Dagblaðið Vísir - DV - 28.01.1988, Blaðsíða 11

FIMMTUDAGUR 28. JANÚAR 1988.
Utlönd
spohT
Eftiriiti með kjamoikuúigangi ábótavant
SKIÐABOGAR
OG FESTINGAR í ÚRVALI.
GOTT VERÐ.
OPIÐ LAUGARDAGA 9-12.
geta liðið sextíu til níutíu dagar en
þá eru eftirlitsmenn stofnunarinnar
komnir á staðinn og staðfesta að
upplýsingar Kanadamanna og Þjóð-
veija séu réttar.
Hér virðast málin vera einfolduð
verulega hjá forstöðumanninum og
ugglaust hefur Der Spiegel ýmislegt
til síns máls ef hafðir eru í huga þeir
atburðir sem gerst hafa í Vestur-
Þýskalandi undanfarnar vikur.
Nefna má ólöglega flutninga á úr-
gangsefnum í tunnum, mútur upp á
milljónir marka, hvarf tunna með
kjarnorkuúrgangi, auk þess sem full-
yrt er að fyrirtæki í V-Þýskaiandi og
Belgíu hafi flutt út plútoníum til
framleiðslu á kjarnorkuvopnum til
Pakistan og Líbýu. Engar sannanir
liggja þó fyrir því.
Rannsóknarnefnd
Þingið í Bonn hefur sett á laggimar
nefnd sem ætlað er að rannsaka þessi
hneykslismál. Það sama ætlar Evr-
ópuþingið að gera tií þess að athuga
þau mistök sem átt hafa sér stað
varðandi flutninga á geislavirkum
úrgangsefnum. Nóg virðist vera af
eftirlitsmönnum. V-Þjóðverjar hafa
shka menn, Evrópubandalagið einn-
ig og Sameinuðu þjóðirnar líka.
Spurningin er bara hvort einn eða
fleiri af eftirhtsmönnunum hafi
brugðist skyldu sinni eða hvort hér
sé um risavaxna glæpastarfsemi að
ræða. Þær athuganir, sem nú eiga
sér stað, geta ef til vill gefið svör við
shkum spurningum.
VEROIÆKKUN Á ÞREK- OG ÆFINGATÆKJUM
Gizur Helgason, DV, Liibeck:
Enda þótt stórveldin tvö, Bandarík-
in og Sovétríkin, hafi orðið sammála
um það í desember síðastliðnum að
skera niður birgðir sínar af kjarn-
orkuvopnum þá aukast áhyggjur
manna yfir því að ný lönd eignist
slík vopn. Það er meðal annars vegna
þeirra kjarnorkuhneykslismála sem
upp hafa komið í Vestur-Þýskalandi
á síðustu vikum. Þau hafa orðið til
þess að læða þeim grun að almenn-
ingi að kjarnorkan sé misnotuð með
tilliti til hermála.
í síðustu viku blossuðu upp óeirðir
og mótmælagöngur í Vestur-Þýska-
landi gegn kjarnorku og kjarnorku-
úrgangi. Einkum beindist reiði
göngumanna gegn flutningi kjörn-
orkuúrgangs til hinna ýmsu staða
þar sem unnið er úr slíkum úrgangi.
Mótmælahópunum tókst meðal ann-
ars að stöðva útskipun á tuttugu og
einu tonni slíkra efna til Svíþjóðar í
nokkra daga.
Leyniskýrsla
Á sania tíma birti vikublaðið Der
Spiegel nokkrar greinar úr leyni-
skýrslu frá Alþjóða kjarnorkumála-
stofnuninni í Vín. í skýrslunni er að
finna upplýsingar er gefa til kynna
að stofnunin eigi í erfiðleikum með
að rísa undir hlutverki sínu en það
er fólgið í eftirliti méð kjarnorkuver-
um um allan heim. Eftirlitið á meðal
annars að fyrirbyggja að plútoníum-
ríkt úraníum frá almennum orku-
verum sé notað í hernaðarlegum
tilgangi en áðurnefnt úraníum má
nota til að búa til kjarnorkusprengju.
Stofnunin hefur á að skipa hundrað
og áttatíu eftirlitsmönnum sem eru
á ferð og flugi til þess að fylgjast með
kjarnorkuverum. Eftirlitið er aðal-
lega tvíþætt. í fyrsta lagi er fylgst
með því sem gerist í sjálfu kjarn-
orkuverinu og er þá meðal annars
notast við myndbandsupptökur.
Þannig telja eftirlitsmennirnir sig
geta fylgst með því sem gerist með
geislavirk efni. I öðru lagi fylgjast
eftirlitsmennirnir með flutningi á
brennslueiningum til kjarnorkuvera
svo og úrgangsefnum til úrvinnslu-
stöðva. Efnin eru vigtuð og innsigluð
hverju sinni en það er einn liður í
eftirlitinu.
Sáttmáli
Stofnunin heldur sig við sáttmál-
ann um bann við útbreiðslu kjarn-
orkuvopna. Hundrað þrjátíu ogfimm
lönd hafa undirritað sáttmálann um
að þau muni ekki koma sér upp
kjarnorkuvopnum né heldur hjálpa
öðrum til þess. Bandaríkin, Frakk-
land, Bretland, Sovétríkin og Kína
eiga atómsprengjur. Þau lönd, sem
grunur leikur á að þegar hafi þróað
atómsprengju eða hafi hana þegar,
eru Argentína, Brasilía, Suður-Afr-
íka, Líbýa, Pakistan og Indland.
Forstöðumaður Alþjóða kjarn-
orkumálastofnunarinnar, Jon
Jennekens, sagði í sjónvarpsviðtali í
vikunni að stofnunin hefði í sjálfu
sér enga stjórnunarstarfsemi á hönd-
um. Hann sagði stofnunirfh upplýsa
önnur lönd um stjórnun og eftirlit í
hinum ýmsu kjarnorkuverum. Kvaö
hann það mikilvægt að aðskilja hug-
tökin.eftirlit og sannprófun. Stofnun-
in gæti í raun ekki hindrað þjóðir í
að framleiða kjarnorkuvopn. Hins
vegar gæti stofnunin aðstoðað þau
við að sanna að þau hefðu ekki nálg-
ast nauðsynleg efni. Væri það aðal-
lega hlutverk stofnunarinnar, meðal
annars í Pakistan og Indlandi.
Þrýstingur
Þessi tvö lönd hafa að vísu ekki
undirritað sáttmálann um bann við
dreifingu og notkun kjarnorkuvopna
en Jennekens vonar að ekki líði á
löngu þar til þau undirriti. Þau hafa
þegar samþykkt ákveðnar öryggis-
ráðstafanir.
Alþjóða kjarnorkumálastofnunin
getur ekki beitt þessi lönd neinum
þrýstingi né refsiaðgerðum en langt
má komast með þrýstingi frá öðrum
löndum er hlut eiga að samningnum.
Allflest þeirra eru fús til að ganga
langt til þess að hindra kjarnorku-
stríð. Kveður Jennekens þetta vera
stjórnmálalegs eðlis og það því ekki
sérsvið stofnunarinnar.
Samkvæmt þessum upplýsingum
formannsins er Alþjóða kjarnorku-
málastofnunin ekki fær um að koma
í veg fyrir að lönd geti komiö sér upp
kjarnorkuvopnum. En með hundrað
prósent eftirliti er hægt að hindra að
úraníum og önnur nauðsynleg efni
til kjarnorkuframleiðslu hverfi spor-
laust.
LÓÐ OG ÆFINGABEKKIR
• Aerobic handlóð, 1,3 kg, verð
áður kr. 945, nú kr. 740.
• Handlóðasett, 2x1,5 kg,
2x3 kg og 2x5 kg, verð
áður kr. 3.560, nú kr. 2.670.
• Æfingabekkur og 50 kg lóða-
sett, verð áður kr. 1 5.600, nú
kr. 11.700.
ÞREKHJÓL
• Kettler PqIo, verð áður kr.
11.300, nú kr. 8,900.
• Kettler Profi, verð áður kr.
16.400, nú kr. 12.900.
• Kettler Orion, verð áður kr.
20.950, nú kr. 15.700.
• Jungling, verð áður kr. 5.900,
nú kr. 3.900.
• Rimlar, verð áður kr.
6.360, nú kr. 4.700.
• Skábekkur, verð áður kr.
6.950, nú kr. 4.900.
FJÖLNOTATÆKI - 16 ÆFINGAR
Róður, bekkpressa, armréttur, armbeygjur,
hnébeygjur o.fl.
Verð áður kr. 17.500, nú kr. 12.250.
Ármúla 40, simi 35320
Iferslunin
/U4RKIÐ
Mútur
í leyniskýrslu þeirri sem Der
Spiegel vitnar í getur stofnunin að-
eins haft eftirlit með einum fimmta
hluta þeirra kjarnorkuvera sem til
eru um heim allan. Einnig veit stofn-
unin mjög lítið um það hvar mörg
þessara efna eru geymd, segir Der
Spiegel. Þessu mótmælir stofnunin
harðlega. Forstöðumaðurinn tók
sem dæmi í sjónvarpsviðtali aö ef
Kanada flytur út efni til V-Þýska-
lands. þá sé nauðsynlegt að slíkir
flutningar fari sjóleiðina. Kanada
upplýsir um flutningana og V-Þýska-
land tilkynnir um komu efnisins. Það
Tímaritið Der Spiegel segir að í leyniskýrslu Alþjóða kjarnorkumálastofnun-
arinnar komi fram að stofnunin geti aðeins haft eftirlit með einum fimmta
hluta allra kjarnorkuvera i heiminum.