Dagblaðið Vísir - DV - 14.12.1990, Blaðsíða 39

FÖSTUDAGUR 14. DESEMBER 1990.
47
Meiming
Góðir tónleikar
Sinfóníuhljómsveit íslands hélt tónleika í
Langholtskirkju í gærkvöídi. Stjórnandi var
Guömundur Oli Gunnarsson. Þá léku íjórir
fiðluleikarar einleik og voru það þau Bryndís
Pálsdóttir, Laufey Sigurðardóttir, Lin Wei og
Andrzej Kleina. Verkefnin voru eftir Antonio
Vivaldi, Ottorino Respighi og Igor Stravinsky.
Árstíðir Vivaldis eru sígilt dæmi um áhrifa-
mátt einfaldleikans. í þessum verkum hefur all-
ur óþarfi verið strokinn burt og eftir skilið að-
eins það nauðsynlega sem fyrir bragiö nýtur sín
margfalt. Þetta er stíll hreinleikans þar sem
ekkert fer milli mála. Það var góð hugmynd að
birta í efnisskrá tónleikanna lauslega þýðingu
á sonnettum þeim sem liggja að baki samningu
konsertanna. Með þessu fæst ný sýn inn í hug-
myndaheim tónskáldsins og önnur vídd í tón-
listina. Flutningur hljómsveitarinnar á konsert-
unum var hreinn og skýr með ágætum blæ-
brigðum í styrk og lit. Frammistaða einleikar-
anna var einnig með ágætum og sýnir það
breidd hljómsveitarinnar að svo ágætir hljóð-
færaleikarar skuli skipa hin almennu sæti í
fiðludeild. Hver einleikaranna hafði að sjálf-
sögðu sín sérkenni og gaf það flutningnum í
heild brag ólíkan því sem verið hefði með einum
einleikara. Að öðrum ólöstuðum er ástæða til
að hrósa sérstaklega túlkun Andrzej Kleina á
Vorinu, sem var frábær.
Tónlist
Finnur Torfi Stefánsson
Svíta nr. 2 eftir Respighi, sem mun byggð á
gömlum dönsum og söngvum, er ekki merkileg
tónsmíð. Laglínur voru ef til vill ekki tiltakan-
lega slæmar en sjaldgæft er að heyra svo hljóm-
fræðilega staða tónlist í hljómsveitarbúningi
sem svo vandaður er sem þessi því að það má
Respighi eiga að hann kann að útsetja. Sum
þessara laga hljómuðu býsna vel í hljómsveit-
inni, einkum þriðja lagið og sumt í því fjórða.
Síðasta verkið var Pulcinella svíta Stravinskis
sem byggð er á lögum eftir Pergolesi. Þetta verk
kom í kjölfar Vorblótsins og menn hafa oft velt
því fyrir sér hver framvindan hefði orðið hefði
Stravinski haldið áfram á braut Vorblótsins í
stað þess að hverfa aftur í söguna eins og hann
gerir í þessari svítu sem var upphaf nýklassík-
urinnar. Fylgdi tónskáldið þeirri stefnu þaðan
í frá og allt þar til hann tók að semja tólftónatón-
list eftir lát Schönbergs. Það hefur hins vegar
aldrei verið skortur á fólki sem dáist af Pul-
cinella enda er þetta verk gullfallegt og gríp-
andi. Flutningurinn tókst yfirleitt prýðilega. í
verkinu erumargir staðir þar sem hljómsveitar-
menn fá að spreyta sig á einleik og má minnast
á ágætt framlag Guðnýjar Guðmundsdóttur,
Kristjáns Þ. Stephensens, Jóns H. Sigurbjörns-
sonar og Odds Björnssonar í því sambandi. Þá
var trompetleikur Ásgeirs Steingrímssonar
sérstaklega góður.
Það var fróðlegt að bera saman hljómburðinn
í Langholtskirkju við það sem gestir Sinfóníunn-
ar eiga að venjast í Háskólabíói. Hljómburður
Langholtskirkju er fullmikill til að henta hljóð-
færatónlist. Á þessum tónlejkum var kirkjan
þéttskipuð fólki og dró það nokkuð úr hljóm-
burði sem við það nálgaðist að vera hæfilegur.
Hljómaði hljómsveitin þarna mun betur en
venjulega. Einkum voru það hærri hljóðfæri og
strengir sem nutu sín betur og fiðlurnar alveg
sérstaklega. Auk þess var jafnvægi milli hópa
betra.
Þessir tónleikar voru mikill sigur fyrir Guð-
mund Óla Gunnarsson sem þarna stjórnaði Sin-
fóníuhljómsveitinni í fyrsta skipti. Guðmundur
hefur ágæta tilfinningu fyrir hljómfalli og hryn
og góða þekkingu á viðfangsefnunum. Blæbrigði
í styrk og lit komu oft ágætlega út og í heild
virtust hljóðfæraleikararnir njóta sín vel undir
tónsprota hans.
Fjarstæða og draumar
Islenskir bókmenntamenn halda áfram að
rækta trúnaðarsamband sitt við argentíska
snillinginn Jorge Luis Borges og er það vel.
Smásagnasafnið Blekspegillinn, sem Mál og
menning gefur út, er nýjasti vottur þessarar
ræktarsemi. Við eigum Borges enda ekki lítið
að þakka þvi að auk þess að þýða og kynna íslen-
skar fornbókmenntir um víða veröld urðu verk
hans sjálfs til að opna augu okkar fyrir töfrum
töfraraunsæisins suðurameríska löngu áður en
Marquez gerði það heimsfrægt.
Þýðingar á nokkrum smásögum Borgesar birt-
ust í íslenskum tímaritum á sjöunda áratugnum
en ekki voru sögur hans gefnar út á bók hér á
landi fyrr en um miðjan áttunda áratuginn.
Þeir voru þó æði margir sem lásu Borges í ensk-
um þýðingum. Seint á menntaskólaárum mín-
um gengu mjög meðvitaðir bókmenntahaukar
gjarnan um með eintök af Völundarhúsum (La-
brynths) Borgesar á áberandi stöðum utan á sér.
Árið 1975 kom loks út smásagnasafnið Suðrið
í þýðingu Guðbergs Bergssonar en um hana
voru menn ekki á eitt sáttir. Sjálfur er ég ekki
spænskumælandi en þótti með ólíkindum hve
mjög ritháttur Borgesar líktist rithætti þýðand-
ans.
Hringlaga tími
Öfugt við mig er Sigfús Bjartmarsson rithöf-
undur ágætlega verseraður í spænsku máli og
bókmenntum. Hann hefur valið til þýðingar
sautján smá- og örsögur eftir Borges sem ekki
hafa áður komið út á íslensku. Ekki veit ég hve
þungt sú staðreynd vó þegar vahð var úr sogun-
um en alltént eru þær fjölbreyttar að efni og
stíl og snerta flest það sem höfundi var hugleik-
ið.
Bókmenntir
Aðalsteinn Ingólfsson
Hringlaga tíminn er uppistaða margra þessara
frásagna Borgesar en innan þess ramma gerast
hlutirnir eftir alls kyns krókaleiöum og í sam-
ræmi við sérkennilega metafýsík höfundarins
fremur en flest þau rök sem við teljum okkur
þekkja. Borges er yfirmáta nákvæmur í öllum
lýsingum en þrátt fyrir þáð er andrúmsloft í
flestum þessum sögum fullkomlega fjarstæðu-
og draumkennt og atburðarásin sveiflast, að því
er virðist tilviljanakennt, milli raunsæis og hei-
mullegra fræða.
Þegar upp úr þessum ævintýralega sagna-
heimi er staðið er lesandanum þó ljóst að allan
tímann hefur Borges verið að leggja fyrir okkur
býsna áleitnar spurningar um eðli tímans, hlut-
skipti mannsins og fáránleika tilverunnar.
Launfyndni og paródíur
Hér áður fyrr voru menn gjarnir á að taka
Borges mjög alvarlega, jafnvel þar sem hann
brá á leik. Þýðingar Sigfúsar færa heim sannin
um blæbrigðaríka kímnigáfu Borgesar, sem
birtist jafnt í launfyndni, aulafyndni sem geipi-
legum paródíum. Sumar smásögur hans eru
uppfullar af gáfumannabröndurum sem hefðu
sómt sér vel í Monty Python þáttunum. Mér
verður hugsað til krikkettleiksins sem þeir léku
í einum þessara þátta, persónur úr grísku harm-
leikjunum gegn persónum úr leikritum Sha-
kespeares...
Jorge Luis Borges.
Leynilögreglumaðurinn í sakamálasögunni
„Dauöinn og áttavitinn" heitir til dæmis eftir
fmnska málvísindamanninum Lönnrot, föður
Kalavala-bálksins, eitt fórnarlambiö heitir
Azevedo, sem er nafn á arabískum spekingi en
meðal sönnunargagna er bréf frá hollenska
heimspekingnum Spinoza. Voru þessir speking-
ar uppi sinn á hvorri öldinni.
Smásögur Borgesar eru mjög lifandi og eðhleg-
ar á íslensku sem er til marks um vönduð vinnu-
brögð þýðandans. Tvennt var það þó sem ég
hnaut um. Maður einn er sagður „góðkunnur
fyrir að byrla hrossum manna eitur“ (bls. 79).
Góðkunnur?
Á bls. 75 segir einnig: „Það væri samhljóma
kenningu, sem Benedetto Croce setti fram árið
1877, þá orðinn Pater, að allar listir leitist við
að verða tónhst...“ Hér fer þýðandi villur veg-
ar. Vitringur að nafni Waltér Pater setti fram
umrædda kenningu árið 1877 en Croce (f. 1866)
tók undir hana löngu síðar.
Jorge Luis Borges: Blekspegillinn, 119 bls.
Sigfús Bjartmarsson valdi og þýddi
Mál og menning 1990
NILFISK
STERKA RYKSUGAN
/Fúnix
HATÚNI 6A SÍMI (91)24420
Drögum úrhraða^
-ökum af skynsemi!
yujgsnOAR
Fréttir
Tillaga um úrsögn úr BSRB
- vilja miða sig \áð nágrannalöndin
Fyrir aðalfundi Lögreglufélags miðuð við eftirlaun hermanna. Þar eru i verkfalh, að geta ekki gert hið
Reykjavíkur, sem haldinn verður hætta menn miklu fyrr og eru ekki sama. Við höfum ekki verkfahsrétt
snemma á næsta ári, hggur fyrir eins gamhr í starfi á götunni. Menn og þess vegna getur það orðið svo-
thlaga um aö félagið segi sig úr eru líka betur launaðir þar miðað lítið pínleg staða.“
BSRB. Jónas Magnússon lögreglu- við þá ábyrgð sem þeir axla, heldur Tahð er aö stór hluti lögreglu-
maöur lagði tillöguna fram í októb- en hér.“ manna sé óákveðinn hvað afstöðu
er síðasthðnum. Hann segir aðalá- Jónas telur að lögreglumenn séu til tillögunnar varöar. Um 280 fé-
stæöuna fyrir tillögunni vera þá, betur settir utan BSRB en innan lagar eru í Lögreglufélagi Reykja-
að lögreglumenn vilji miða kjör sín vegna þess að þegar ríkið semji við víkur. Sams konar thlaga liggur
við starfsbræður sína á Norður- félög innan BSRB taki þau mið fyrir Landssambandi lögreglu-
löndum sem þeir teija mun betri hvert af öðru. „Það er erfiðara að manna, en þar eru félagsmenn um
en síneigin. höfða tii sinnar sérstöðu ef maður 700.
„Það eru til dæmis eftirlaunamál er í bandalagi. Okkur finnst líka -ns
sem á öhum Norðurlöndunum eru erfitt þegar okkar félagar í BSRB
Veður
Allhvöss eða hvöss sunnanátt og rigning um vestan-
vert landið fram eftir morgni en hægari og víða létt-
skýjað á Norðaustur- og Apsturlandi. Um hádegis-
bil snýst vindur til mun hægari vestlægrar áttar vest-
antil á landinu, þegar líður á daginn litur þar út fyrir
suðvestan kalda og síðár stinningskalda með slyddu-
éljum en austantil fer að rigna undir kvöld. Veður fer
kólnandi þegar kemur fram á daginn, fyrst vestan-
lands.
Akureyri léttskýjað 9
Egilsstaðir hálfskýjað 10
Hjarðarnes þoka 6
Galtarviti súld 10
Kefla víkurflug völlur rigning 8
Kirkjubæjarklaustur súld 4
Raufarhöfn alskýjað 7
Reykjavík súld 8
Vestmannaeyjar rign/súld 7
Bergen súld 2
Helsinki alskýjað -6
Kaupmannahöfn skýjað -3
Stokkhólmur skýjað -4
Þórshöfn súld 9
Amsterdam þokumóða 1
Berlín alskýjað 1
Feneyjar skýjað 6
Frankfurt skýjað 3
Glasgow mistur 2
Hamborg léttskýjað -2
London þoka 1
LosAngeles heiðskírt 13
Lúxemborg skýjað 0
Madrid heiðskírt -3
Malaga heiðskírt 11
Mallorca léttskýjað 4
Montreal léttskýjað -8
New York hálfskýjað 6
Nuuk snjókoma -8
París þokumóða 3
Róm skýjað 8
Valencia léttskýjað 5
Vín alskýjað 2
Winnipeg alskýjað -8
Gengið
Gengisskráning nr. 240. -14. des. 1990 kl. 9.15
Einingkl, 12.00 Kaup Sala Tollgengi
Dollar 54,500 54,660 54,320
Pund 106,049 106,360 107,611
Kan. dollar 46,942 47,080 46,613
Dönsk kr. 9,6324 9,6105 9,5802
Norsk kr. 9,3941 9,4217 9,4069
Sænsk kr. 9,7793 9,8080 9,8033
Fi. mark 16,2811 15,3260 15,3295
Fra. franki 10,8479 10,8798 10,8798
Belg. franki 1,7793 1,7845 1,7778
Sviss. franki 43,0541 43,1805 43,0838
Holl. gyllini 32,6846 32,7806 32,5552
Vþ. mark 36,8779 36,9862 36,7151
It. líra 0,04889 0,04903 0,04893
Aust. sch. 5,2406 5,2560 5,2203
Port. escudo 0,4171 0,4183 0,4181
Spá. peseti 0,5785 0,5802 0,5785
Jap. yen 0,41319 0,41441 0,42141
irskt pund 98,141 98,429 98.029
SDR 78,4042 78,6344 78,6842
ECU 75,6651 75,8872 75,7791
Símsvari vegna gengisskráningar 623270.
Fiskmarkaðimir
Fiskmarkaður Hafnarfjarðar
14. desember seldust alls 51,276 tonn.
Magní Verðíkrónum
tonnum Meðal Lægsta Hæsta
Smáýsa 0,119 76,00 76,00 76,00
Ufsi 0.586 53,00 53,00 53,00
Steinbítur 1,722 79,00 75,00 80,00
Langa 1,211 76,68 70,00 83,00
Koli 0,025 70,00 70,00 70,00
Keila 0,066 34,00 34,00 34,00
Karfi 9,349 56,68 51,50 75.00
Vsa 4,566 103,47 100,00 116,00
Smár þorskur 6.033 89,00 89,00 89,00
Þorskur 27,084 99,31 98,00 103,00
Lúða 0,513 445,37 250,00 600,00
Faxamarkaður
14. desember seldust alls 51,701 tonn.
Blandað 0,040 20,00 20,00 20,00
Grálúða 0,433 85,00 85,00 85,00
Karfi 0,437 61,54 60,00 65,00
Keila 0,066 39,00 39,00 39,00
Langa 2,592 83,93 70,00 88,00
Lúða 0,415 516,20 260,00 610,00
Skata 0,016 20,00 20,00 20,00
Skötuselur 0,012 250,00 250,00 250,00
Steinbítur 6,965 78,29 64,00 87,00
Þorskur, sl. 21,542 110,01 85,00 126,00
Þorskur, smár 1,134 88,54 88,00 90,00
Ufsi 0,903 51,69 46,00 57,00
Undirmál. 7,141 85,47 70,00 88,00
Ýsa, sl. 9,835 125,17 100,00 140,00
Ýsa.ósl. 0,168 133,25 83,00 125,00
Fiskmarkaður Suðurnesja
14. desember seldust alls 84,865 tonn.
Ufsi 15,700 45,71 45,00 65,00
Undirmál. 5,480 84,00 84,00 84,00
Hlýri 1,302 72,00 72,00 72,00
Grálúða 0,044 68,00 68,00 68,00
Blálanga 1,161 76,95 76,00 77,00
Þorskur 40,898 95,98 79,00 122,00
Langa 1,049 88,04 60.00 73,00
Keila 0,697 45,39 37,00 46,00
Steinbítur 1,267 79,85 70,00 80,00
Skarkoli 0,191 64,21 57,00 66,00
Lúða 0,421 304,39 300,00 375,00
Karfi 0,489 67,51 67,00 68,00
Ýsa 15,033 128,35 111,00 145,00
Kinnfiskur 0,014 215,00 215,00 215,00
Gellur 0,011 250,00 250,00 250,00
Síld 1,100 8,00 8,00 8,00
Endurski
í skam