Dagblaðið Vísir - DV - 14.12.1990, Blaðsíða 2

Fréttir
FÖSTUDAGUR 14. DESEMBER 1990.
Fangelsismálastofnun gagnrýnir aðgerðaleysi stjómvalda:
Nýtingin á Litla-Hrauni
er orðin um 100 prósent
- einnig notað fyrir geðsjúka afbrotamenn og gæsluvarðhaldsfanga
Nefnd, sem Alþingi skipaöi árið
1982 til aö gera heildarúttekt á stööu
fangelsismála, hefur enn ekki skilað
verki sínu. Ástand ýmissa þátta hús-
næöismála í fangelsum á íslandi,
aðbúnaöur fanga og geösjúkra af-
brotamanna er óviðunandi - þrátt
fyrir aö öll tök séu á aö leysa vand-
ann. Það er ekki verjandi aö ýta þess-
um málaflokki ætíö aftast í röðina.
Þetta kemur meöal annars fram í
nýútkominni skýrslu Fangelsis-
málastofnunar ríkisins.
Þar kemur einnig fram aö afplán-
unarföngum hefur farið stöðugt
íjölgandi á árunum 1985-1989. Áriö
1975 var 75 prósent nýting á fanga-
plássum í öllum sex fangelsum
landsins en hún var oröin 96 prósent
á síðasta ári. í stærsta fangelsinu, að
Einangrunardeild Litla-Hrauns er lága byggingin lengst til hægri á mynd-
inni. Þar eru geðsjúkir afbrotamenn „geymdir" meðal annarra. Þangað eru
þeir líka settir i stuttan tíma sem eru að hefja afplánun sína á Hrauninu:
„Ég gleymi aldrei hvað ég var hræddur fyrsta sólarhringinn þegar ég var
látinn vera á meðal geðveiku mannanna," sagði fangi á Litla-Hrauni í sam-
tali við DV í vor. DV-mynd EJ
Litla-Hrauni, var nýtingin orðin um
100 prósent í fyrra.
Þar sem þjóðfélagið býður ekki upp
á viðeigandi vistun fyrir geðsjúka
afbrotamenn er Litla-Hraun einnig
notað í öryggisgæslu ósakhæfra af-
brotamanna. Þar eru sjúkir menn
geymdir á bak við lás og slá. „Hraun-
ið“ er að hluta til einnig notað fyrir
gæsluvarðhaldsfanga.
Af 334 refsiföngum árið 1989 sátu
rúmlega 50 prósent inni vegna þjófn-
aðarafbrota eða tékkafals. Um fjórð-
ungur refsifanga er í fangelsi vegna
ölvunarakstursbrota. Af hinum 25
prósentunum má nefna að árið 1989
voru 14 aðilar í fangelsisafplánun
vegna manndráps, 25 vegna fíkni-
efnabrota, 12 vegna kynferðisaf-
brota, 14 vegna ofbeldisbrota, 3 vegna
íkveikjumála og einn vegna mann-
dráps af gáleysi.
í upplýsingum Fangelsismála-
stofnunar kemur einnig fram að
hlutfall kvenna í fangelsum hefur
stækkað á síðustu árum - hins vegar
var hlutfail þeirra aðeins tæp 5 pró-
sent á siðasta ári. Af þeim sem voru
í fangelsi 1989 hafði um helmingur
setið áður inni. Langflestir fangelsis-
dómar hljóða upp á 1-3 mánuði.
Heildarrefsitími þeirra sem sátu í
fangelsi 1989 hljóðaði upp á rösklega-
175 ár. Þetta voru 334 aðilar sem
höfðu hlotiö 375 refsidóma.
Fangelsismálastofnun sendir lög-
regluembættum sektarrefsingar til
innheimtu. í lok ársins 1989 voru
útistandandi sektir 38,5 milljónir
króna. -ÓTT
Lúsíuhátíöin, sem haldin er hér árlega aö sænskum sið, var haldin í Nor-
ræna húsinu í gærkvöldi. Á þriðja hundrað gestir voru viðstaddir. Kór
Kársnesskóla söng undir stjórn Þórunnar Jónsdóttur. DV-mynd BG
Skylduspamaður hátekjufólks:
Ósóttar milljónir hjá
Landsbankanum
- tæplega 1200 manns eiga um 6 milljómr frá 1978
Enn eru ósóttar hjá Landsbanka
íslands um sex milljónir af þeim
skyldusparnaði sem innheimtur var
af hátekjufólki 1978. Það ár voru
rúmlega 16 þúsund skattgreiðendur
skyldaðir til að lána ríkissjóði hluta
af launum sínum, eða samtals um 600
milljónir.
Ríkissjóður endurgreiddi þessa
peninga árið 1984 með þeim hætti að
leggja þá inn á sparifjárreikninga í
Landsbankanum á nafni viðkom-
andi. Bankinn hefur síðan þá sent
eigendum reikninganna árlega yfirlit
yfir inneign þeirra.
Að sögn Jóhanns Ágústssonar að-
stoðarbankastjóra var megnið af
þessum peningum tekið út sama ár
og ríkissjóður lagði þá inn á reikn-
ingana. Hann segir að þessir reikn-
ingar séu ekki verðtryggðir og því
hafi fólk séð sér hag í því að taka þá
út. Tæplega 1200 „hátekjumenn"
hafa hins vegar enn ekki sótt þessa
peninga.
-kaa
Jólasteikin er misdýr
- mesti verðmunur 85%
Kílóiö af úrbeinuðum svínaham-
borgarhrygg kostaði 1.449 krónur
þar sem hann var ódýrastur en 2.190
þar sem hann var dýrastur og munar
51% á hæsta og lægsta verði. Enn
meiri verömunur var á bayonne-
skinku, þar munaði 85% á hæsta og
lægsta verði. Kílógrammið kostaði
750 krónur þar sem hún var ódýrust
en 1.389 þar sem hún var dýrust.
Þetta kemur fram í könnun sem
Verðlagsstofnun gerði dagana 6. og
7. desember síöastliðinn á nokkrum
kjötvörum sem ætla má að verði á
borðum landsmanna um jólin. Könn-
unin var gerð í 42 verslunum.
Mikill verðmunur var einnig á
hangikjötslærum eöa 43%. Hvert kíló
kostaði frá 979 krónum til 1.396
króna. Hangikjöt úr framparti kost-
aöi frá 400 krónum til 696 króna og
er munurinn 74% á hæsta og lægsta
verði.
Verulegur munur var einnig á
nautalundum eöa frá 1.589 krónum
kílóið til 2.590 króna og munaði þar
63%.
í fréttatilkynningu frá Verölags-
stofnun segir jafnframt að í þeim til-
vikum, þar sem fleiri en ein tegund
af sömu vöru var á boðstólum, hafi
veriö tekið mið af lægsta verði.
-J.Mar
Mikill undirbúningur fyrir reykbann á Kleppsspítala:
Markmiðið er reyklaust hús
„Þetta verður mjög erfið aðgerð og
það er töluverður kvíði meöal starfs-
fólks og sjúklinga vegna hennar. Við
höfum hins vegar eytt undanförnum
vikum í mikinn undirbúning þar sem
fræðandi fyrirlestrar hafa verið flutt-
ir, ýmis námskeið haldin og svo
mætti lengi telja. Viö ætlum aö und-
irbúa þessa aðgerð eins vel og viö
getum og meira getum við ekki gert.
En markmiðiö er skýrt: Reyklaust
hús,“ sagöi Guörún Guðnadóttir,
húkrunarframkvæmdastjóri á
Kleppsspítala, í samtali viö DV.
DV sagöi frá í gær frá viðbrögðum
vegna reykingabanns sem tekur gildi
á Ríkisspítölunum um áramótin.
Töluverður kvíði er vegna reykinga-
bannsins sem meðal annars lýsir sér
í söfnun undirskrifta og uppsögnum
á Landspítala. Hafa yfir 400 manns
skrifað undir mótmælaskjal vegna
reykingabannsins og yfir 10 manns
sagt upp störfum.
I viðtali við starfsmenn var DV tjáð
að erfitt yrði að fullnægja reykinga-
banninu, ekki síst á Kléppsspítala.
Hafði DV samband við Guðrúnu til
að forvitnast um andrúmsloftið þar.
„Við reynum aö finna öll möguleg
ráð til að aðgerðin gangi sem auð-
veldast fyrir sig. Auðvitað verður
þetta erfitt en að sama skapi leggja
allir mikið á sig til að aðgerðin
heppnist. Þar eru allir samtaka,"
sagði Guðrún.
Guðrún sagði að meðan um 300
manns létust vegna reykinga á ári
og fólk horfðist í augu við þá staö-
reynd að í þvagi barna reykingafólks
fyndist nikótín vegna óbeinna
reykinga væri engin spurning um
réttmæti þessarar aðgerðar. Hún
bætti við að ekki yröi amast við því
ef fólk reykti utandyra, svo fremi
sem það væri ekki alveg við dymar.
„Það er fagfólksins að meta hvort
gefa eigi undanþágur frá reykinga-
banninu fyrir einstaka sjúklinga eða
skapa sérstaka reykaðstöðu fyrir þá.
En það er ekkert sem réttlætir að
aðrir sjúklingar reyki óbeint með því
að anda að sér reykmettuðu lofti. Það
er skýrt,“ sagði Davíð Á. Gunnars-
son, forstjóri Ríkisspítalanna, um
reykingabann á Kleppsspítala.
-hlh
Smábátaeigendur:
Lögunum um sljóm
f iskveiða verði breytt
„Við förum fram á við sjávarút-
vegsráðherra að hann leiti þegar í
stað leiöa til að finna svigrúm innan
laganna til aö leiðrétta þá miklu afla-
skerðingu sem annars dynur á smá-
bátaeigendum eftir áramótin. Sé ekk-
ert svigrúm finnanlegt förum við
fram á að lögin veröi endurskoðuð á
Alþingi. Smábátaeigendur höfðu sett
ákveðin skil.yrði fyrir þvi að lögin
um stjórn fiskveiða yrðu samþykkt
á þingi en það var ekki farið eftir
breytingartillögum okkar. Því höfum
við ekki samþykkt þessi lög,“ segir
Arthur Bogason, formaður Lands-
sambands smábátaeigenda.
„Okkur finnst óeðlilegt að það skuli
ekki hafa verið gert ráð fyrir ein-
hverjum þúsundum tonna sem hægt
væri að sídpta á milli þeirra sem fara
verst út úr kvótaúthlutunum. Það
var gert árið 1984 þegar kvótinn var
settur á stóru bátana.
Stjóm Landssambandsins vinnur
nú að því að finna leiðir til að leið-
rétta hlut smábátaeigenda innan
ramma laganna, ef það gengur ekki
munum við leggja gífurlega vinnu í
að fá lögunum breytt," segir Arthur.
Stjómarfundi hjá Landssambandi
smábátaeigenda lauk síðdegis í gær.
Arthur Bogason, formaður Lands-
sambands smábátaeigenda.
Var ákveðið að boða eins fljótt og
auðið er til aðalfundar Landssam-
bands smábátaeigenda og verður
fundurinn væntánlega haldinn fljót-
lega eftir áramótin.
I ályktun, sem fundurinn sam-
þykkti, segir meðal annars: „Hag-
ræðingarsjóður hefur verið til um-
ræðu í beinu sambandi við þau
byggðarlög sem mest byggja á smá-
bátaútgerð. Landssambandið litur
svo á að með tilkomu slíks sjóðs fe-
list bein viöurkenning á skipbroti
kvótakerfisins.
Annars vegar að kvótakerfið hafi
engan veginn skilað þeim árangri
sem var stefnt að og til ætlast og hins
vegar að innri uppbygging þess
kvótakerfis, sem kemur til fram-
kvæmda um áramót, sé ekki sterkari
en svo að sérstaka sjúkradeild þurfi
til.
Landssamband smábátaeigenda
lítur svo á að sjálfskaparviðleitni og
stolti íbúa byggðarlaga, sem alfarið
byggja afkomu sína á smábátaútgerð,
sé gróflega misboðiö með því að bjóöa
slíka aðstoö sem sjóður af þessu tagi
óhjákvæmilega felur í sér.
Ef mönnum finnst við vera að fara
fram á of mikið þá er því til að svara
aö við erum ekki að fara fram á neitt
umfram það að geta lifað af atvinnu-
vegi okkar. Við sifjum ekki við sama
borð og aðrir útgerðarmenn þar sem
við tökum á okkur 6 prósent meiri
aflaskerðingu en þeir sem gera út
Stóru bátana,“ segir Arthur.
-J.Mar