Dagblaðið Vísir - DV - 18.08.1989, Blaðsíða 24

32
FÖSTUDAGUR 18. ÁGÚST1989.
Fréttir
Þetta eru væntanlega bílstjórar framtíðarinnar. Ekki er annað að sjá en
bílstjórinn hafi fullkomið vald á vagninum og farþeginn treystir stóra bróð-
ur. Betra er þó að hafa mömmu nálægt. Myndin var tekin við útitaflið við
Lækjargötu í Reykjavik. Þar eru nú ýmis leiktæki fyrir börn, kassabílar,
stultur og spil. DV-myndJAK
l
Atvinnuleysi í Reykjavik:
600 prósent
fleiri án atvinnu
en í fyrra
í júlímánuði voru meira en þrefalt
fleiri atvinnulausir en í sama mánuði
í fyrra. í júlí í fyrra voru um 520 at-
vinnulausir. í ár eru þeir orðnir um
1.810. Þeim hefur því fjölgað um 1.290
milli ára eöa um tæp 250 prósent.
Atvinnulausum fiölgaði meira á
höfuöborgarsvæðinu en úti á landi.
í fyrra voru þeir um 156 en í ár eru
þeir 921. Þeim hefur því fjölgað um
768 eða rétt tæp 600 prósent.
Á landsbyggðinni voru um 337 at-
vinnulausir í fyrra en í ár hefur þeim
fjölgað í 889 eða um 552. Það jafngild-
ir um 160 prósentum.
-gse
Góð laxveiði
í Fljótum
Þórhallur Ásmundsson, DV, NorðurL vestra;
Veiði hefur verið með afbrigðum
góð í Fljótum í sumar, betri en í lang-
an tíma. Nú þegar eru komnir á land
um 200 laxar úr Fljótaá, en voru 99
allt sumarið í fyrra, og veiðitíminn
þó ekki nema hálfnaður.
Það er smálaxinn sem er mest áber-
andi í Fljótaánni núna og er greini-
legt að fiskurinn, sem sleppt var í ána
í fyrra, skilar sér mjög vel, það sést
á merktum löxum. Meginuppistaðan
af laxinum hefur verið 4-8 punda
fiskar. Þá hefur einnig veiðst óvenju-
vel í Vestur-Fljótum, Hófsvatni, Dæl-
isósi, Laxósi og Flókadalsvatni.
Bleikjuveiði hefur einnig verið góð.
Að sögn Reynis Pálssonar eru líklega
komnar um 2000 bleikjur á land úr
Fljótaá og vel hefur veiðst í Flóka-
dalsá. Þar hafa veiðimerin fengið á
annað hundrað fiska á dagparti í
Krakavallafossi og dæmi þess að
menn hafi hætt veiði einungis vegna
þess að þeir treystu sér ekki til að
bera meiri veiði, en veiðimenn þurfa
að ganga á annan kílómetra þar sem
einungis er akvegur fram að Illuga-
stöðum.
Þorlákshöfn:
Herjólfur rakst
á bryggju
Feijan Herjólfur rakst á bryggjuna og hafði atvikið engar seinkanir á
í Þorlákshöfn í gærmorgun. áætlun Heijólfs í för með sér.
Skemmdir á skipinu urðu óverulegar -hlh
Það gerðist 14. dagjanúarmánaðar
1944 að ég var, sem oft endranær,
á leið heim úr verslun þeirri sem
ég starfrækti um þær mundir í
Hafnargötu 62 í Keflavík. Himili
mitt var þá að Túngötu 8 í vestur-
hluta Keflavíkur.
Leið mín lá að vanda niður Hafn-
argötu. Enginn asi var á mér, ég
gekk í rólegheitum, niðursokkinn í
málefni dagsins. Þegar ég kom að
mótum Aðalgötu og Hafnargötu og
beygði fyrir homið á húsi Stefáns
Bergmanns varð mér snögglega htið
upp og sá þá, að skammt á undan
mér var maður sem kom mér strax
kunnuglega fyrir sjónir. Virti ég
hann betur fyrir mér og sannfærð-
ist þá um að þar væri kominn
Dagbjartur Einarsson og kona hans, Valgerður Guðmundsdóttir.
Dagbjartur í Ásgarði
frændi minn og vinur, Dagbjartur í
Ásgarði.
Dagbjartur var jafnan einn þeirra
manna sem ég hafði mikla ánægju
af að hitta, svo að ég ákvað að ná
tali af honum. Herti ég því
gönguna, eri mér til undrunar gerði
hann það einnig, svo að ekki dró
saman með okkur. Þegár kom að
mótum Túngötu og Aðalgötu
beygði hann til hægri fyrir hús Ein-
ars Bjarnasonar og í áttina að
heimili mínu.
Ákvað ég þá að hann skyldi ekki
komast öllu lengra án þess að ég
næði tali af honum, svo að ég tók
til fótanna og hljóp að Túngötunni
og fyrir homið. Þar stansaði ég
snögglega, litaðist um en sá nú eng-
an mann, þótt einkennilegt væri.
Stóð ég þarna góða stund en varð
einskis vísari. Datt mér fyrst í hug
að Dagbjartur hefði farið inn til
Einars og Ástu Júlíusdóttur, konu
hans, en þau bjuggu þá þarna við
gatnamótin.
Ég hvarf þó frá því að fara þang-
að, því ég taldi öruggt að engum
manni nægði svo stuttur tími sem
það tók mig að hlaupa fyrir hornið,
til að komast af götunni og inn til
þeirra hjóna. Hélt ég þess vegna
áfram heim án þess að hirða um
þetta frekar, en fannst þó einkenni-
legt hvernig Dagbjartur hafði horf-
ið mér þama. Eg hafði ekki orð á
þessu atviki við neinn en síðar um
daginn hringdi faöir minn til mín
frá Grindavík. Sagði hann mér þá
að Dagbjartur bróðir sinn hefði lát-
ist þá um daginn.
Gifta í starfi og stríði
Dagbjartur Einarsson fæddist í
Garðhúsum í Grindavik 18. október
1876 og vora foreldrar hans Einar
Jónsson, óðalsbóndi þar og hrepp-
stjóri, og kona hans, Guðrún Sig-
urðardóttir, ættuð úr Selvogi. Hann
ólst upp hjá foreldrum sínum til
fullorðinsára en gerðist þá lausa-
maður, svo sem þá tíðkaðist, og síð-
ar formaður og útgerðarmaður.
Dagbjartur er mér einkum minn-
isstæður frá síðari hluta for-
mennskutíma hans, Hann var far-
sæll sjósóknari og mjög aflasæll.
Þó var ekki síður áberandi fyrir þá
sem fylgdust með daglegu lífi í sjáv-
arþorpi eins og Grindavík, hvað
starfsbræður hans, formenn og sjó-
menn, tóku yfirleitt mikið tillit til
skoðana hans og tillagna allra, þeg-
ar rædd voru málefni sem snertu
útveginn, aflabrögð, veiðiaðferðir
og veðurfar.
Um svipað leyti og Dagbjartur
hætti formennsku, en hann mun þá
hafa verið fimmtugur eða liðlega
það, eða á tímabilinu 1925-1930, var
það nýmæli tekið upp í Grindavík
að gefa sjófarendum leiðbeiningar
úr landi um veðurhorfur og lend-
ingaraöstæður. Var þetta gert með
sérstöku merkjakerfi. Bátafloti
Grindvíkinga var þá eingöngu litlir
vélbátar - trillur. Brimasamt er við
ströndina þama eins og alþjóð veit.
Jámgerðarstaðasund erfitt, jafnvel
vönum mönnum, og landtaka oft
hörð eða illfær. Engin varúðarráð-
stöfun var því sjálfsagðari en að leit-
ast við að leiðbeina mönnum úr
landi eftir þvi sem tök vom á. í þá
daga var ekki hægt aö tala á milli
skipa eða milli skipa og lands, eins
og nú er hægt allan sólarhringinn.
KjaUarinn
Ólafur E. Einarsson
forstjóri
Ekki kom annað til mála en að
fela hinum besta manni umsjá
merkjasendinga þessara, og fannst
þá enginn hæfari til þess en Dag-
bjartur. Minnist ég þess ekki að
hafa heyrt að neinn annar þætti
koma til greina, eða að tillaga kæmi
um annan mann sem gleggri þætti.
Gegndi hann síðan þessu mikla
vanda- og ábyrgðarstarfi meðan
hans naut við. En val hans í starfið
sýndi greinilega hve mikið traust
sveitungar hans báru til hans, sak-
ir reynslu hans í sjómennsku og
skarprar dómgreindar.
Mér er vel kunnugt um það, að
frænda mínum leið oft illa, þegar
taka varð ákvörðun um það, hve-
nær ætti að flagga frá sundinu og
hvenær ekki. Svo sem kunnugt er
kemur það ósjaldan fyrir að veður
spillist snögglega við suðurströnd
landsins eins og víðar. Þótt bátar
leggi frá landi í bhðskaparveðri
getur gert hamslaust stórviðri og
haugabrim á örfáum klukkustund-
um eða jafnvel á skemmri tíma.
Þegar svo bar undir, og fjöldi op-
inna báta var á sjó, má nærri geta
hver hætta gat steðjað að væri ekki
um rétt viðbrögð að ræða á réttri
Stundu. Mikill fjöldi manna í
kauptúninu, fyrirvinnur fjöl-
margra heimila, var á svipstundu
kominn í bráðan lífsháska.
Víst er að Grindvíkingar treystu
Dagbjarti vel og vafalaust hefur
það róað margar eiginkonur, mæð-
ur og börn, þegar veður vom vá-
lynd og lándtakan hættuleg. Einnig
er það tvímælalaust, að ákvarðanir
hans hafa leyst margan formann-
inn frá því að taka hættulegar og
vafasamar ákvarðanir. Gifta fyldi
þessu starfi hans, en víst má telja
að launin hafi ekki verið í neinu
hlutfalli viö þær áhyggjur sem því
fylgdu, eða þann góöa árangur sem
oft var náð.
Kona Dagbjarts var Valgerður
Guðmundsdóttir frá Klöpp í Þór-
kötlustaðahverfi í Grindavík.
Reistu þau bú árið 1911 þar sem
hét á Völlum, en það var býli, sem
stóð vestarlega í Járngerðarstaða-
hverfi nálægt sjó, og bjuggu þar
myndarbúi í mörg ár. Lagði Dag-
bjartur þá nokkra stund á búskap
samhhða formennsku og útgerð.
Aftakaveðrið 1925
Nokkru eftir miðjan janúar 1925
gerði aftakaveður við suðurströnd
landsins og stóð vindur á land, svo
að haugabrim gerði á skömmum
tíma. Á hálfaðföllnum sjó var þegar
farið að flæða inn á þau tún sem
lægst vora og á háflæði var nokkur
hluti þorpsins undir sjó. Var brim-
ið svo óskaplegt að það gekk hvorki
meira né minna en 150 metra upp
fyrir venjulegt stórstraumsfjöru-
borð. Tók sjórinn marga báta og
braut suma í spón en stórskemmdi
aðra. Þá komst sjór auðvitað í kjall-
ara margra húsa og brimið tók alls
með sér 12 saltskúra, sem voru í
eigu ýmissa útvegsmanna, auk
þess sem suðfé druSknaði bæði í
fjárhúsum og í fjörunni.
Dagbjartur var einn þeirra, sem
urðu fyrir hvað mestum búsifium
af völdum þessa veðurs, því hann
missti bæði hluta af fé sínu og auk
þess urðu skemmdir á íbúðarhúsi
hans og útihúsum. Mun honum
ekki hafa þótt vænlegt að byggja
heimili sitt upp á ný á sama stað,
svo hann reisti þess í stað stórt og
myndarlegt hús ofarlega í kaupt-
úninu og nefndi það Ásgarð. Bjugg-
u þar nú tveir synir hans, Einar
og Guðmundur.
Það er ljóst af þessum orðum, að
ég þekkti Dagbjart frænda minn
vel, enda umgekkst ég hann mikið
á vissu tímabili, og fáa hef ég metið
meira sakir mannkosta, hvort sem
era vandamenn eða vandalausir.
Ég kom svo að segja daglega á
heimili hans árum saman og á það-
an margar og skemmtilegar endur-
minningar. Rétt er það, að nokkuð
þótti hann ölkær eins og fleiri, en
ekki tel ég hann lastverðari en aðra
fyrir það. Og stundum kom fyrir,
þegar fullmikið var blótaö, að hann
bað mig að lesa fyrir sig og var les-
efnið þá ævinlega hið sama - Vídal-
ínspostilla. Var ég lengi stirðlæs á
letrið, en kæmi fyrir að ég læsi eitt-
hvað skakkt leiðrétti Dagbjartur
mig óðara-, því hann virtist kunna
bókina utanað. Svona var greindin
og minniö frábært. Og svo oft las
ég suma postillukaflana, að ég
lærði þá að mestu, man jafnvel
hrafl í sumum þeirra ennþá.
Nú era mörg ár liðin síðan allir
þeir atburðir gerðúst, sem raktir
hafa verið hér að framan. En marg-
ir þeirra standa mér enn lifandi
fyrir hugskotssjónum - m.a. sá,
þegar Dagbjartur birtist mér á dán-
ardægri sínu. Ég hef ekki séð hann
síðan, en gjarna vildi ég vita af
honum í grénnd við mig. Og alveg
sérstaklega er það ósk mín aö hon-
um takist að birtast mér aftur. Það
yrði mér til mikillar ánægju.
Ólafur E. Einarsson
„Var brimið svo óskaplegt að það gekk
hvorki meira né minna en 150 metra
upp fyrir venjulegt stórstraumsfjöru-
borð.“