Dagblaðið Vísir - DV - 14.12.1990, Blaðsíða 17

FÖSTUDAGUR 14. DESEMBER 1990.
17
Merming
íslensk kirkjutórilist:
Góður f lutningur
Út er kominn á vegum Mótettu-
kórs Hallgrímskirkju hljómdiskur
sem ber titilinn íslensk kirkjutón-
list. Stjórnandi kórsins er .Höröur
Áskelsson en einsöng syngur Sigr-
ún Hjálmtýsdóttir sópransöng-
kona. Úpptökur annaðist Ríkisút-
varpið og var upptökustjóri Bjarni
Rúnar Bjarnason.
Tónlistinni á þessum diski er
skipt í þrjá flokka. í fyrsta lagi eru
þar nýjar útsetningar á gömlum
sálmalögum eftir Hallgrím Péturs-
son. Eru lög þessi fengin úr því
merka safni sr. Bjarna Þorsteins-
sonar, íslensk þjóðlög. Þá eru á
disknum fjögur kórverk sem samin
hafa verið á umliðnum áratug og Mótettukór Hallgrímskirkju.
frumflutt af Mótettukórnum. Þessi
verk byggjast öll á hefðbundnum kirkjutextum. í þriðja lagi eru þarna
frumsamdir íslenskir sálmar og útsetningar. Myndarlegur hópur tón-
skálda kemur við sögu. Frumsamin tónlist er eftir Jónas Tómasson,
Nýjar plötur
Finnur Torfi Stefánsson
Gunnar Reynir Sveinsspn, Hjálmar H. Ragnarsson, Hörð Áskelsson og
Þorkel Sigurbjörnsson. Útsetningar eru eftir Jón Hlöðver Áskelsson, Þor-
kel Sigurbjörnsson, Atla Heimi Sveinsson, Jón Nordal og dr. Robert Abra-
ham Ottóson.
Svo sem sjá má af þessari upptalningu er hér um að ræða hinn ágæt-
asta þverskurð af íslenskri kirkjutónlist jafnt gamalli sem nýrri. Mótettu-
kórinn hefur frá stofnun lagt áherslu á aö sinna hvoru tveggja gömlu og
nýju. Þá hefur skáldskapur Hallgríms Péturssonar af eðlilegum ástæðum
skipað mikinn sess í verkefnavali. Flutningur kórsins er mjög góður.
Bæði eru raddir fallegar og kórstjórn með ágætum. Er sama að segja um
framlag Sigrúnar Hjálmtýsdóttur. Athyglisvert er hve jafnvígur kórinn
er á þau ýmsu og stundum ólíku stílbrigði sem birtast í tónlistinni og
sýnir það breidd hans.
Upplýsingabæklingur sá sem fylgir með diskinum er óvenjuvandaður
og er þar að finna upplýsingar um kórinn, stjórnanda hans og tónskáld
sem koma við sögu. Þá er þar að finna alla texta sem sungnir eru. Allt
er þetta á birt á erlendum tungum ásamt íslensku og gerir þetta diskinn
að ákjósanlegari jólagjöf fyrir þá sem vilja gleðja vini í útlöndum um jólin.
Stríðslíf
Líkt og árgangar í skóla ber hver jólavertíð sinn
sérstaka svip, þótt megindrættir séu þeir sömu. Þetta
árið er þannig sæmilegt framboð á ævisögum og end-
urminningum að vanda. í bókatíðindum útgefenda eru
þær skráðar 36, þar af 8 þýddar. Af listanum yflr þær
innlendu má ráða að nú eru merkir íslendingar enn
á ný orðnir karlar einir, gjarnan þingmenn eða lækn-
ar. Þó lífga Bubbi og Megas upp á hópinn, og aukatit-
illinn á bók Kristjáns óperusöngvara „ástir, sorgir og
glæstir sigrar" mundi víst ennþá ekki vera settur á
bók um stjórnmálamann.
Menningarvitar og bældar konur geta klappaö sam-
an litlu lófunum sínum af gleði yfir því að samkvæmt
bókatíðindum birtist nú engin bók sem er afrakstur
af tveggja kvenna tali. Samkvæmt þeim er eina frum-
samda bókin um líf og ævi konu þessi jólin skrifuð
af karlmanni í samvinnu viö erlenda konu. Það er
Eiríkur Jónsson sem vinnur úr minningum Margarete
Ida Martha Marten Robert sem hingað hrökklaðist við
illan leik undan hildarleik heimsstyrjaldar og gerðist
íslenskur ríkisborgari, Margrét Róbertsdóttir.
(Af einhverri ástæðu er í bókatíðindum ekki getið
um sögu Sesselju á Sólheimum eftir Jónínu Michaels-
dóttur, sem þá virðist vera sígilda undantekningin frá
reglunni.)
Margrét Róbertsdóttir fæddist árið 1932 í Glansee,
friðsælu sveitaþorpi austarlega í Þýskalandi, svo litlu
að albr krakkarnir þar voru í einum bekk í skólanum.
Hún var frekar undrandi en hrædd þann 1. september
1939 þegar kennarinn gleymdi að biðja morgunbænina
og sagði krökkunum að þeir mættu fara heim, hann
hefði verið kvaddur í herinn. Framan af hélt líflð þó
áfram að ganga sinn vanagant í Glansee. Skólabörnin
voru að vísu send út í skóg að típa jurtir í te handa
hermönnunum á vígstöðvunum og stóra geðsjúkra-
húsinu var breytt í herspítala. Geðsjúklingunum var
ýmist styttur aldur með eitri eða þeir vistaðir á heimil-
um þorpsbúa ásamt stríðsfóngum, rússneskum, pólsk-
um og frönskum, sem látnir voru vinna störf þýsku
karlmannanna sem flestir höfðu verið teknir í herinn.
Faðir Margrétar hafði látist skyndilega rétt fyrir stríð-
ið og þótt móðir hennar saknaði hans sárt hafði hún
oft fulla ástæðu til að vilja fremur vita af honum í
kirkjugarðinum en í stríðinu.
Bókmenntir
Inga Huld Hákonardóttir
Rússnesku hermennirnir, sem æddu inn í Glansee i
byrjun mars 1945, voru óðir af hatri og fyrirlitningu
á Þjóðverjum. Að nauðga konum sigraðrar þjóðar er
ævagömul niðurlægingaraðferð sem þeir beittu ós-
part. Meðferðin á þorpsbúum keyrði um þverbak þeg-
ar friður var saminn tveim mánuðum síðar. Þá voru
þeir yfirlýstir stríðsfangar, reknir úr húsum sínum
og geymdir í gripahúsum um nætur, látnir vinna erf-
iðisvinnu á daginn við illan kost. Ári seinna fengu
Pólverjar héraðið í stríðsskaðabætur en heimamenn
voru fluttir eins og búfé í gripavögnum í ýmsar áttir,
margir til Síberíu.
Hér verður ekki ítarlega rakið það sambland af óför-
um og heppni sem einkenndi næstu árin í lífi Margrét-
ar. Hún lifði við sult og seyru í flóttamannabúðum.
síöan við litlu betri kost hjá þýskri flölskyldu í Kiel.
Til íslands kom hún með hópi af þýsku verkafólki sem
ráðið var til sveitavinnu á vegum Búnaðarfélags ís-
lands árið 1949. Hún var óheppin með vistina fyrsta
árið en eftir það fór hrakningum hennar loks að linna.
Sem heild hefði bókin orðið sterkari ef síðustu tutt-
ugu blaðsíðurnar heföu verið dregnar saman í tvær
eða þrjár. Því hamingjan verður litlaus samanboriö
við hryllinginn og ekki hægt að halda spennusögustíin-
um. Á honum hefur Eiríkur Jónsson prýðilegt vald,
án þess þó að týna sjónarhorni barnsins og unglings-
ins. í samræmi við það eru persónur sögunnar ýmist
alvondar eða algóðar.
Styrkur þessarar sögu er að þún dregur skýrt fram
að styrjaldir gera blásaklaust fólk að valdalausum og
varnarlausum leiksoppum brjálaðra herforingja. Saga
Margrétar er líka saga barnanna í Palestínu, Kuwait
og ef til vill innan skamms í írak.
Eiríkur Jónsson: Lífsstríðió.
Æviferð Margrétar Róbertsdóttur úr Þriðja riki Hitlers til Þor-
lákshafnar.
Fróði hf. 1990. 189 bls.
Fréttir
Hátt verð á mörkuðum erlendis
Mjög gott verð hefur verið á fiski
að undanförnu bæði í Englandi og
Þýskalandi. Það sama má segja um
margar smærri fiskihafnir í Skot-
landi og Fleetwood. í þessum höfnum
hefur verið nánast sama verð á
þorski og í stærri fiskihöfnum í Bret-
landi. Þorskur hefur selst á 144-174
kr. kg, í einstaka tilfelli hefur verðið
komist yflr 200 kr. kg. Verð á ýsu,
sem er venjulega fremur smá, hefur
verið frá 112 til 160 kr. kg.
Veiðar á gulliaxi
Bv. Vestmannaey hélt til veiða
meðal annars til að veiða gulllax. í
tilefni þess vil ég gjarnan minnast
þess að 9. júní 1988 var í DV sagt frá
veiðum íra á gulllaxi. - Veiðarnar
hafa farið fram vestur af írlandi og
viröist laxinn á stóru svæði segja
skipstjórarnir á þessum skipum.
Togað var á 58. gráðu allt að 9. gráðu
Fiskmarkaðuriim
Ingólfur Stefánsson
vestur á 500 faðma dýpi. í viku veiði-
ferð fengust allt að 2700 tonn, sem
landað var í Danmörku, og fengust
45 sterlingspund fyrir tonnið. Á ein-
um sólarhring fengust mest 1000
tonn í þrem hölum. Skipin voru ekki
með kælingu en reynt var síðasta
daginn á veiöum að fara til hafnar í
írlandi og frysta, en fiskurinn
skemmist fljott, en það sem fryst var
líkaði mjög vel. Sagt er í þessari grein
að gott verð fáist fyrir frystan gull-
lax. Stærðin á fiskinum er að meðal-
tali 50 sentímetrar.
Japönsk hvalveiðiskip halda
til hrefnuveiða við Suður-
skautslandið
Tókíó (NTB). Japanskur hvalveiði-
floti hélt áleiðis til veiða á hrefnu við
Suðurskautslandið. Þetta er 4. árið í
röð sem Japanir veiða hrefnu þrátt
fyrir mótmæli fundar Alþjóða hval-
veiðiráðsins. Fyrirhugað er að veiða
330 dýr. Á fundi Alþjóða hvalveiði-
ráðsins á síðasta ári ætluöu Japanir,
íslendingar og Norðmenn að fá leyfi
fyrir hrefnuveiðum en var synjað um
þaö.
Japanir ' stöðvuðu opinberlega
hvalveiðar 1986-7.
Ráðleggingar
fyrir innfiytjendur
Mílanó. Að undanfórnu hafa verið
stöðvaðar sendingar á reyktum laxi
frá Noregi á flugvellinum í Mílanó.
Ástæðan fyrir þessari stöðvun var
illa merktar umbúðir. Nýjar reglur
eru að taka gildi í Evrópubandalag-
inu. Merkja þarf vel á umbúðirnar
og þurfa vöruheitin að vera á ítölsku.
Á merkingunum þarf að standa frá
hvaða landi varan er, hver er kaup-
andinn, framleiðandi, þyngd vör-
unnar nettó, seljandi, hvar hann á
heima, rétt þyngd er nauðsynleg. Ef
öllum reglum er ekki fylgt hafa vöru-
sendingar jafnvel verið sendar til
baka.
Á Norður-Ítalíu kom veturinn allt
í einu og allt fór á kaf í snjó en ann-
ars staðar eru flóð svo ferðamenn
verða að flýja. Þrátt fyrir þetta allt
er sæmilegt framboð af öðrum fiski
en laxi á markaðnum í Mílanó. Aðal-
lega eru það flsktegundir úr Miðjarð-
arhafmu og nokkuð er annars staðar
frá. Meðal þess sem flutt er inn er
þorskur, háfur, skötuselshalar,
krabbadýr og annað góðgæti, svo
sem humar.
Lax
Auglýsingaherferð, sem farin var á
Ítalíu á haustmánuðum, virðist ætla
að bera nokkurn árangur. Fjórir
bæir af 10, sem heimsóttir voru með-
an á þessari kynningu stóð, hafa
haldið áfram kynningu á laxi. Þetta
eykur viðskiptin þegar fram líða
stundir.
Þessi pistill er skrifaður í þeim til-
gangi að minna á hertar reglur um
innflutning til EB.
Úr Fiskaren
Gámasölur í Bretlandi 10., 11. og 12. desember
Sundurliðun eftirtegundum Selt magn kg Söluverðísl. kr. Kr. kg
Þorskur 339.885,00 48.475.535,77 142,62
Ýsa 96.527,50 16.118.037,13 166,98
Ufsi 5.055,00 478.200,52 94,60
Karfi 5.025,00 408.058,14 81,21
Koli 22.435,00 3.879.891,33 172:94
Grálúða 4.975,00 694.483,91 139,59
Blandað 53.911,25 7.498.940,16 139,10
Samtals 527.813,75 77.553.146,95 146,93
HólmatindurSU 220 í Bremerhaven 11. desember.
Sundurliðun eftirtegundum Seltmagnkg Söluverðísl. kr. Kr. kg
Þorskur 11.967,00 2.224.114,98 185,85
Ýsa 1.138,00 262.098,94 230,32
Ufsi 37.905,00 5.631.813,47 148,58
Karfi 60.008,00 9.288.289,47 154,78
Grálúða 600,00 83.452,88 139,09
Blandað 4.215,00 430.285,13 102,08
Samtals 115.833,00 17.920.054,86 154,71

Skipasölur í Þýskalandi 3.-7. desember
Nafn Dagsetn. Höfn T Selt magnkg Verðí erl. mynt Söluverð ísl. kr. Kr. kg
Engey RE1 3.12/90 Bremerhaven S 183.716,00 DEM 527.939,76 19.351.631,90 105,33
SurinutindurSU 5.12/90 Bremerhaven s 140.856,00 DEM 396.029,84 14.529.423,96 103,15
59
Björgvin EA 311 7.12/90 Bremerhaven s 164.039,00 DEM 482.825,99 17.755.636,09 108,24
488.611,00 1.406.795,59 51.636.691,95 .

Sundurliðun eftirtegundum Seltmagnkg Verðíerl.mynt Meðalverðkg Söluverð isl. kr. Kr. kg
Þorskur 14.700,00 44.272,80 3,01 1.624.050,73 110,48
Ýsa 3.586,00 14.163,50 3,95 519.454,88 144,86
Ufsi 50.321,00 141.038,34 2,80 5.171.662,91 102,77
Karfi 405.390,00 1.169.483,78 2,88 42.933.687,89 105,91
Grálúða 884,00 2.634,60 2,98 96.804,29 109,51
Blandað 13.730,00 35.202,57 2,56 1.291.031,25 94,03
Samtals 488.611,00 1.406.795,59 2,88 51.636.691,95 105,68