Dagblaðið Vísir - DV - 13.01.1990, Blaðsíða 9

LAUGARDAGUR 13. JANÚAR 1990.
82ja ára og saumar enn:
upp presta landsins
„Ég byrjaði að sauma kraga þeg-
ar ég var vinnukona hjá Jóni
Helgasyni biskupi. Ætli ég hafi
ekki verið síðasta vinnukonan í
borginni," segir Anna Kristmunds-
dóttir, 82ja ára, sem enn i dag sér
um að sauma prestakraga og
hreinsa þá þegar með þarf. Anna
hefur verið eina manneskjan á öllu
landinu sem þetta hefur gert í ára-
tugi. Síðastliðið sumar tók hún
tvær konur í kennslu, önnur þeirra
hefur fengist við að sauma íslenska
þjóðbúninginn en hin saumar
brúðar- og skírnarkjóla og leigir
út. Það var séra Auður Eir sem fór
þess á leit við Önnu að hún kenndi
konunum tveimur handtökin.
„Ekki var hægt að láta þetta deyja
út á íslandi," segir Anna. Ekki
sagðist hún þó vita hvort þær væru
farnar að taka að sér saumaskap-
inn, enda ekki mikið að gera í þessu
starfi.
Yngri prestar
ekki með kraga
„Mér sýnist að yngri prestarnir
séu hættir aö nota kraga og það
þykir mér leitt. Þeir ættu bara að
sjá hvað þeir eru kollóttir án hans,“
segir Anna. Hún er þó ekki að
hugsa um vinnu fyrir sig því að
hver kragi endist mjög lengi og
ekki þarf að hreinsa þá nema rétt
einu sinni á ári.
Ótrúlega mikil vinna liggur aö
baki hverjum kraga. Anna notar
léreft í þá, leggur þrjár 180 sm lang-
ar lengjur saman og stangar sitt á
hvað og rykkir líninguna. Heldur
styttri lengju þarf í kvenpresta-
kraga. Langur tími fer í sauma-
skapinn sem krefst mikillar ná-
kvæmni og þolinmæði, enda segir
Anna að því fari víðs fjarri að krag-
inn verði tilbúinn á einum degi.
Þegar saumaskapnum er lokið
þarf að sjóða kragann og loks
nudda vel í hann stífelsi en það býr
Anna til sjálf úr efni sem hún fær
sent frá Danmörku. Þá er hann lát-
inn bíða þar til hann þornar og lít-
ur þá út eins og hann sé úr gifsi.
Kraginn er þá bleyttur úr vel volgu
vatni og vafinn inn í efnisbúta og
plast og látinn bíða í nokkrar
stundir áður en hægt er að strauja
hann. Anna notar sérstakt lóðjám
við að strauja og trébretti en hvort
tveggja hefur hún látið útbúa fyrir
sig. „Hér áður fyrr vorum við með
bolta sem þurfti stöðugt að vera að
hita við gas og það tók óratíma að
klára einn kraga,“ segir hún.
„Þetta er allt annað með nýjum
tækjum. Ég get ekki sagt að vinnan
sé beint erfið en það eru mörg
handtök viö hana,“ segir Anna og
vill sem minnst gera úr verkum
sínum.
Ódýrt vinnuafl
Hún segir þó að vinnan stytti
henni stundir og hún grípi nú bara
til hennar. Þessi mikla nákvæmn-
isvinna Önnu gefur henni þó ekki
mikiö í aðra hönd. Hún selur nýjan
kraga á tólf hundruð krónur og
hækkaöi nýlega úr þúsund krón-
Kraginn tilbúinn eftir mikla nákvæmnisvinnu. Anna hefur séð um kraga
allt frá því hún var vinnukona Jóns Helgasonar biskups þar sem hún
lærði vinnubrögðin. DV-myndirGVA
um. „Ætli þeim finnist þetta ekki
vera orðið dýrt, að minnsta kosti
koma þeir orðið sjaldan til mín,“
segir hún.
Sjálfsagt finnst fáum kraginn
dýr, enda viðurkennir Anna að
verðið dugi fyrir efniskostnaði og
rafmagni. Hún gefur því prestum
landsins vinnu sína þótt hún láti
ekki mikið yfir því.
þar til hún hætti að vinna. „Ef ég
hefði fengið að ráða hefði ég líkleg-
ast valið mér eitthvaö annaö," seg-
ir hún. „Það var enginn möguleiki
á menntun í sveitinni og þegar ég
fór út á vinnumarkaöinn á stríðs-
árunum var ekki um margt að
velja. Líklegast hefði ég lært garð-
yrkju hefði ég ráðið.“
Vinnukona biskups
Anna var 29 ára gömul þegar hún
fluttist til Reykjavíkur og hóf störf
sem vinnukona hjá Jóni Helgasyni
biskupi. Dóttir hans var þá nýkom-
in heim frá Danmörku þar sem hún
hafði verið í hjúkrunarnámi.
„Kragarnir höfðu verið fluttir frá
Noregi til íslands en fengust ekki á
þessum tíma. Þá fór dóttir Jóns að
dunda við þetta og ég fór að hjálpa
henni. Þannig lærði ég það,“ segir
Anna. „Ég get nú ekki sagt að
prestarnir hafi troðið okkur um
tær enda var þetta alltaf ígripa-
vinna:“
Anna starfaði á heimili biskups í
mörg ár. Hún var hjá biskups-
frúnni eftir að biskupinn lést. Hin
síðari ár starfaði Anna á sauma-
stofum, fyrst í nærfatagerð, síðan
í Sólídó og loks í Model Magasín
Trygg biskups-
fjölskylda
Anna festi kaup á íbúð fyrir rúm-
um þijátíu árum í Hvassaleitinu
þar sem hún býr enn. Þá voru
blokkirnar í byggingu og hún gekk
inn í byggingafélag. „Ég þakka allt-
af guði fyrir að ég skyldi hafa drif-
ið mig í það en ekki veit ég hvernig
stóð á því,“ segir hún.
Fjölskylda Jóns Helgasonar bisk-
ups heldur alltaf tryggð við gömlu
vinnukonuna sína og sonarsynir
hans bjóða Önnu alltaf að vera hjá
sér um jólin. Sjálf á Anna ekki
böm. „Biskupsfjölskyldan losnar
ekki svo glatt við mig.“ Hún var
ein af tíu systkinum, sjö komust til
fullorðinsára og þær eru þrjár syst-
umar enn á lífi. Anna segist alltaf
fara í gönguferðir á hveijum degi
og svo fer hún í handavinnu-
kennslu hjá félagi aldraða. Hún er
ótrúlega ern á þessum aldri, les
talsvert á miili þess sem hún býr
til kragana góðu fyrir presta lands-
ins. „Ætli ég geti ekki þakkað góða
heilsu áhyggjuleysinu. Ég er alveg
laus við að vera sífellt með áhyggj-
ur,“ segir þessi duglega kona. .
-ELA
Anna Kristmundsdóttir notar lóðbolta við að strauja kragann en vinnan
tekur óratima og kraginn verður ekki til á einum degi.