Dagblaðið Vísir - DV - 28.07.1988, Blaðsíða 22

22
FIMMTUDAGUR 28. JÚLÍ 1988.
Erlendir fréttaritarar
Bonnstjórnin sundruð
vegna kjamorkuvera
Gizur Helgason, DV, Reeisnæs:
Helmut Kohl hefur nú kallaö Klaus
Töpfer umhverfismálaráöherra
heim úr sumarleyfi. Töpfer hafði í
bréfi, er hann sendi samráðherra
sínum, þróunarmálaráðherranum,
kvanað j'fir því að v-þýski kjarn-
orkuiðnaðurinn væri ekki nægjan-
lega samvinnuþýður með tilliti til
þess að útbúa nýjar öryggisreglur í
sambandi við dýrasta og umdeildasta
kjarnorkuverkefni V-Þjóðverja en
það er umbreytishverfillinn í Kalkar.
Þróunarmálaráðherrann og hans
menn lögðu þann skilning í bréf
umhverfismálaráðherrans að hann
væri með því að stinga rýthigi í áætl-
anir stjórnarinnar. Ríkisstjórn
Helmuts Kohl hafði einmitt nú ný-
veriö hótað stjórninni í fylkinu West-
falen málssókn fyrir hæstarétti
vegna þess að fylkiö, sem stjórnað
er af sósíaldemókrötum, hefur seink-
að öllum framkvæmdum við kjarn-
orkuverið vegna aukinna krafna um
öryggisráðstafanir.
Á öndverðum meiði
Þetta kalda stríð á milli Bonn og
fylkisstjómarinnar í Dusseldorf er
dæmigert fyrir þær deilur sem eiga
sér stað um kjarnorkuna í heild.
Borgaralegu flokkarnir óska eftir
áframhaldandi uppbyggingu kjam-
orkuvera en sósíaldemókratar vilja
láta loka þeim öllum.
Dæmigert er ástandið í Schleswig-
Holstein. Strax og sósíaldemókratar
náðu þar völdum í kosningunum í
vor báðu þeir um nákvæmar lýsing-
ar á þeim öryggisráöstöfunum sem
gerðar hafa verið í tengslum við þrjú
kjarnorkuver í fylkinu. Á stefnuskrá
þeirra er lokun allra kjarnorkuvera
innan fárra ára. Lokaákvörðun þar
að lútandi verður tekin af stjórn
Björns Engholm í Kiel árið 1990.
Sannkölluð molbúasaga
Forsætisráðherra Bæjaralands,
Franz Josef Strauss, vígði kjarn-
orkuverið Isar II síðastliðinn mið-
vikudag en það kjarnorkuver hefur
1.370 megavatta framleiðslugetu og
kostaði fimm milljarða þýskra
marka. Þar með sjá kjamorkuver í
Bæjaralandi um 70 prósent 'af allri
rafmagnsframleiðslunni. Viö það
tækifæri sagði Strauss að það væri
sannkölluð molbúasaga aö vilja
leggja niöur öll kjarnorkuver. Þaö
væri glæpur við mannkynið að byrja
aftur á að nota gömlu orkugjafana,
kol, olíu og gas. Við notkun shkra
efna skapaðist gífurleg mengun auk
hættu á loftslagsbreytingum vegna
gróðurhússloftslagsins sem mengun-
in skapar. Enginn gerði sérstakt veð-
ur út af hundruðum manna sem far-
ast á olíuborpöllum og við námu-
sprengingar. Það er eins og mann-
eskjan hafi vanist slíkum ógnvekj-
andi atburðum. Aftur á móti snerist
öh gagnrýnin að kjarnorkunni enda
þótt ekki einn einasti maður hefði
látist af hennar völdum í V-Þýska-
landi.
Umdeildustu kjarnorkuverin
Strauss mælti einnig meö kjarn-
orkuúrvinnslustöðinni sem nú er
enn í byggingu í Wackersdorf í Bæj-
aralandi. Þar verður unnið úr kjarn-
orkuúrgangsefnum er koma frá
kjarnorkuverum í V-Þýskalandi í
afar háþróuðum brennslueiningum
en einnig verður ónothæfum úr-
gangsefnum komið þar fyrir á mörg
hundruð metra dýpi.
Kjarnorkuúrvinnslustöðin í Wackersdorf í Bæjaralandi er eitt umdeildasta kjarnorkumannvirkið í V-Þýskaiandi.
Simamynd Reuter
í V-Þýskalandi koma 38 prósentaf
öllu rafmagni frá kjarnorkuverum. Alls
eru 23 kjarnorkuver í landinu og V-
Þýskaland er sennilega það land í
heiminum sem hvað mest byggir ýms-
ar framtíðaráætlanir á kjarnorkuverum.
Orkumálin hafa að undanförnu verið
mjög ísviðsljósinu í V-Þýskalandi og
kjarnorkuverin legið undir harðri
gagnrýni, sér í lagi eftirTsjernobylslys-
ið. Nú hafa umræðurnar um kjarnork-
unaorsakaðsundrung innan Bonn-
stjórnarinnar.
Wackersdorfstöðin og kjarnorku- fljót, eru um þessar mundir umdeild-
verið við Kalkar, enþaðerviðRínar- ustu kjarnorkumannvirkin í V-
Þýskalandi. Átta hundruð og áttatíu
þúsund V-Þjóðveijar hafa undirritað
mótmælaskjal þar sem úrvinnslu-
stöðinni í Wackersdorf er mótmælt
og eins og áður er sagt þá hefur
kjarnorkuverið í Kalkar rekið fleyg
í ríkisstjórnina í Bonn. Umbreytinga-
hverfillinn í Kalkar hefur verið í
smíðum í 15 ár og hefur fram að
þessu kostað 7 milljarða þýskra
marka eða sem svarar 200 milljörð-
um íslenskra króna. Enn er ekki út-
séð um það hvort hann verður nokk-
urn tíma starfhæfur. Ég hef valið að
kalla hann umbreytingahverfil því
um leið og kjarnaklofnunin fer fram
þá hefst einnig framleiðsla á plútón-
íum 239 sem gefur mun meiri orku
en ofninn sjálfur notar.
Eilífðarvél
Þegar hann var hannaður á sjö-
unda áratugnum var talið að hér
væri komin lausnin á öllum orku-
vandamálum, eins konar eihfðarvél.
Aftur á móti hefur það sýnt sig að
orkunotkunin hefur ekki stigið eins
mikið og menn höfðu áætlað og að
miklu meira úraníum var til í heim-
inum en áöur var haldið. Auknar
öryggisráðstafanir hafa orðið til þess
að öllu kerfinu varð að umbreyta og
því miður urðu afleiðingarnar þær
að áhrif umbreytingaferilsins í plú-
tóníum 239 eru komin á núllpunkt-
inn.
Bretar eru nú nýbúnir aö gefast
upp á smíði kjarnorkustöðvar sem
þjóna átti sama tilgangi í Skotlandi
eftir að smáóhapp átti sér stað síðast-
höinn febrúarmánuö. Fylkisstjórnin
í Dusseldorf krefst þess áður en um-
breytingahverfihinn verður settur í
gagnið að tillit verði tekið til þeirra
slysa sem átt hafa sér stað í kjarn-
orkuverum víðsvegar í heiminum,
ekki hvað síst Tsjernobyl.
Umbreytingahverfillinn títtnefndi
notar fljótandi natríum sem kæling-
arefni. í augnablikinu er rafmagns-
kostnaðurinn við að halda natríum-
efninu fljótandi um 800 þúsundir
þýskra marka á mánuði. Talið er að
öll seinkun á opnun kjamorkuvers-
ins kosti 10 milljónir þýskra marka
á mánuði. Svo enginn skyldi furða
sig á því að reikningurinn skuli vera
kominn upp í 7 milljarða þýskra
marka. Það er alveg á hreinu að
hverfilhnn fer ekki í gang á næst-
unni og hreinlega óvíst hvort hann
fer nokkurn tíma í gang.
Dæmdar í fjársektir vegna fóstureyðinga
Gizur Helgason, DV, Reersnæs:
í v-þýska bænum Memmingen,
sem er í Bæjaralandi, er nú allt
komið í háaloft vegna málaferla út
af fóstureyöingum. Fjöldi kvenna
er á færibandi dæmdur í háar fjár-
sektir mörg ár aftur í tímann fyrir
að hafa látið framkvæma fóstur-
eyöingu.
Dómarnir, sem upp eru kveðnir,
eru svo til eins og nú hefur flokkur
græningja fylkt liði ásamt konum
úr röðum sósíaldemókrata og segja
meðal annars aö dómamir séu alhr
fyrirfram ákveðnir.
Þetta mál byijaöi fyrst að rúlla
þegar kvensjúkdómalæknirinn
Horst Theissen var ákærður í nafn-
lausu bréfi sem sent var yfirvöld-
um borgarinnar. Ákæran hljóðaði
upp á brot á v-þýsku fóstureyðing-
arlöggjöfinni.
Lögreglan gerði skyndiárás á
læknastofu hans og lagði hald á
sjúkraskrána. Síðan var lögð fram
ákæra, ekki aðeins á lækninn held-
ur einnig á þrjú hundruð fimmtíu
og fimm konpr sem læknirinn
hafði haft til meðferöar. Læknirinn
gengur nú laus gegn tíu mhljóna
króna tryggingu en þegar hefur
verið dæmt í máli tvö hundruð
kvenna.
í málaferlunum er það ávallt
sami dómarinn sem kveöur upp
dómana og hljóða þeir yfirleitt upp
á þijátíu þúsund th hundrað þús-
und króna sekt sem í mörgum til-
fehum hefur gert konumar gjald-
þrota. Auk þess hefur dómarinn í
fjölmörg skipti ásakaö konumar
fyrir bamsmorö.
Félagslegar ástæður
Samkvæmt v-þýskum lögum er
hægt að ijúfa meðgöngu af fjórum
ástæðum. í fyrsta lagi af hinni
læknisfræðilegu þar sem ljfi og
hehsu móðurinnar er ógnað. í öðm
lagi af erföafræðilegum ástæðum
þar sem meðal annars er hætta á
alvarlegum erföáfræðilegum sjúk-
dómum. í þriðja lagi af hinni sið-
fræðhegu, til dæmis í sambandi við
blóðskömm eða nauðgun, og í
fjóröa lagi af hinni félagslegu.
í öllum þijú hundmö fimmtíu og
fimm tilfellunum í Memmingen-
málinu hafði læknirinn fylgt fé-
lagslegu hliðinni.
Nákvæm rannsókn
Áður en fóstureyöing getur átt
sér stað í V-Þýskalandi er konan
skylduð th aö gangast undir ná-
kvæma rannsókn og ráðgjöf sem í
sumum tilfellum þýðir sjúkrahús-
vist í þrjá th fjóra daga. í Bæjara-
landi má fóstureyöing aöeins fara
fram á sjúkrahúsi.
í Memmingen getur verið ákaf-
lega erfitt fyrir konu, sem er félags-
lega illa á vegi stödd, að uppfyha
þessi skilyrði. í Memmingen er
aðeins um einn stað að ræða þar
sem hægt er að fá ráðgjöf í þessum
málum og þar eru það kaþólikkar
er ráða ferðinni. í bænum er einn
ríkisrekinn spítali og þar eru engar
fóstureyðingar framkvæmdar. Eini
möguleikinn er sá að fara til
Munchen en slík ferð er ófram-
kvæmanleg hjá til að mynda ein-
stæðum konum með börn á fram-
færi.
Theissen læknir segir að hann
hafi ætíð-, áöur en til mála hafi
komið að framkvæma fóstureyð-
ingu, átt langar viðræður við kon-
urnar og í mörgum tilfellum hafi
honum tekist að fá konuna til að
fæða bamiö - „og ég var hamingju-
samur í hvert sinn“.
Krefst lagabreytinga
Talið er að gerðar séu um áttatíu
þúsund fóstureyðingar á ári hverju
í V-Þýskalandi. Það er aðeins í
syöstu fylkjunum, Bæjaralandi og
Baden-Wurttemberg, aö lögregla og
dómstólar fylgja út í ystu æsar lög-
gjöfinni um fóstureyðingar. í öðr-
um fylkjum heyrir það th algjörra
undantekninga að konur séu
dregnar fyrir lög og dóm vegna
fóstureyðinga.
Málaferlin í Memmingen hafa
leitt til þess að varaformaður þing-
flokks sósíaldemókrata á þinginu í
Bonn, Renate Schmidt, hefur kraf-
ist lagabreytinga um fóstureyðing-
ar og samtimis hefur hún nú hafið
söfnun fjár th stuönings konunum.
Rúmlega eitt hundrað frammá-
menn innan Sósíaldemókrata-
flokksins hafa tilkynnt Theissen
lækni að þeir styðji hann siöferöi-
lega.