Stefán að segja
deili á sér og menntun sinni.
„Ég er Seltimingur, fékk snemma
áhuga á gullsmíði og komst sem
unglingur í læri hjá miklu ljúf-
menni, Sigmari Ó. Maríussyni við
Hverfisgötuna.
Á árunum 1977-1979 var ég svo
við nám við Gullsmíðaháskólann í
Kaupmannahöfh og kenndi svo við
lærlingaskóla næstu misserin á eftir.
I skólanum sérhæfði ég mig í hvíta-
gulli og demöntum en við erum
örfáir hér á landi með þá sérmennt-
un.“
Innrammaðar viðurkenn-
ingar á veggjum benda til
þess að fimm ára dvöl Stef-
áns í Kaupmannahöfn hafi
orðið honum til álitsauka.
Ég spurði hvaðan honum
kæmi áhuginn á þessum fá-
gæta eðalsteini, demantinum.
Ér hann til kominn vegna æv-
intýraljóma hans og fágætis,
eða sérstakra eiginleika hans?
Stefán kímir við þessa eftir-
grennslan leikmannsins.
„Ég veit ekki hveiju ég á að svara
þessu. Vissulega seljum við demanta
að einhveiju leyti út á fágæti þeirra
og orðstír en ég held samt að fegurð
þeirra og harka skipti flesta, þar á
meðal okkur, talsverðu máli.
Þegar demantar eru metnir er það
femt sem máh skiptir: stærðin,
hreinleiki steinsins, litbrigði hans
og loks shpunin. Á ensku er þetta
nefiit 4-C : carat, clarity, colour, cut.
Sértu með stóran, hreinan, hvítan
og vel slípaðan demant í höndunum
stendur enginn annar eðalsteinn
honum á sporði í ljósbroti. Þá stafar
beinlínis birtunni af steininum.
Svo hefur það sitt að segja upp á
aðdráttarafl demanta, að þeir eru
eitt harðasta efiii sem við þekkjum
og þar af leiðandi varanleg fyrir-
bæri, hluti af eilífðinni segja þeir
háfleygustu.
Nú, fagæti demanta eykur svo
auðvitað á verðgildi þeirra, sem ger-
ir þá að ákjósanlegri fjárfestingu
fyrir þá sem hafa áhuga á slíku."
Stefán B. Stefánsson með nokkur drög að Menningarverðlaunum DV.
hefúr smíðað utan um dem-
anta. Mér verður starsýnt á 'A
karats hring sem kostar litlar
130.000 krónur.
Kaupa íslendingar svona
dýra skartgripi, spyr sá sem
ekki þekkir karat frá karate.
„Ég var nýlega með tæplega
200.000 króna hring til sölu,“ svarar
Stefan.,, Hann er nú seldur. Það eru
ótrúlega margir íslendingar sem
gera greinarmun á stöðluðu inn-
fluttu skarti og svo vönduðum
handunnum gripum eins og þessum
demantshringum, og það fólk er
reiðubúið að greiða fyrir mismuninn.
En svo er hópur manna sem vill
frekar ódýrari skartgripi og er ekk-
ert við það að athuga. Segja má að
demantamir séu gangvirkið í fyrir-
tækinu, geri okkur kleift að vinna
við stór og tímafrek verkefni, eins
og kirkjugripi og annan silfurkorp-
að virðist þá vera hægt að
stunda verslun með dem-
anta og annað skart
svona langt frá miðbæ Reykja-
víkur, segi ég.
„Tvímælalaust. Fjarlægðin frá
Reykjavík hefur hvorki háð okkur
né viðskiptavinum okkar,“ segir
Stefan að bragði.
„Lára hafði auk þess starfað í
Hafriarfirði og var búin að koma sér
upp fjölda viðskiptavina, ekki aðeins
hér heldur einnig á Reykjanesskag-
anum öllum.
Við erum ennþá einu gullsmiðimir
í Hafiiarfirði og suður úr, og höfum
þarafleiðandi mikið að gera. Höf-
uðáhersluna leggjum við á eigin
hönnun og smíði.“
w
Eg bað Stefán lýsa einkenn-
um á eigin skarti.
„Ætli ég sé ekki. fyrir hrein og
klár form í mínum smíðisgripum. Svo
vil ég helst ekki hlaupa allt of langt
frá veruleikanum í því sem ég geri.
Við skoðum ýmiss konar
hálsmen, hringa og
eymalokka sem Stefán
Stefán og Lára Magnúsdóttir, gullsmiðir, í Demantahúsinu, verslun sinni og vinnustofu i Hafnarfirði.