Dagblaðið Vísir - DV - 21.09.1988, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 21. SEPTEMBER 1988.
15
Undankomuleið 1 stjómarsamstarfi:
Að láta sig deyja
Ríkisstjórn stærstu borgara-
ílokkanna, sem svo eru oft kallað-
ir, hefur dregið sig í hlé til að deyja.
Ég segi dregið sig í hlé, því ríkis-
stjórnin er ekki farin frá, hún er
enn starfsstjórn og stjórnar því frá
dánarbeði sínum.
Þegar þessi ríkisstjórn var mynd-
uð fyrir rúmu ári var enginn annar
kostur í stööunni til stjórnarmynd-
unar. Það er því ekki að undra
þótt það vefjist fyrir mönnum aö
finna' annaö stjórnarmynstur nú,
eftir ekki lengri tíma. Allt hafði
verið reynt þá.
Úr því sem komið er verður ekki
komist hjá því aö efna til alþingis-
kosninga eins fljótt og mögulegt er,
taka illskárri kostinn af tveimur
mögulegum. - Hinn, að þæfa málin
vikum saman í þeirri von aö ein-
hver stjórnarandstöðuílokkanna
sé tilbúinn til að taka upp þráöinn
með foringjum flóttamannaflokk-
anna tveggja sem hlupu frá vand-
anaum, er ekki fýsilegur.
Flótti erfararheill!
Ýmsir spyrja sjálfa sig, að þessum
nýjustu atburðum í stjórnmálum
afstöðnum, hvað þeir foringjar Al-
þýðuflokks og Framsóknarflokks
hafi haft í hyggju er þeir mættu í
næturþætti sjónvarps til að til-
kynna þjóðinni að flótti væri farar-
heill og nú myndu þessir tveir
flokksleiðtogar, sem hingað til hafa
ekki viljað láta nefna nöfn sín í
sömu setningunni, haldast í hend-
ur á flóttanum þar til yfir lyki.
Auðvitað hefðu þessir þrír flokk-
ar átt að ráða fram úr öllum þeim
málum sem leysa þurfti, til þess
höfðu þeir þingstyrk og til þess
höfðu þeir vald. Það er þess vegna
allt önnur ástæða fyrir skyndilegri
flóttatilraun formanna Alþýðu-
flokks og Framsóknarflokks en
yfirlýstur ágreiningur tvímenning-
anna viö formann Sjálfstæðis-
flokksins.
Öllu sennilegri er skýringin sú
KjaJlariim
Geir R. Andersen
blaðamaöur
að harövítugur ágreiningur hafi
verið kominn upp innan þing-
flokka þessara tveggja flokka,
vegna uppskipta til ráöherradóms.
Það var mikil ólga vegna þessara
uppskipta í upphafi stjórnarmynd-
unar og sumir þeirra sem ekki
fengu ráðherraembætti sóru þess
eið aö ekki skyldi kjörtímabilið líða
svo að á þeim málum yrði ekki tek-
ið.
Enda fór það svo að þeir sem
ekki þoldu lengur við vegna þessa
„óréttlætis" hófu upp raust sína og
sögöust ekki styðja flokka sína
lengur og myndu sjá til meö fram-
haldið.
Banamein ríkisstjórnarinnar
flokkast því fráleitt undir hníf-
stungu heldur miklu fremur inn-
anmein vegna innbyrðis væringa
og óheilinda í þingflokkum Al-
þýðuflokks og Framsóknarflokks.
En burtséð frá þeim staðreyndum
er það öllum ljóst að ekki munu
hinir almennu flokksmenn í þess-
um tveimur flokkum verða ýkja
hrifnir af því framtíðarspili sem
formennirnir tveir æfa saman um
þessar mundir og ætla aö hefja
flutning á með hverjum sem er.
Velmegunarvandi
Það kom fram í grein, sem rituð
var nýlega af einum forsvarsmanni
fjárfestingarsjóðanna, aö það besta
sem ríkisstjórnin geröi væri að
gera ekki neitt. Þetta má til sanns
vegar færa, því sá „vandi", sem
sagöur er steðja að hér á landi, er
alls enginn vandi í þess orðs merk-
ingu, nema sem velmegunarvandi
og er búinn aö hrjá þessa þjóð um
langt árabil.
Hvers vegna ættu ríkisstjórnir
hér, fremur en annars staðar. að
eyða mestum tíma í aö láta reikna
út „vandamál" t.d. frystihúsa úti
um allt land, fyrirtækja sem þegar
eru-orðin úrelt sem atvinnufyrir-
tæki og skila engu í þjóðarbúiö
ööru en vandamálum?
Hvort fyrirtæki leggja upp laup-
ana, skipta um eigendur eöa ramba
á barmi gladþrots, eða hvort þau
klóra sig fram úr örðugleikunum,
er ekki mál ríkisstjórnar.
Raunar er ekki niðurstaðan af
björgunaraðgerðum ríkisstjórna
hér á landi önnur en sú að draga
allt og alla niður i þá meðal-
mennsku að ekkert fái þrifist al-
mennilega, láta gróðann heyra sög-
unni til - að losa þá „óværu" af
þjóðinni að nokkrir skari fram úr.
Einnig er veikburða forsetaemb-
ætti, sem ekki er fært um (samkv.
lögum) að taka á málum, t.d. meö
því að neita að skrifa undir þess
konar bráöabirgðalög sem augljós-
lega hugnast ekki þjóðarheildinni,
allnokkur ástæða þeirrar óstjórn-
ar, upplausnar og óvissu sem hér
skapast og nú meö ótímabærri
stjórnarkreppu. - Vandamálin nú
eru þó engan veginn þess eðlis að
ástæða væri til flóttatilraunar
formanna tveggja ósamstæðra
flokka, sem lenda svo í þeirri að-
stööu að sundrast á flóttanum.
Stjórn „eftir miðjunni“!
Éins og áður er sagt. er ríkis-
stjórnin ekki farin frá enn, því hún
sitúr sem starfsstjórn, ef til vill
lengi enn, þvi erfitt veröur fram-
haldið, a.m.k. ef blásaá lífi í glæður
þess hluta hennar sem lýtur.for-
ystu liðhlaupanna lánlausu. Þegar
hefur komið fram aö fáir eru til aö
treysta slikri forystu. Þannig telur
forusta Alþýðubandalags og
Kvennalista aö þjóðin eigi að fá að
kveða upp sinn dóm með kosning-
um. - Taka verður undir að það
muni affarasælast.
Ólíklegt verður einnig aö telja að
forystumenn Borgaraflokksins fá-
ist til að láta nota flokk sinn í
„gervilimi" til að auðvelda flótta-
mannaflokkunum aö hlaupa meö
þjóðina lengra út í óvissuna en orð-
ið er. „Ég sé stjórn eftir miöjunni"
er ekki nógu öflugt slagorö til að
sannfæra landsmenn um ágæti for-
ystu Framsóknarflokksins. a.m.k.
ekki án undangenginna kosninga.
Margir möguleikar-
eitt úrræði
Fyrir utan að núverandi starfs-
stjórn sæti sem lengst og ekkert
væri gert í efnahagsmálum um
sinn, sem væri kannski það albesta
fyrir þjóðarbúið, þá eru möguleik-
arnir að sjálfsögöu margir til
myndunar nýrrar rikisstjórnar.
Héðan af er. vart hægt aö reikna
með að fyrirætlan Framsóknar-
flokks og Alþýðuflokks gangi upp
á þann veg að þeir fái meirihluta-
stuðning á Alþingi.
Þá er sá möguleiki fyrir hendi að
Alþýðuflokkur snúi frá villu sins
vegar og sameinist Sjálfstæöis-
flokki og Borgaraflokki um meiri-
hlutastjórn.
Annar er að forsætisráðherra
taki sér það vald, sem hann hefur
lögum samkvæmt. og skipi nýjan
ráöherralista og framkvæmi þær
tillögur sem hann hefur sett fram
eöa láti á þær reyna.
Þetta eru möguleikar sem hljóta
að veröa skoðaðir í stööunni. Þeir
eru báðir til þess fallnir aö eyöa
óvissunni, sem margir telja jaðra
við aö leiði til gjaldþrots atvinnu-
veganna. hvort sem það á við rök
aö styðjast eða ekki.
Besta úrræöið hlýtur þó að vera
þaö að efna til kosninga tafarlaust.
Aödragandi þeirra er þó fjórar \ ik-
ur. en ekki lengri timi en sá sem
framundan virðist vera og mun
fara í tilgangslausar viðræður milli
floþkanna.
En að öllum bollaleggingum
slepptum getum við íslendingar
fariö að búa okkur undir eitt versta
tímabiliö frá því fyrir stríð og ekki
útlit aö linni fyrr en með niöurstöö-
unni um hvorum megin hryggjar
þjóðin lendir í samningunum við
Efnahagsbandalay Evrópu - eða
hvort ákvöröun veröur tekin um
fullkominn fríverslunarsamning
við Bandaríkjamenn. - Tíminn
stöð\rast ekki þótt viö íslendingar
deilum um keisarans skegg.
Geir R. Andersen
„Úr því sem komið er verður ekki hjá
því komist að efna til alþingiskosninga
eins fljótt og mögulegt er, taka illskárri
kostinn af tveimur mögulegum.“
Afréttari afþakkaður
Nú á þessum Slæmu tímum í ís-
lensku þjóðfélagi, þegar rekstur
atvinnufyrirtækjanna í landinu
hangir á bláþræði, heimilin að slig-
ast undan byrðinni og íslensk al-
þýða stendur ráðalaus, er ekki tími
til að leika sér.
Orsök vandans er auöfundin en
menn veigra sér við aö minnast á
hana svo ég ríð hér með á vaðið.
Leið hins raga
Öll þjóðfélög í þessari veröld eiga
sér góð og slæm ár og nefnast þau
góöæri og hallæri. Þetta á einnig
við um rekstur fyrirtækja og þurfa
þessar heildir aö bregöast við vand-
anum á viðeigandi hátt hverju
sinni.
í hallæri skal allur búskapur
dreginn saman, hver rekstrarheild
skoðuð gaumgæfilega og rekstur-
inn búinn undir að ganga í gegnum
skeiðið á enda. Eigendur geta tekiö
lán til aö létta sér byrðina eða hert
sultarólina.
í góðærinu skal byrja á að greiöa
niöur öll þau lán sem tekin voru.
Ef þau voru engin þeim mun betri
verður útkoman. Þetta eru hin eðli-
legu náttúrulögmál og þeim fær
enginn breytt, þetta ér hringrás
lífsins.
En á íslandi var farin önnur leiö,
þar fundu menn upp ný lögmál og
skutu þar með færustu hagfræð-
ingum veraldar ref fyrir rass. í
góðærinu, sem hófst 1985 eftir lang-
an Framsóknaráratug erlendra
lána, sat öflug ríkisstjórn undir for-
sæti Steingríms Hermannssonar.
Sú ríkisstjórn virtist vandanum
Kjallarinn
Sigurður Örn
Bernhöft
nemi
vaxin, kaupmáttur jókst, ríkisfyr-
irtæki seld og aldrei fékkst jafnhátt
verð fyrir íslenskar afurðir á mörk-
uðum erlendis en einmitt þá. En
leið hins raga var farin. í stað þess
að nota góðærið til að jafna reikn-
ingana og borga erlendar skuldir
var því umsvifalaust hleypt inn í
þjóðfelagið með auknum Ijárfest-
ingum og þenslu. Samneyslan var
stóraukin, ríkið áfram rekiö með
halla, sem ekki á að gerast þegar
vel árar, og til að kóróna allt saman
voru tekin meiri erlend lán.Þjóð-
inni var sem sé dembt á eitt alls-
herjar velmegunarfyllirí.
Velmegunarsýki
í dag er veislan búin. þjóðin situr
með timburmenn. Afréttari er hér
með með öllu afþakkaður - engin
erlend lán skulu tekin. Afréttari er
eitt af einkennum áfengissýki og
gegn slíku verður að berjast. þótt
um velmegunarsýki sé að ræða.
Einmitt þegar syrta tekur í álinn
vill þjóðin fara að grípa í taumana
en menn greinir á um leiðina. Þó
eru menn sammála um að ekki
skulu tekin erlend lán, sú aöferð
hefur löngum kastað vandanum á
næstu kynslóðir, syni og dætur
þessa lands, og er ekkert annað en
barnaþrælkun. Framsóknarflokk-
urinn hefur loksins lært af reynsl-
unni, hann er hættur að þrælka
börn.
Hvaða aöferð skal valin? For-
stjóranefndin benti á niðurfærslu-
leiðina sem þá heppilegustu. Ljóst
var að sú ieið vrði ekki fær nema
þjóðin stæði að henni heils hugar.
En alltaf svíkjast einhverjir undan
merkjum. koma með eins konar
hókus pókus aðferöir og leika seið-
karla frammi fvrir alþjóð.
Gamalkunn tugga
í hinum magnaða seiði framsókn-
armanna kveður viö gamalkunn
tugga um aö tjármagnskostnaöur
fyrirtækjanna sé of hár og þvi þurfi
að binda vexti meö lögutn. Hér sem
oftar ráðast framsóknarmenn aö
afleiðingum vandans en ekki or-
sök.
Það skal riú tekið fram hér að
Framsóknarflokkurinn er talandi
tunga Sambands íslenskra sam-
vinnufélaga en það fvrirtæki
skuldar hvaö mest allra á íslandi.
og auðvitað vilja þeir fá lánin gefins
eins og á dögum kunningjaþjóð-
félagsins er Framsókn réð og
teymdi aðra flokka meö sér út í
ógæfuna á asnaevrunum. Jafn-
framt vilja þeir skattleggja vexti af
innlánsfé. Með öðrum orðum. þeir
vilja refsa landanum fyrir þaö að
sýna ráðdeild og sparnað.
Þessi flokkur, þar sem vinsælasti
stjórnmálamaður og laxveiðikóng-
ur þjóöarinnar situr í öndvegi. vill
hetja ríkisbáknið til virðingar og
honum til vegsemdar skal heil þjóð
færð á fórnarköstinn. Skattpíning-
unni skal haldið áfram, báknið
aukið og samneyslan, sem keppir
um lánsfé almennings. skal stór-
aukin.
Þetta nægir framsóknarmönnum
ekki þvi til að endar nái saman vilja
þeir skattleggja Reykjavíkurborg
eiba og sér því byggðastefnan er
orðin uppfinningamönnum sinum
mikil byröi. Svo öfgafullir eru
framsóknarmenn að þeirn væri
trúandi til aö fara á gæsaveiöar
með kjarnorkusprengju.
Rótvandans
Þorsteinn Pálsson forsætisraö
herra ltefur sætt mikilli gagnrýni
fyrir að ltafa ekki hlýtt rödd Fram-
sóknarflokksins. Meö þvi aö standa
i vegi fyrir að nýjar skattaálögur
veröi lágðar á alntenning ltefur for-
sætisráðherra varið fólk gegn um
10% tekjutapi sem hefði runniö
beint í samneysluna og eflingu rik-
isbáknsins. Þar vilja Þorsteinn og
Sjálfstæðisflokkurinn bvrja á að
skera niður. Á komandi misseri
mun þessi þjóð þakka Þorsteini for-
sjána og fyrir að vera á réttum stað
til að halda aftur af skömmtunar-
stjórunum sem þegar hafa snið-
gengiö öll lögmál.
Nú reynir á þessa þjóð að sýna
þeim í tvo heimana. Á lýðræðisleg-
an hátt sönnum viö þeim að tveir
plús tveir eru fjórir en ekki fimm
hvernig sem framsóknarmenn spá
og spekúlera. Skattheimtan og
samneyslan eru rót vandans. ís-
lenskir menn og konur þola ekki
meira. Stans - áður landiö er sokk-
ið.
Sigurður Örn Bernhöft
„Meö því aö standa í vegi fyrir aö nýjar
skattaálögur verði lagðar á almenning
hefur forsætisráöherra varið fólk gegn
um 10% tekjutapi, sem hefði runniö
beint 1 samneysluna og eflingu ríkis-
báknsins.“