Dagblaðið Vísir - DV - 30.06.1990, Blaðsíða 12

12
LAUGARDAGUR 30. JÚNÍ 1990.
íslensk kona með þróunarverkefni í Namibíu:
Afríka er eins og
snióin fyrir mig
- segir Dóra Stefánsdóttir sem undirbýr fiskirannsóknir á ókönnuðum slóðum
„Ég gerði úttekt fyrir Þróunarsam-
vinnustofnun árið 1988 á verkefnum
íslendinga á Grænhöfðaeyjum sem
var þá hluti af námi mínu í alþjóða-
þróunarfræðum. Þar var ég í tvo
mánuði og starfaði síðan hér á skrif-
stofunni aðra tvo mánuði. Ég hélt
síðan námi mínu áfram og til stóð
að ég lyki því í vor. Hins vegar bauð
Þróunarsamvinnustofnun mér starf
í Namibíu viö fiskveiðaverkefni,
þangað fór ég í febrúar og hafði það
mikið að gera að ég náði ekki að klára
lokaritgerö mína,“ sagði Dóra Stef-
ánsdóttir þróunarráðgjafi í satntali
við DV.
Dóra, sem var blaðamaður á Dag-
blaðinu á sínum tíma, hélt til Dan-
merkur árið 1981 og hóf nám þar
stuttu síðar í þróunarfræðum sem
var ný námsgrein við háskólann í
Hróarskeldu. Námið og starfið sem
því fylgdi heillaði hana og segist Dóra
nú hvergi vilja frekar vera en í Afr-
íku. Hún hefur nú dvalið í Namibíu
í fjóra mánuöi en hefur dvalið hér á
landi í mánuð. Þann tíma hefur hún
notað til að starfa á Þróunarsam-
vinnustofnuninni en Dóra hélt utan
í fyrradag og reiknar með að vera
fram til áramóta í Namibíu.
Þykk skýrsla um
Grænhöfðaeyjar
„Stofnunin sem ég starfa hjá hafði
verið með verkefni á Grænhöfðaeyj-
um í mörg ár og þá aðallega í sam-
bandi við fiskveiðar. Til dæmis að
finna ónýtta fiskistofna, nýta þá og
koma þeim í verð. Þetta verkefni
hafði staðið frá árinu 1981 og aldrei
verið gerð nein úttekt á stöðu þess.
Ég var fengin til að gera þá úttekt frá
byrjun og til ársins 1988. Út úr þessu
kom mikil og þykk skýrsla. Ég gat
staðfest að verkefnið var á margan
hátt mjög vel unnið en ýmislegt smá-
vegis mátti betur fara, t.d. samvinn-
an við heimamenn. Einnig voru
nokkur skipulagsatriði sem ég taldi
að þyrfti að laga. í nóvember sl. var
ég spurð hvort ég vildi ekki skipu-
leggja næsta verkefni sem ég sam-
þykkti. Það sem ég hef verið að gera
undanfama mánuði er að undirbúa
næsta aðalverkefni þessarar stofn-
unar sem verður í Namibíu," sagði
Dóra er hún var spurð hvernig þetta
starf hefði komið til. Byijað verður
á verkefninu í júlí og verður það fyrst
í stað fólgið í fiskirannsóknum.
Kennir
Afríkumönnum
„Á Grænhöfðaeyjum vorum við
með okkar eigið skip, sem heitir
Fengur, og það var ágætt á þeim stað
en hentar ekki við Namibíu. Þetta
er tilraunaveiðiskip og getur ekki
stundað allar þær rannsóknir sem
við þurfum að stunda. Annað er að
Namibíumenn eiga sjálfir skip sem
er byggt sem rannsóknaskip 1968.
Það er að vísu gamalt en vel með
farið. Stefán Þórarinsson, sem vinn-
ur hér og var verkefnastjóri á Græn-
höfðaeyjum, skoðaöi þetta skip og
hélt að hægt væri að nota það næstu
fimm til tíu árin. Að mínu mati er
betra að nota þeirra skip því með því
móti verða þetta rannsóknir Namib-
íumanna en ekki okkar,“ sagði Dóra
Dóra Stelánsdóttir, fyrrum blaóamaöur á Dagblaöinu, starfar nú sem þróunarráðgjafi
ennið er aö rannsaka fiskistofna á miðunum ásamt sex öðrum islendingum.
Namibíu og næsta verk-
DV-mynd Hanna
ennfremur. „Namibíumenn munu
eiga allar þær skýrslur sem koma
út úr þessari rannsókn þannig að
segja má að það eina sem íslendingar
leggi þeim til sé sérfræðiaðstoð. Það
eru skipstjóri, tveir stýrimenn, tveir
vélstjórar, fiskifræðingur og verk-
efnastjóri. Namibíumenn eru ekki
vanir fiskveiðum enda er eyðimerk-
urræma meðfram ströndinni og þeir
eiga enga menntaöa sjómenn. Auk
rannsóknanna verður okkar starf að
þjálfa menn sem geta tekið viö af
okkur eftir fjögur ár.“
íslendingar nískir
- En hvers vegna eru íslendingar
að skipta sér af Afríkubúum?
„Af hverju erum við yfirleitt að
skipta okkur af því sem gerist úti í
heimi? Mér finnst íslendingar hafa
viijað vera allt í öllu í heiminum.
Þeir eru stjómsamir og ráðríkir en
þegar kemur að því að greiða ein-
hveria peninga, eða hafa áhyggjur
af málunum, þá kemur annað hljóð
í strokkinn. Miðað við þjóðartekjur
á mann erum við ein af ríkustu þjóð-
um heims og miklu ríkari en t.d.
Danir. Hins vegar veitum við aðeins
broti af því sem Danir veita í þróun-
arhjálp og miklu minna en Alþingi
lofaði fyrir sjö árum. Þeir buðu 0,7
prósent af þjóðartekjum í þróunarað-
stoð en raunin er 0,03 prósent. Ef
þjóðir þriðja heimsins fá ekki ein-
hveria bót á sínum kjörum fljótlega
verður vandræðaástand í heiminum.
Fólk í þróunarlöndum sér í sjón-
varpinu hversu gott Vesturlandabú-
ar hafa það og heldur að við búum í
strætum sem eru gulli lögð. Þróunar-
verkefnin hafa oft verið í formi
stórra verkefna, t.d. eru byggðar
miklar hallir, sláturhús þar sem eru
Lög um Þróunarsamvinnustofnun
íslands voru sett árið 1981 en áður
hét stofnunin Aðstoð íslands við þró-
unarlöndin. Á skrifstofu stofnunar-
innar starfa tveir, einn er á Græn-
höfðaeyjum og einn á Malawi. Þá
hefur einn fiskifræðingur unnið af
og til á Grænhöfðaeyjum. í hinu nýja
verkefni í Namibíu munu starfa auk
Dóru sex manns, flskifræðingur og
fimm sjómenn.
Margirvildu
til Afríku
engir vegir eða rafmagn, nautabú þar
sem má ekki borða kjöt og annað í
þeim dúr. Ég er hlynntari verkefnum
sem bjóða upp á þekkingarfærslu.
Útlendingar ofveiða
í Namibíu hefur verið veitt gríðar-
lega úr sjónum af útlendingum. Ég
býst við aö þarna hafi verið mokað
upp meira af fiski en við íslands-
strendur. Verðmætin eru gífurleg en
Namibíumenn hafa ekki fengið neitt
af þeim. Ef þeim tekst að byggja upp
sinn eigin fiskiðnað ættu þeir að geta
haft svipaðar tekjur og við. Það er
engin smábátaútgerð og fólk býr ekki
við ströndina. Þeir sem eiga peninga,
hvíta fólkið, borða fisk en svarta
fólkið hefur ekki efni á því. Við mun-
um byija á því í þessu verkefni að
kanna fiskistofnana áður en fariö
veröur út í veiðar af fullum krafti,“
heldur Dóra áfram.
- Eru íslenskir sjómenn tilbúnir að
fara til Afríku?
„Það var auglýst eftir fimm mönn-
um á þetta skip en hundrað þrjátíu
og fjórir sóttu um. Mjög erfitt var að
velja úr þeim hópi þar sem margir
höfðu góða reynslu og menntun. Við
völdum fjórtán menn á námskeið og
fimm voru valdir af þeim til fararinn-
ar en hinir eiga að vera viðbúnir sem
afleysingamenn. Þeir eru ráðnir til
tveggja ára í senn. Þessir menn fara
út mjög fljótlega en fjölskyldur
þeirra koma til Namibíu í september
eða október. Það er af mörgum
ástæðum, t.d. vegna þess að þeir
þurfa að vinna mjög mikið fyrstu
mánuðina og verða nánast ekkert í
landi. Einnig er erfitt að finna hús-
næði og við þurfum góðan tíma til
að leita að góðum húsurn."
- Fannst þér svipað að koma til
Namibíu og til Grænhöfðaeyja?
„Nei, Namibía er raunverulega lík-
ari íslandi en Grænhöfðaeyjum. í
Namibíu fer hf fólksins algjörlega
eftir htarhætti. Ef maður er hvítur á
maður allt til ahs og hefur það gott.
Þarna eru betri vegir en á íslandi og
samgöngur allar mjög góðar. Einnig
eru sjúkrahús mjög góð og menntun
ekkert síðri en hér heima. Hins veg-
ar, ef menn eru svartir, þá eiga þeir
ekki neitt. Menn af blönduðum kyn-
stofni eiga heldur meira en svartir
en mun minna en hvítir. Þannig var
þetta ekki á Grænhöfðaeyjum. Þar
voru allir jafnari. Ég hef nokkuð
fundið fyrir því i Namibiu að vera
hvít kona og samskiptin við svarta
eru mun erfiðara en við hvíta, t.d.
vegna þess að ég tala ekki mál
svartra. Ég er þó að reyna að bæta
úr því. Allir embættismenn sem ég
þarf aö hafa samskipti við eru hvítir.
I raun og veru gæti ég verið þama
án þess að hafa hugmynd um að ég
væri í Afríku. Vegna þessa reyni ég
að blanda geði við svarta og fer út í
þeirra hverfi. Það býr mikið af svörtu
fólki í norðurhéruðunum og þangað
vil ég fara við tækifæri og kynnast
fólkinu."
Mikil fátækt
meðal svartra
- Hvemig tekur svarta fólkið þér?
„Það er líka öömvísi en á Græn-
höfðaeyjum. Þar er fólk opið og ynd-
islegt en í Namibíu er fólk mjög lokað
en þó kurteist án þess að vera vin-
gjarnlegt. Þetta fólk er mjög á verði
enda hafa hvítir farið iha með þá í
gegnum tíðina. Fátæktin er ofboðsleg
meðal þessa fólks. Á landsbyggðinni
em konumar bændur með htinn
búskap en karlamir fara í atvinnu-
leit, t.d. í námur. Konumar hafa