Dagblaðið Vísir - DV - 02.12.1987, Blaðsíða 19

Dagblaðið Vísir - DV - 02.12.1987, Blaðsíða 19
MIÐVIKUDAGUR 2. DESEMBER 1987. 19 Menniiig Jón Agnar sér ogsigrar Stjörnustælar. Höfundur: Andrés Indriðason. Útgefandi: Mál og menning '87. Stjörnustælar er þriöja bók Andrésar Indriöasonar um Jón Agnar Pétursson sem enn sýnir á sér nýja hlið. í fyrstu bókinni vann hann sig frá botni upp í topp klík- unnar í skólanum. í annarri bók tókst honum að koma upp um glæpagengi. Nú reynir Jón Agnar fyrir sér í kvikmyndaleik og endar sem aöstoöarleikstjóri unglinga- myndar. Það er því í þriöja skipti sem eyjapeyinn kemur, sér og sigr- ar. Glætan bak við stælana Atburðarás þessarar Stælabókar er hröö eins og í þeim fyrri. Hún hefst daginn eftir Enga stæla (sem geröist á einum degi) og segir frá klíkunni í vinnuskólanum og Jóni Agnari sem tekur sig út úr til að svara auglýsingu eftir kvikmynda- leikara. Hann er valinn úr stórum Bókmenntir Hildur Hermóðsdóttir hópi og snýst sagan síöan um und- irbúning og upphaf aö gerö myndarinnar. Ymis vandamál koma upp en allt leysist farsællega. Jóni Agnari tekst aö pota helstu vinum sínum meö í myndina og bókin endar í vináttu, velsæld og blómstrandi ást. Persónur bókarinnar eru flestar þær sömu og í hinum tveimur fyrri. Jón Agnar og sú eina sanna Ragn- hildur, Sigurbjartur stálnagli og gengið í vinnuskólanum, Ketill' skólastjóri birtist á réttri stundu svo sem oftar og foreldrar eru í baksýn. Kvikmyndaleikstjóri, skrifta og kvikmyndastjarna eru rétt fólk á réttum stööum til að kvikmyndun Hjartagosans geti orðiö aö veruleika. Allt er þetta mjög svo liílegt fólk. Helstu einkenni Jóns Agnars, ágætt hugmyndaflug og takmarka- lausir stælar, njóta sín vel á stjörnubrautinni og sama má segja um hörku stálnaglans Sigurbjarts. - Bárði leikstjóri væri illa settur án þeirra. Samband vinanna verö- ur nánara þegar líöur á söguna og Jón Agnar sér Sigurbjart í nýju ljósi: „fjarri því aö hann sé þessi klikkhaus sem hann gefur sig út fyrir aö vera. Þegar þessi hlið á honum snýr upp kemur bara í ljós aö það er heilmikil glæta bak við alla stælana." (bls. 149) En það er fjarri því að kafað sé djúpt í þettá samband frekar en önnur í bókinni. Hér lýtur allt lög- málum hraörar atburðarásar og er lítiö skyggnst undir yfirboröiö. Glætan bak við stælana hefur því ekki markmið í sjálfu sér annaö en aö sýna aö hér er fólk á ferð. Andrés Indriðason Bara skemmtun Stíll Andrésar er lifandi og mynd- rænn. Hann einkennist af stuttum hnitmiðuðum setningum, ungl- ingamáli og samtölum þar sem talað er tæpitungulaust án þess að nokkuð vafasamt sé þó látið flakka. Andrés fjallar um siðsama og góða krakka þar sem eðlileg samskipti og virðing er í fyrirrúmi en breitt er yfir með galsa og gálgahúmor. Vinna við kvíkmyndunina gefur höfundinum enn frekara tilefni til að leika með hinn hraða stíl sem hann hefur þróað í Stælabókunum og nær hér hámarki. Hér er höf- undur líka á heimavelli. Hann lýsir kvikmyndaheiminum á trúverðug- an hátt, bæði tæknilegu og mann- legu hliöinni. Gerir dálítið grín að hlutaðeigandi og sýnir hvernig óvæntar uppákomur geta ráðið ferðinni við kvikmvndgerð. Kvikmyndir og flest það sem að þeim lýtur hefur löngum verið spennandi í augum unglinga, því er þessi bók líkieg tú' að hitta í mark. Höfundur þekkir greinilegavel sína lesendur og með leiftrandi léttri frá- sögn nær hann markmiði sínu sem er fvrst og síðast bara skemmtun - ekki frelsun heimsins. -HH Svört í hvrtum heimi Maya Angelou - Ég velt af hverju fugllnn i búrinu syngur Garðar Baldvinsson þýddi Skjaldborg, 1987 Þetta er fyrsta bindið af fimm í æviþáttum skáldkonunnar og kom út árið 1969. Maya Angelou hafði getið sér gott orð sem ljóðskáld áður en hún hóf ritun ævisögu sinnar. Hún hafði einnig kennt enskar bókmenntir í háskóla og verið virk í mannrétt- indabaráttu svartra. Ég veit af hverju fuglinn í búrinu syngur varð brátt metsölubók, ekki hvað síst er gerður var sjónvarps- þátturinn Rætur, en hann fjallaði um líf svártra í Bandaríkjunum, og fór Maya Angelou með hlutverk í þátt- unum. Seinna voru svo gerðir sjónvarpsþættir eftir sögu hennar. Viðfangsefni hennar er tvíþætt; annars vegar svartir og heimur þeirra og hins vegar staða konunnar. Þetta kemur vel fram í þessari bók. Þar lýsir Maya uppvaxtarárum sín- um í litlu þorpi í Suðurríkjum Bandaríkjanna. Þetta er á fyrri helm- ingi aldarinnar og aðskilnaðarstefn- an allsráðandi á svæðinu. Þannig sáu svartir aldrei hvíta; þeir bjuggu á sérstöku landsvæði og höfðu ekkert Bókmeraitir Pétur Pétursson saman við þá að sælda. Vanþekking- in mótar þau litlu samskipti sem áttu sér stað milli kynþáttanna. Hyldýpisgjá Þessi vanþekking gerði það að verkum að hyldýpisgjá fordóma og ótta skildi svarta frá hvítum. Þeir áttu sér enga möguleika í þessu alls- nægtalandi vegna litarháttar síns. Og beiskjan vegna þessa skín alls staðar í gegn. „Fólkið í Stamps sagði alltaf að þeir hvítu í bænum okkar væru svo for- dómafullir að negri gæti ekki keypt sér rjómaís. Nema íjórða júlí. Álla aðra daga yrði hann að láta sér nægja súkkulaði." Bls. 41. Það er illt að vera svartur, en það er enn verra að vera svört kona. Þegar Maya er átta ára gömul er henni nauðgað af sambýlismanni móður hennar og dregur húnsig inn í skel næstu árin. Bókmenntirnar verða til þess að bjarga henni. Hún leggst í lestur en neitar að mæla orð frá munni. Næstu árin eru Maya og bróðir hennar. Bailev. á stöðugu flakki milli ömmu sinnar. móður og föður. Þau flosna upp af hverjum staðnum á fætur öðrum og hafna loks í San Francisco meðan seinni heimsstyrj- öldin er í algleymingi. Stríðið færir negrum örlitla von- arglætu. Mikill skortur er á vinnuafli og efnahagslegur uppgangur. Þetta gerir negrum kleift að fá atvinnu og breytast þar með í neytendur. Maya verður sér úti um vinnu hjá spor- vögnunum en það hefði verið óger- 'legt fvrir negra skömmu fyrr. Þetta er fvrsti sigur hennar í stríðinu gegn hvíta kynþættinum og markar upp- haf baráttunnar sem síðar hefur svo mjög einkennt allt hennar líf. Hugarheimur svartra Bókinni lýkur svo á því að hún fæðir barn en hún hafði tælt karl- mann með sér í rúmið til aö sanna rétt sinn sem kona. Hún lætur ekki fóðurinn vita. barnið er hennar. upp- hafið að einstaklingsfrelsi hennar sem svartrar konu. Bókin er nýstárleg að því leyti að hún gefur innsýn í hugarheim svartra. Flestar bækur um þetta efni hafa verið ritaðar af hvítum: svartir hafa aldrei átt þess kost að fá bækur gefnar út. Það er einnig mikilsvert aö fá þarna tækifæri til að sjá hlutina með augum svartrar konu. Ekki sakar að lýrikin er sjaldiiast langt undan. Maya Angelou. „Útfararsálmur ruddi sér hægt en örugglega braut um kirkjuna. Hann smó inn í hverja glaðværa hugsun. Splundraðí ljósinu fullur vonar." (Bls. 130.) ' ■ Þar sem bókin er frásögn af heimi. sem er ólikur okkar. er þyðandi oft í vanda staddur. íslenskuna vantar oftar en ekkl hugtök til að skila þeirri hugsun sem í bókinni er að finna. Garðari hefur þó teki,st að sleppa frá þessu verki með sóma og er þýðingin vel læsileg. textinn tær og lítið um hnökra. -PLP I glímu við bófa Olla og Pésl, Höfundur: Iðunn Steinsdóttlr. Telkningar: Búi Kristjánsson. Útgefandi: Almenna bókafélagiö ’87. Iðunn Steinsdóttir hefur sent frá sér einar iimm barnabækur og get- ið sér gott orð fyrir leikritun. Verk hennar eiga það sameiginlegt aö vera viðburðarík og full af athafna- sömum persónum sem taka málin föstum tökum og sópa burtu öllu sem heitir lognmolla eða aðgerða- leysi. Skringilegtfólk Olla og Pési eru jafnaldrar og nágrannar. Þau hafa bæði verið yfirgefm af foreldrum sínum í bernsku og eru alin upp af fóstur- foreldrum. Foreldrar Pésa virðast venjulegt fólk sem lifir í kapp við tímann og lífsgæöin eins og við gerum flest í dag en varla er hægt að segja að fleira „venjulegt" fólk komi við sögu. Fjölskylda Ollu ------ —i................. ■ ----— samanstendur af þremur feðgum: sérvitringum sem búa á síðasta bændabýlinu í Reykjavík. Bárður Bessason er afmn, Bessi Bárðarson pabbinn og Gísli Bárðarson mam- man. Þessi fjölskylda lifir af lands- ins gæðum, sjóróðrum og búskap skv. gömlu aðferðinni þar sem allt er unnið heima, fatnaður jafnt og matur. Enda verður Ollu sjaldan kalt í vaðmálsbrókum sínum og svellþæfðum lopapeysum. Annað fólk er skringilegt hvert á sinn hátt, t.d. Skáldi. „Hann var búinn að skrifa þrjár bækur sem Bókmenntir Hildur Hermóðsdóttir voru fullar af ljótum orðum." Skáldi er samt besta skinn þótt hann sé geðillur og orðljótur og —. i , ..... .... ., hann verður góður vinur barn- anna. Málfríður. er líka besta kerling þó hún sé ipálglöð og með nefið í hvers manns koppi. Tveir misindismenn koma líka mikið við sögu. þeir eru heimskir og liafa leiöst út á þessa braut vegna ills atlætis í æsku. Trýna kennari er líka töluvert sérkennileg en mikill barnavinur og þátttakandi í glímu barnanna við ræningja og borgar- yfirvöld. En nú má ekki segja of mikiö því hér er á ferðinni spennu- saga þar sem hápunkturinn er mannrán og fjárkúgun. Fjörleg frásögn Frásögn Iðunnar er fjörleg og myndræn. Hún nýtur þess greini- lega að segja sögu og teygja verulei- kann dálítið á þverveginn. Atburðir eru ýmist á mörkum þess sem gæti raunverulega skeð, sbr. mömmuna sem fer til „amerígu" og skilur lilluna sína eftir hjá körl- unum og svertingiastrákinn Pésa sem finnst í bílskotti. eða hrein fantasía sbr. hestinn sem talar. Fornlegir lifnaðarhættir karlanna í miðri Reykjavík og spennusagan sem krakkarnir verða miðpunktur í er auðvitað líka utan og ofan við raunveruleikann. En lesandinn hrífst með og tekur þátt í leiknum. Ég vék að því áðan að frásögnin væri myndræn. Lesandi sér fyrir sér hinar skringilegu sögupersón- ur og atburði. Frásagnargleði höfundar er rnikil svo og næmi á skoplegu hliðar mannlífsins. Hér er bæði gert grín að gamla og nýja tímanum þó að við sjáum meira af þeim gatnla og hann hafi greinilega rnarga góða kosti í þessari bók frant yfir hinn nýja. Börnin eru skynsamar og at- hafnasamar manneskjur sem vert er að taka mark á og í glímu við bófa gefa þau lítið eftir fimmmenn- ingum Enid Blyton. Ég fæ ekki Iðunn Steinsdottir. betur séð en hér sé komið efni í ágætis spennukvikmynd þar sem ’ allt er staðfært í íslenskum veru- leika. Frágangur bókarinnar er góður og letur skýrt og læsilegt. Teikn- ingar Búa undirstrika skoplegu hliðarnar á persónunum. -HH i .

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.