Dagblaðið Vísir - DV - 06.08.1988, Blaðsíða 30

30
LAUGARDAGUR 6. ÁGÚST 1988.
,.Ég er stoltur maöur. Auövitaö
heföi ég helst kosiö aö mál þróuöust
á annan veg en ég veit ekki hvort ég
á að kalla söluna a Velti persónulegt
áfall." segir Ásgeir Gunnarsson sem
þar til fyrir fáum dögun var forstjóri
Veltis og seldi Volvo-bíla. Nú er hann
atvinnulaus og fyrirtaekiö. sem menn
flokkuðu meö þeim traustustu hér á
landi. komið úr eigu fjölskyldu hans.
Sala þótti æskilegri kostur en aö lýsa
fyrirtækið gjaldþrota þótt ekki væri
svo komið. ..Þetta er þó sambærilegt
viö aö missa góðan ástvin," segir
Ásgeir. ;
Nærri 60
ára saga
Á næsta ári veröa liðin 60 ár frá
því fjölskylda Ásgeirs tók aö sér aö
selja framleiðslu Volvo hér á landi
og varö fyrsti sjálfstæði söluaðilinn
fyrir nýstofnaöa bílaverksmiðju
Svía. Þaö var ömmubróðir Ásgeirs,
Halldór Eiríksson, sem fyrstur hafði
umboöiö og síðan tók Gunnar Ás-
geirsson viö og af honum Ásgeir fyr*
ir um 20 árum.
Skrifstofa fyrrum forstjóra Veltis
er tómleg því hann hefur skilaö af
sér til nýrra eigenda. Húsnæöiö ber
þó enn þess merki aö þar hefur veriö
höndlaö meö Volvo. Á göngum eru
hyndir af Volvo af ýmsum árgerðum
og í ýmsu ástandi. Gegnt stiganum
upp á skrifstofuna er mynd af Gunn-
ari Ásgeirssyni akandi á vörubíls-
grind áriö 1934.
„Ég neita því ekki aö það er eftir-
sjón aö fyrirtækinu," segir Ásgeir.
„Þaö eru fyrst og fremst utanaökom-
andi aðstæður sem valda því hvernig
komið er. Þar veldur mestu að Volvo
í Svíþjóö haföi þrýst mjög á okkur
aö reisa vörubílaverkstæöi. Eftir
ftmm ára þóf ákvaö ég að láta undan.
Við þurftum aö ftnna þessari starf-
semi nýtt húsnæöi því allt var þegar
ásett á Suðurlandsbrautinni.
Það var ákveöiö að byggja nýtt fyr-
ir rúmum tveimur árum. Þá voru
menn bjartsýnni en nú er. Allt var á
fleygiferö og viö fylgdum straumn-
um. Byggingin átti aö fjármagnast
meö erlendu íjármagni sem ég haföi
fengiö vilyrði um. Volvo útvegaöi
einnig fjármagn í Bandaríkjunum á
mjög lágum vöxtum. Meö þetta aö
bakhjarli var ákveðið aö kaupa og til
þess tekin skammtímalán hér innan-
lands. Þau átti síöan aö greiöa með
erlendu lánunum.
Lánin
brugðust
Þaö geröist næst aö ný ríkisstjórn
tók viö völdum og okkur var synjað
um erlendu lánin. Við sátum því
uppi meö gífurlega mikinn fjár-
magnskostnaö, á sama tíma og
möguleikar á sölu atvinnuhúsnæðis
minnkuöu mikið og sömuleiöis sala
á dýrum bílum. Það reyndist því dýrt
að halda þessu húsi. Sjálfur rekstur
fyrirtækisins gekk mjög vel en íjár-
magnskostnaðurinn var of þungur
baggi.
Vaxtaþróunin og ávöxtunarkrafan
á lánunum réð úrslitum um aö svona
fór. Fyrirtæki verða nú að eiga nán-
Salanvar
míkíð tilfinningamál
- segir Ásgeir Gunnarsson, fyrrum forstjóri Veltis
ast fyrir því sem þau ætla aö gera til
aö standast íjármagnskostnaöinn.
Þetta á eftir aö hefta • framþróún í
landinu. Menn eru núna að átta sig
á því að fyrirtæki verða aö eiga veru-
legt eigiö fé til aö standast.
Staðreyndin var einnig sú aö viö
vorum að flárfesta utan um þann
þátt fyrirtækisins sem ekkert gefur
í aðra hönd sem er verkstæðisþjón-
usta. Keppinautarnir íjárfestu hins
vegar í söluhúsnæði sem við þegar
vorunt búnir aö gera.
Viö feyndum aö leysá vandann en
það tókst ekki og húsiö seldist ekki.
Málin fóru þó ekki verr en svo aö
annar aðili tók viö. Eigendur Veltis
fara í sjálfu sér ekki illa út úr dæm-
inu því nýju eigendurnir tóku við
öllum skuldunum en greiddu ekkert
í peningum.
' Volvo í Svíþjóð vildi að fyrirtækiö
yrði gert upp en ég taldi það ekki
góðan kost því þaö gæti skaðað þaö
álit sem Volvo hefur. Ég bauðst því
til að ftnna kaupendur aö fyrirtæk-
inu og þaö tókst. í Svíþjóö er beðið
um gjaldþrotaskipti löngu áöur en
hér er gert. Samkvæmt sænskum
staðli ættu nánast öll fyrirtæki á ís-
’ landi að vera gjaldþrota."
Nýja
kynslóðin
Ásgeir brosir þegar hann er
spuröur um þá kenningu aö erftngj-
arnir ráöi ekki viö aö halda því áfram
sem forfeöurnir byggöu upp. „Ég var
búinn aö snúast í þessum rekstri í
um 20 ár og það jafngildir einni kyn-
slóö,“ segir Ásgeir. „Faöir minn
stýröi fyrirtækinu einnig í rúm tutt-
ugu ár. Hins vegar eru mörg dæmi
þess aö önnur eöa þriðja kynslóð
missi það niður sem fyrsta kynslóðin
kom í verk. Yfirleitt gerist þetta
þannig aö fyrirtækin sofna, stjórn-
endurnir hætta aö hafast að. Veltir
var í miklum blóma og gekk vel ef
frá er talin þessi fjárfesting sem
reyndist svo erfiö.
Erfiöleikar af þessu tagi vekja líka
alltaf meiri athygli þegar fyrirtæki,
sem selja þekkta og mikiö auglýsta
vöru, eiga í hlut. Sala á fyrirtækjum
í öðrum rekstri vekur ekki eins
mikla athygh þótt umsetningin sé ef
til vill jafnmikil.
Einn af þeim möguleikum, sem
komu til greina til aö styrkja stööu
Veltis, var aö taka umboð fyrir fleiri
bílategundir. „Nú eru bílaumboö
ekki á lausu en ég hafði alla tíö þá
skoðun að fyrst ættum viö að skila
því vel sem við höföum áöur en farið
væri aö glíma viö fleiri verkefni.
Volvo er að vísu bíll sem kostar
marga peninga þótt ekki sé hann
dýr. Volvoinn er þó í þriðja sæti hvaö
varöar fjölda í bílaflota lands-
manna,“ segir Ásgeir í þeim tón sem
alltaf má heyra hjá aðdáendum
Volvo.
Veldið stendur
Þótt Veltir hafi veriö seldur þá
eru eignir fjölskyldunnar ekki upp-
urnar. Gunnar Ásgeirsson h/f staifar
áfram og hefur keypt hluta af eignum
Veltis. Asgeir segir aö þetta fyrirtæki
standi vel og að erfiðleikar Veltis
hafi ekki komiö niður á því. „Það
kom þó til tals aö fyrirtækin yrðu
sameinuð en þaö varð aldrei úr og
fjármagn var aldrei flutt milli
þeirra," segir Ásgeir. „Hjá Gunnari
Ásgeirssyni veröur áfram verslað
meö sömur vörumerkin og áður.“
Gunnar Ásgeirsson hefur lengi
verslað meö sænskar vörur seni Ás-
geir skýrir meö því aö eftir aö sala á
Volvo hófst hafi íleira af sænskri
framleiðslu fylgt smátt og smátt í
kjölfarið og seinast bættust aðventu-
ljósin margfrægu viö.. En Volvo var
alltaf stærsti bitinn.
Tilfinningamál
„Ákvöröunin um söluna á Velti
var aö sjálfsögðu rædd mjög í fjöl-
skyldunni,“ segir Ásgeir. „Þaö var
algert samkomulag um aö fara svona
aö þótt þetta hafi veriö mikið tilfinn-
ingamál. Ég skal þó fúslega viöur-
kenna aö ég var orðinn nokkuð
þreyttur á rekstrinum. Ekki vegna
þess að hann hafi krafist’ of mikillar
orku heldur var það stundum svolít-
iö hversdagslegt aö koma til vinnu á
morgnana þegar. reksturinn gekk
nánast af sjálfu sér.
Ég ræddi þetta einu sinni við Ingi-
mund Sigfússon í Heklu sem veriö
hefur í bílainnflutningi í hátt í tutt-
ugu ár. Hann sagðist vera farinn aö
fást viö útílutning til þess aö rétta
sig af því vinnan væri orðin svo
hversdagsleg. Ég reyndi eitthvaö
svipað.
Ingimundur haföi samband viö mig
strax og það mál kom upp að við
yrðúm aö selja Velti til aö hjálpa mér
móralskt. Viö snæddum saman og
ræddum um lífið og tilveruna. Þetta
var skörulega gert hjá honum því
hann var nú einn af keppinautunum.
Þeir eru fáir sem þora aö brjóta ísinn
þegar svona stendur á. Ég upplifði
töluverða tómleikakennd meöan á
þessu stóö og jafnvel góöir vinir mín-
ir veigruðu sér viö aö ræöa málin aö
fyrra bragöi. Slík breyting er erflö í
litlu þjóöfélagi. Þó þykir mér sárast
að sjá á bak góöu starfsfólki og sumu
þeirra atvinnulausu og einnig aö sjá
á bak áratugakynnum góðs viö-
skiptavinar.
ísland h/f
Ásgeir Gunnarsson hefur á und-
anförnum árum oft reifað hugmynd-
ir um efnahagsmál sem mörgum
hafa þótt allreyfarakenndar. „Það er
ekkert varið í skoðanir ef ekki er
hægt aö rífast um þær,“ segir Ásgeir
hlæjandi um andmælin. „Ég lít svo
á að við íslendingar höfum ákveðið
að veiða ekki meira en kvótinn í fisk-
veiðunum segir til um. Þar verður
því ekki vöxtur á næstu árum. Við
þetta bætist iðnaðarútflutningur sem
kann að aukast eitthvað. í aðalatrið-
um erum við þó búnir að afmarka
hvað tekjurnar verða miklar.
Á móti kemur innflutningurinn.
Markaðurinn fyrir innflutningsvör-
ur er nú mettaður. Bílamarkaðurinn
er mettaöur og sömuleiðis markaður
fyrir sjónvörp, myndbönd og þar,
fram eftir götunum. Ef menn ætla
að ráðast í verulegar fjárfestingar er
það ekki hægt nema með því aö hafa
markað af einhverjum öðrum. Það
er í stórum dráttum afmarkað hvað
ísland h/f, sem ég kalla svo, má eyða.
Því má segja að bygging stórs verk-
stæðis, eins og hjá Velti, sé í of mikið
ráöist.
Hugmyndir mínar um efnahags-
málin eru lærdómur sem ég dreg af
rekstrinum á Velti og einnig það sem
ég hef lært af fyrirlestrahaldi, bæði
fyrir ráöamenn þjóðarinnar, starfs-
menn mína og erlenda gesti. Ég tel
að hugmyndir mínar séu að sannast
núna. Þaö geta ekki orðið fleiri versl-
anir til á íslandi nema forsendur
breytist verulega. Þær éta upp hver
aðra eða fara á hausinn.
Og þetta er bara byrjunin. Ég sé
ekki að ríkisvaldið sé að grípa í taum-
ana með einhverju offorsi..Það heföi
mátt gera eitthvað fyrr. Það sem
Guðmundur Magnússon prófessor
sagði í DV nú í vikunni er hárrétt.
Við getum valið á milli atvinnuleysis
og verðbólgu. Hvor leiöin veröur far-
in ræðst mikið af því hvernig ASÍ
bregst viö. Ég reikna ekki meö aö
atvinnuleysi verði leyft þótt þaö sé
nú þegar til dulbúiö.
Atvinnuleysi
skárri kostur
Ég tel að atvinnuleysi sé æski-
legri leið þótt það sé hart að segja
það. Veröbólgu vill enginn. Við
kynntumst atvinnuleysi árið 1968 og
aftur 1974. Þá flúðu menn land en
komu flestir aftur. Ég tel óhjákvæmi-
legt að það verði landflótti núna á
næstu misserum. Ég heyri það á fólki
í kringum mig. Fólk er næmara núna
fýrir því sem er að gerast en það var
árið 1968.
Talandi um aö missa vinnu viö
breytingu sem þessa. Segja má að
samruni fyrirtækja auki atvinnu-
leysi sökum hagræðingar í kjölfar
samruna."
Árin 1967 og 1968 var gengiö fellt
verulega og velfelst fyrirtæki í
landinu áttu í miklum erfiöleikum.
Þaö var þá sem Veltir var stofnaður
vegna erfiðleika hjá Gunnari Ás-
geirssyni. Árið í ár er aö sumu leyti
hliöstætt nema nú er ekki sama
svigrúm til vaxtar. Þá var möguleiki
á að auka veiðar úr öðrum fiskstofn-
um eftir að síldin hvarf en það er
ekki hægt núna. Viö höfum náð há-
markinu í aflamagni. Eini möguleik-
inn á aukningu er með nýju álveri.
Ef ríkisstjórnin heldur sömu stefnu
áfram er ekki vafi á að hún drepur
niður atvinnureksturinn í landinu.
Ég er ekki í vafa um það. Núna eru
peningar helsta söluvaran hér og bíl-
ar á niðursettu verði. Fólk er núna
að hætta að þora að taka lán og þar
kemur aö bankarnir losna ekki við
peningana sína.
Það er verið aö ræða mjög grannt
núna í ríkistjórninni og ráðuneytun-
um hvernig eigi að bregðast við og
það verður aö treysta grundvöll fyr-
irtækjanna ef ekki á að fara illa.“
Ekki erfðaprins
Ásgeir Gunnarsson er sjálfsagt
einn af þeim mönnum sem kallaöir
eru „erföaprinsar" í atvinnulífinu -
menn sem fæðast til að taka við fyrir-
tæki. „Nei, það var ekki gert ráð fyr-
ir því þegar ég var ungur maður aö
ég ætti aö taka við fyrirtækinu," seg-
ir Ásgeir. „Ég ætlaði að verða flug-
maður eins og eldri bróðir minn. Við
ólumst upp á Ægisíðunni, við endann
á flugbrautinni og höfðum flugvélar
fyrir augunum alla daga. Að loknu
námi í Verslunarskólanum fór ég þó
til Svíþjóðar að læra tæknifræði og
var í Gautaborg í návígi við Volvo.
Ég lærði þar véltæknifræði með
hitalagnir í hús sem sérfag og geröi
ráð fyrir að þaö yrði atvinna mín
þegar ég kæmi heim. Faðir minn
hafði ekki ætlað mér neinn þátt í
fyrirtækinu en Siguröur Gunnars-
son, fulltrúi hans, varð til þess að ég
kom til starfa hjá fyrirtækinu sem
verslunarstjóri varahlutadeildar. Ég
maldaði ldngi í móinn en honum
tókst á endanum aö telja mig á að
koma til starfa. Faðir minn spáði
ekkert í þetta.
Nótt til
umhugsunar
Þegar fyrirtækiö lenti í vanda
árið 1968 taldi faðir minn að bílaþátt-
ur fyrirtækis hans væri of erflður
og hann vildi selja Volvoumboðið.
Volvo í Svíþjóð vildi að hann héldi
áfram og þá var Veltir stofnaöur og
Volvo lagði 10% í fyrirtækiö. Bróöur
mínum var boöin forstjórastaðan en
hann vildi hana ekki. Þá fékk ég eina
nótt til að hugsa mig um og hef verið
forstjóri þangað til núna. Ég hef mína
menntun í tæknifræðinni en hef ekki
unnið við hana. Það er alveg óráðið
hvað’ ég fer að gera núna. Þessa
stundina er ég í Ihlaupavinnu hjá
Gunnari Ásgeirssyni h/f.
Ég er á mjög einkennilegum tíma-
punkti núna. Ég hef losað mig við
allar skuldbindingar fyrir Velti en
þær voru að jafnaöi um 300 milljónir
því það er krafa bankanna að stjórn-
endur fyrirtækja gangi persónulega
í ábyrgö fyrir fyritækin. Þetta er í
raun út í hött.
Ég-wJáus við aö stýra starfsfólki
sem var um 80 manns og ég er laus
við kvabbið í kúnnunum. Þetta er
einkennileg tilfmning því ég skulda
hvergi krónu sem er vissulega léttir
en eftirsjá samt. Ég reikna ekki með
að vinna í framtíðinni hjá Gunnari
Ásgeirssyni h/f og veit ekkert hvað
ég tek mér fyrir hendur.
Kveðskapur
og lagasmíð
Ég læt mér nægja að sinna áhuga-
málunum. Einu sinni sótti ég mjög í
laxveiöi en hef minnkað það mjög.
Núna nota ég tímann til aö vera með
íjölskyldunni og yrki og sem lög. í
kveðskapnum held ég mig við hefð-
bundna íslenska bragfræði. Lögin
sem ég í svipuðum stíl. Ég hef lítið
birt opinberlega en aö vísu var leikið
eftir mig lag í Dómkirkjunni um dag-
inn, samið viö ljóðið Sorgina eftir
Tómas Guðmundsson. Annars geri
ég þetta fyrir mig og mína. Ég er
bara svona gutlari.