Dagblaðið Vísir - DV - 19.10.1989, Blaðsíða 4

4
FIMMTUDAGUR 19. OKTÓBER 1989.
Fréttir
Afnám gömlu lánskjaravísitölunnar:
9,3 milljarðar færðir
frá sparHjáreigendum
Frá áramótum hafa nafnvextir á
verötryggöum skuldabréfum í
bankakerfinu lækkað úr 8,1 prósenti
í 7,6 prósent eða um 0,5 prósentustig.
Þegar tekið hefur verið tillit til breyt-
inga ríkisstjórnarinnar á lánskjara-
vísitölunni um síðustu áramót hafa
raunvextir á þessum skuldabréfum
lækkað úr 8,1 prósenti í um 4,5 pró-
sent eða um 3,6 prósent.
Þessi ákvörðun ríkisstjórnarinnar
hefur því haft meiri áhrif á raun-
vexti en samanlögð tilmæli hennar
til bankaráðsmanna ríkisbankanna
og lækkun á vöxtum ríkisskulda-
bréfa.
Eins og fram hefur komið í DV er
nýja lánskjaravísitalan, þar sem
launavísitala vegur þriðjunginn,
ekki verðmæling. Hún er því ónot-
hæf sem mælikvarði á raunvexti eða
vexti umfram verðbólgu. ; Gamii
grunnur lánskjaravísitölunnar er
mun heppilegri til slíkra hluta.
Ef litið er á raunvexti verðtryggðra
skuldabréfa, sem tryggð eru með
nýju vísitölunni, kemur í ljós að þeir
hafa verið á bilinu 0,9 til 6,3 prósent
á þessu ári þótt nafnvextir þeirra
- á árunum 1989 og 1990
Nýja lánskjaravísitalan lækkar vextí
10
;; DVJRJ
01 ■! II I I ..I..*"") I I ..... ■ | ■ | ■ | ■ | I 1 ■ 1
NDJ FMAMJ J A S 0
haíi verið 7,4 til 8,1 prósent. Þessi
staðreynd vill gleymast í umræðum
um háa raunvexti hér á landi.
Miðað við spá Þjóðhagsstofnunar
um verð- og launaþróun á þessu og
næsta ári má gera ráð fyrir að raun-
vextir verðtryggðra kjara verði um
3,1 prósenti lægri en nafnvextir
þeirra á þessu ári og um 1,8 prósent-
um lægri á næsta ári.
Ef reiknað er með að um 190 millj-
arðar séu bundnir lánskjaravísitölu
í lánakerfinu munu sparifjáreigend-
ur tapa um 5,9 milljörðum á þessu
ári og 3,4 miiljörðum á næsta ári
vegna breytinga ríkisstjórnarinnar á
lánskjaravísitölunni. Samanlagt eru
þetta um 9,3 milljarðar á tveimur
árum.
Á línuriti hér til hliðar má sjá
hverjir raunvextir af verötryggðum
kjörum hafa veriö það sem af er
þessu ári miðaö við verðbólgu sam-
kvæmt gömlu lánskjaravísitölunni.
Verðbólgan er miðuð við þriggja
mánaða hækkun, einn mánuð fyrir
og einn mánuð eftir vaxtabreytingar.
-gse
Raunvextir á íslandi:
2 prósentum lægri en í nágrannalöndum
í þjóðhagsáætlun er birt línurit
sem sýnir raunvexti útlána banka-
kerfisins frá 1978 til 1989. Af ritinu
má lesa að raunvextir útlána séu um
7,5 prósent í ár. Gallinn viö þetta
línurit er sá að sú viðmiðun, sem
notuö er, breyttist um áramótin 1988
og 1989 við breytingu á lánskjara-
vísitölunni. Því er sú raunvaxtaþró-
un, sem það sýnir, í raun röng. Það
sýnir ekki þá miklu lækkun raun-
vaxta sem hefur orðið frá því láns-
kjaravísitölunni var breytt.
Ef sömu verðviðmiðun væri beitt á
öll árin kæmi í ljós að raunvextir
útlána bankakerfisins hafa lækkað
úr um 11 prósentum í fyrra í um 4,4
prósent í ár.
Flestum hagfræðingum ber saman
um aö gamla lánskjaravísitalan sé
mun eölilegri mælikvaröi til aö nota
á mat á raunvöxtum en nýi grunnur-
inn. Erlendis er víðast notast við
framfærsluvísitölu við raunvaxtaút-
reikninga. Sú mæling gæfi sömu nið-
urstöðu og ef gamla lánskjaravísital-
an væri notuö. Raunvextir útlána
bankakerflsins eru um 4,4 prósent
núna.
Samkvæmt upplýsingum Seöla-
bankans voru raunvextir á svoköll-
uöum kjörvöxtum í OECD-ríkjunum
5,3 prósent síðastliöið vor en nýrri
upplýsingar Uggja ekki fyrir. Ofan á
kjörvextina leggst yfirleitt um 1 til
1,5 prósenta álag í þessum ríkjum.
Meðalútlánavextir bankakerfis
OECD-ríkjanna eru því 6,3 til 6,8 pró-
sent.
Raunvextir á íslandi þyrftu því að
hækka um 1,9 til 2,4 prósentustig til
þess að ná upp i meðaltal OECD-
ríkjanna.
-gse
Kaupfélag Svalbarðseyrar:
Hæstiréttur
dæmdi bank-
anumí hag
Gyifi KrMjánasan, DV, iUcureyri;
Hæstiréttur hefur dæmt í máU
Bjama Hólmgrímssonar, fyrr-
verandi stjómarmaims í Kaup-
félagi Svalbarðseyrar, en hann
var einn bændanna sem gengu í
flárhagsábyrgðir fyrir Kaupfélag
Svalbarðseyrar á sínum tíma.
Bjami höfðaði mál til ógildingar
á flámámi Iðnaðarbanka íslands
hjá sér vegna ábyrgðar hans á
ákveðnum víxU að upphæð 5
miHjórúr króna.
Bjami taldi að máUö hefði verið
fyrnt þar sem of langur tími hefði
verið Uðinn frá gjalddaga vlxils-
ins og að flámám vegna hans
hefði ekki farið fram á löglegan
hátt en Hæstiréttur hafnaði þess-
um kröfum hans.
„Nú eru horfur á aö þeir geti
farið að heflast handa meö að
ganga að okkur, að vfsu er eftir
mál Jóns Laxdal í Nesi sem einn-
ig krefst ógildingar á flámámi en
það mál er þó víðtækara. Senni-
lega veröur ekki dæmt 1 þessu
máU fýrr en í nóvember eöa des-
ember og ætíi bankinn haldi ekki
að sér höndunum á meðan,,‘ sagöi
einn bændanna sem DV ræddi
viö um þetta mál.
„Viö áttum alveg eins von á
þessari niöurstöðu Hæstaréttar,"
sagöi bóndinn sem DV ræddi við
og hann sagði að Utið væri á þetta
mál sem prófmál varðandi lög-
mæti flámáms Iðnaðarbankans,
hvort það hefði verið löglegt.
„Hæstiréttur hefúr veriö gagn-
rýndur eins og aðrar stofnanir.
Sumir hæstaréttarlögmenn halda
því fram aö dómar Hæstaréttar
hafi verið tilviljanakenndir og
það er afar ógeðfelld hugsun.“
Alls nemur krafa Iðnaðarbank-
ans á hendur bændunum um 20
milflónum króna. Mál hefur nú
verið höfðað á hendur tveimur
bændum tíl viðbótar sem ekki
hafa tengst þessu máU opinber-
lega en mál þeirra tengjast trygg-
ingarvíxU sem þeir skrifuöu upp
á fyrir Kaupfélag Svalbarðseyrar
á sínum tíma.
í dag mælir Dagfari
Örlög dómarans
I síðasta sunnudagsblaði Morg-
unblaðsins birtist löng og mikil
grein eftir Bjöm Bjarnason aöstoð-
arritstjóra sem hét „Örlög dómar-
ans“. Ekkiervístaðallir hafinennt
að leggja á sig lestur þessarar við-
amiklu greinar og skal nú þessi
merka grein rakin stuttlega, og þá
aöallega innihald hennar, enda
flallar hún um þau mál sem brenna
helst á íslensku þjóðinni um þessar
mundir. Þar er nefnielga verið að
gera úttekt á aðalbrennivínsmál-
inu en áfengiskaup flokkast undir
þau þjóðmál sem ráða mestu um
frama og framtíö ábyrgra manna í
landinu.
Magnús Thoroddsen hæstarétt-
ardómari er sögupersónan í grein
Bjöms en Magnúsi varö það á að
kaupa á þriðja þúspnd brennivíns-
flöskur á sérkjörum þegar hann
var handhafi forsetavalds. Þetta
þóttu svo stórtæk innkaup hjá
viröulegum hæstaréttardómara aö
almenningsáUtið reis upp í forakt.
Magnús skilaði að vísu tólf hundr-
uö flöskum tíl baka til að friða
bæði sína samvisku og annarra en
aUt kom fyrir ekki og manninum
var vísað úr embætti og höfðað mál
á hendur honum.
Enda þótt áfengiskaup séu orðin
harla algeng meðal ráöamanna
þjóöarinnar þóttu þaö býsna rífleg-
ir skammtar sem hæstaréttardóm-
arinn hafði pantað og var það
reiknað út að venjulegum manni
entist varla ævin tU að drekka allt
þaö magn og ekki einu sinni þótt
hann væri fuUur upp á hvern dag
og um helgar Uka. Nú hefur þjóö-
inni að vísu verið taUn trú um að
hæstaréttardómarar væru ekki
venjulegt fólk og hafnir yfir lög og
rétt. Þeir geta og gera ýmislegt sem
öðrum er ofvaxið. En engu að síður
þótti fæstum líklegt að hæstarétt-
ardómaranum með forsetavaldið
væri mögulegt að torga rúmlega
þijú þúsund brennivínsflöskum og
dugöi ekki einu sinni til að bjóða
öðrum hæstaréttardómurum tíl
þeirrar drykkju. Þess má einnig
geta í framhjáhlaupi aö ýmsir aðrir
í hæstarétti höfðu einnig komiö sér
upp dágóðum birgðum á undan
Magnúsi meðan þeir voru sjálfir
handhafar forsetavaldsins og
höfðu þess vegna ekkert við það
aö gera aö drekka annarra manna
brennivín. Þeir áttu nóg sjálfir.
•Nema hvað. Málaferli fóru af stað
og þá kom f ljós að það var alls
ekki dómarinn sem var aðalskúrk-
urinn 1 þessu brennivínsmáU held-
ur ýmsir háttsettir menn sem
reyndust meira en lítið grunsam-
legir. Eftir því sem skilja má af
grein Bjöms Bjamasonar hafði
hæstaréttardómarinn keypt flösk-
umar í mesta sakleysi og vissi ekki
betur en aö hann væri stálheiöar-
legur þegar hann lagði inn pantan-
imar í Afenginu. Þaö alvarlega í
þessu sakamáli var hins vegar það
að einhveijir ómerkUegir ráöherr-
ar eða jafnvel forseti Sameinaðs
alþingis hafði brotiö trúnað og
kjaftað frá.
Verður ekki annað séö af lestri
þessarar dramatísku greinar en að
þaö sé miklu meiri glæpur aö kjafta
frá heldur en aö kaupa áfengi á
sérkjörum. Örlög dómarans era
sem sé þau aö hann er hafður fyrir
rangri sök. Hann er leiksoppur
pólitískrar ofsóknar. Meöan al-
menningur stóð í þeirri meiningu
að hæstaréttardómarinn væri
spUlingin' uppmáluð hefur Morg-
unblaðsritstjómin uppgötvað aö
það hefði Eddrei komist upp um
þessi brennivínskaup ef ekki hefði
verið kjaftað frá. Og þar er ekki við
hæstaréttardómara að sakast.
Hæstaréttardómarar geta keypt
eins mikið brennivín og þeir vUja,
svo lengi sem það kemst ekki upp.
Eiginlega er maöur fuUur samúöar
gagnvart Magnúsi Thoroddsen að
hafa lent í klónum á svoleiðis
óþvermm sem sitja í trúnaðarstöð-
mn í ríkisstjóm og alþingi og kjafta
frá því að Magnús kaupi áfengi
þegar hann er handhafi forseta-
valds.
Óheppni Magnúsar var einfald-
lega sú að nýr forseti hafði verið
kosinn í Sameinuðu þingi. Sá fyrri
hafði ekkert gefið Magnúsi eftir í
áfengiskaupunum og hafði þess
vegna vit á því að kjafta ekki frá.
Hann var áreiðanlegur maður. En
nýi forsetinn hafði ekki komist upp
á lag meö það ennþá að kaupa vfn
á sérkjöram og heldur ekki nýi
flármálaráðherrann og þess vegna
kjöftuðu þeir frá. Og örlög dómar-
ans vora ráöin þangað til Morgun-
blaðiö birti greinina sem fann
sökudólgana.
Dagfari