Dagblaðið Vísir - DV - 20.12.1990, Blaðsíða 12

12
FIMMTUDAGUR 20. DESEMBER 1990.
Menning
Það vorar
í Brattavogi
Komin er út ný saga eftir hinn sívinsæla bama- og unglingabókahöfund
Ármann Kr. Einarsson. Bókin heitir Gegnum fjalliö og gerist í litlu af-
skekktu sveitaþorpi, Brattavogi.
Dag einn um páskaleytiö gerist þaö aö nýr sóknarprestur kemur til
starfa í Brattavogi. Hann kemur með þyrlu ásamt dóttur sinni og þaö
vekur eðlilega mikla athygli þorpsbúa þegar þyrlan lendir í miöju þorpinu.
Bókmenntir
Anna Kristín Brynjúlfsdóttir
Aöalpersóna sögunnar er pilturinn Broddi sem býr einn með fööur sín-
um. Hann stundar nám í skólanum í þorpinu og gengur mjög vel en verð-
ur fyrir öfund og aðkasti sumra skólafélaga sinna, sem gefa honum held-
ur leiöinlegt viöumefni, sem er Bakhnerri. Broddi hefur því orðið mjög
hlédrægur og á enga vini nema Grím grúskara sem er aö skrifa hundrað
ára sögu bókasafnsins á staðnum.
En margt breytist í lífi Brodda við komu prestsins og dóttur hans því
dóttirin verður sessunautur Brodda í skólanum og besti vinur hans. Og
auðvitað er þetta ástin sem Brodda hafði dreymt um.
En margt fleira gerist óvænt í lífi Brodda. Hann lendir í lífsháska, er
hann fer á skíðum til næsta bæjar að sækja tjömplástra fyrir fóður sinn
sem lá veikur heima. Broddi verður undir snjóflóði en kemst úr þeim
lífsháska af eigin rammleik og fyrir mildi örlaganna. Eftir að Broddi bjarg-
ast úr snjóflóðinu kemur um það frétt í fjölmiðlum. Þegar Broddi kemur
aftur í skólann er hann orðinn hetja í augum flestra krakkanna.
Brátt vorar í Brattavogi. Vegurinn að Brattavogi veröur aftur snjólaus
og fær ökutækjum. Strandferöaskipið kemur einnig til þessa afskekkta
staðar meö nýjar vöubirgðir, póstinn og dagblöðin.
Nýi presturinn er settur í embætti og hann verður fljótlega forystumað-
ur á staðnum. Hann gengst fyrir því ásamt öðmm að byggja upp atvinnu-
lífið á staðnum og í því skyni vilja þorpsbúar eignast gömul fiskverkunar-
hús sem hafa staðið auð í langan tíma. Þorpsbúar kaupa síðan þessi hús
á eina krónu og unglingar staðarins fá vinnu við að hreinsa þau og mála.
Gegnum fjaliið er viðburðarík saga um hressa krakka og ævintýri þeirra
við erfiðar aöstæður. Lífið getur verið örðugt í litlum þorpum úti á landi
yfir háveturinn, þegar allar leiðir lokast nema leið fuglsins fljúgandi.
Seinni hluti sögunríar er viðburðaríkari en sá fyrri. Kaflinn um snjó-
flóðið er verulega spennandi og snoturlega er skrifaö um ástir ungling-
anna.
Engar myndir era í bókinni og er það nokkur galli. Þá hefði verið ástæða
til að birta skrá yfir bækur höfundarins en þær eru orönar æði margar
þar sem Ármann hefur skrifað bama- og unglingasögur síðan hann var
unglingur. Hann samdi vinsælar og spennandi sögur fyrir foreldra og
jafnvel ömmur og afa bamanna sem nú fá bók eftir hann í jólagjöf.
Gegnum fjallið
Höfundur: Ármann Kr. Einarsson
Vaka-Helgafell, 1990
Róska á sýningu sinni.
Myndlist
Aðalsteinn Ingólfsson
einkennist af tvístringi, sundur slitnum af löngum
hléum. Eitt er víst að áður hún lagðist með fullum
þunga í kvikmyndagerð og pólitíska umsýslusemi
suðrá Ítalíu gerði hún málverk og teikningar sem hafa
tekið sig býsna vel út á mjög nýlegum samsýningum.
Þau verk voru með ýmsum poppeinkennum, til að
mynda í litum og klippimyndaívafi, en órólega og eilít-
ið kvíðvænlega línuteikninguna átti hún sjálf, ásamt
með munúðinni. En kannski verður Rósku helst
minnst fyrir framlag sitt til lífslistarinnar.
Vaknað með andfælum
Ég veit svei mér ekki hvað skal segja um yfirstand-
andi sýningu Rósku í Nýlistasafninu. Að sumu leyti
er eins og listakonan hafi lagst í dvala upp úr 1970 og
vaknað með andfælum tuttugu áram síðar. Áhugasvið
hennar er það sama og vinnubrögðin beinast í svipaöa
átt, nema hvað verklagnin var öllu meiri hér áður fyrr.
Það er fyrst og fremst tölvugrafíkin sem gefur þess-
ari sýningu gildi, en í þeim miðli virðist Róska hafa
fundið leið til að sniðganga ýmsa þá erfiðismuni sem
fylgja hefðbundnum listmiðlum. Þessi grafík skartar
kaldhömruðu litrófi gamla poppsins, kemur til skila
kvikri teikningu listakonunnar, og þótt einkennilegt
megi virðast, ber hún með sér öllu meiri innileik en
handmáluð málverkin. Þar ræður smæðin úrslitum.
Smæðin virðist einnig gera úrvinnsluna viðráðan-
legri. Fólkið í þessum tölvumyndum Rósku virðist eiga
þar heima, það sýnir af sér þokkafulla lífsþreytu, renn-
ur svo áreynslulaust saman við nánasta umhverfi sitt.
Feginn vildi ég sjá Rósku þróa þessa grafík frekar,
jafnvel innlima hana í annað sköpunarstarf sitt.
Ufslist
Rósku
Desembermáríuður hefur löngum verið talinn versti
mánuður ársins til listsýninga. Eru íbúar þessa lands
þá með hugann við flest annað en myndlist. Kjama-
konan Róska lætur þessar aðstæður ekki á sig fá, enda
hefur hún ófáa hildi háð, jafnt í lífi sínu sem list. Til
jóla sýnir hún tæplega fimmtíu verk í neðri sölum
Nýlistasafnsins, ljósmyndir, tölvugrafík, olíumálverk
og verk blandaðrar tækni.
Mér vitanlega hafa menn ekki reynt að draga upp
heildarmynd af listsköpun Rósku, svo mjög sem hún
STEREO
LITSJÓNVARPSTÆKI
28" FLATUR FERKANTAÐUR SKJÁR. FÍN UPP-
LAUSN. SKIPANIR BIRTAST Á SKJÁ. ÞRÁOIAUS
FJARSTÝRING. BEIN TENGING FYRIR MYND-
BANDSTÆKI. TENGING FYRIR HEYRNARTÓL/
AUKA HÁTALARA. SVEFNROFL
SÉRTILBOÐ KR. 69.950 stgr.
RÉTT VERÐ KR. 84.350 stgr.
20” MONO M/FJARST. TILB. 35.950.- stgr.
RÉTTVERÐ 42.750,- slgr.
14” MONO M/FJARST. TILB. 25.950.- stgr.
RÉTTVERÐ 30.500,- sigr.
10” 12 VOLT OG 220 VOLT
í SUMARBÚSTAÐINN EÐA ELDHÚSID
TILBOÐ 33.950.- stgr.
RÉTTVERÐ 38.000.- sigr.
5 ÁRA ÁRBÝRGÐ
Á MYNDLAMPA
Alborgunarskilmálar gj
VÖNDUÐ VERSLUN
HiJÓMCO
FÁKAFEN 11 — SfMI 688005 I
Um furðuveröld sakamála
Bækur um sakamál sjást ekki oft í bókaflóð-
inu. Sætir það nokkurri furðu þar sem af nógu
er að taka, bæði heima og heiman, og reyfarar
seljast eins og heitar lummur árið út og árið
inn. Ekki er gott að segja hver ástæðan kann
að vera. Þó getur verið að sæmilega ritfærir
menn hafi einhveija innbyggða fordóma gagn-
vart þessum efniviði, að það sé ekki nógu fínt
eða menningarlegt að gera raunveruleg nútíma-
sakamál að viðfangsefni í frásagnabók. Stað-
reyndin er hins vegar sú að'þáð er ekki efnið
sem slíkt sem skiptir öllu máli heldur hvernig
tekið er á því.
Um langt árabil hafa verið gefin út tímarit hér
á landi þar sem uppistaðan er þýðingar á efni
úr sams konar blöðum erlendum. Oftar en ekki
era þýðingar þessar lítið spennandi enda gefur
framtextinn oft ekki tilefni til annars, cdla vega
ekki í þeim blöðum sem undirritaður hefur séð
- og lesið. En eins og áöur sagði er það meðferð
efnisins sem ræður úrslitum um útkomuna. Það
verður manni vel ljóst við lestur bókar Jóhönnu
S. Sigþórsdóttur, Sérstæð sakamál, íslensk og
norræn. Þar er prýðilega að verki staðið.
í bók þessari, sem gefin er út í samvinnu Al-
menna bókafélagsins og íþróttasambands lög-
reglumanna, era 20 frásagnir af sakamálum. Þar
af era sjö íslenskar frásagnir, þijár með útlend-
ingum í aðalhlutverki. íslenski hlutinn er unn-
inn upp úr opinberam gögnum um viðkomandi
mál, viðtölum við menn og dagblöðum frá þeim
tíma þegar atburðirnir áttu sér stað. Erlendi eða
norræni hlutinn er unninn upp úr sams konar
bókum sem íþróttasamband lögreglumanna á
Norðurlöndum gefur út og bera heitið „Nordisk
Jóhanns S. Sigþórsdóttir.
Bókmenntir
Haukur Lárus Hauksson
kriminalreportage".
íslensku sakamálin eru um margt sérstæð.
Segir frá kaldrifjuðum lygalaup og svikara sem
smeygir sér inn á saklaust fólk, sérstaklega ein-
stæðar mæður, þýska bankaræningjanum Lug-
meier sem handtekinn var á íslandi eftir að
hafa verið á flótta undan lögreglunni í nokkur
ár, íjárkúgara sem heimtaði lausnargjald fyrir
stolna glæsikerru, sjóara með sérstæða söfnun-
aráráttu, brasilískum kókaínsölum í Hveragerði
og nauðgun sem ekki var nauðgun þegar öllu
var á botninn hvolft.
Norrænu sakamálin eru fjölbreyttari en líka
misjafnlega spennandi. Þar segir meðal annars
frá hreint ótrúlegum svikapresti, bíræfnum
fmnskum málverkafalsara, Örvæntingarfullum
eiginmanni sem vill halda barninu eftir skilnað
og hreint lygilegri stelsýki dansks eftirlauna-
þega.
Eftir lestur bókarinnar er maður enn og aftur
sannfærður um það að veruleikinn tekur
lyginni fram. Ja, mikið helvíti... hugsar maður
gáttaöur eftir sumar frásagnirnar. Eins og áður
sagði era þær misjafniega skemmtilegar aflestr-
ar, enda fjalla sumar um mjög svo ömurlegar
hliðar mannlegrar tilvera. Állar eiga frásagn-
irnar það þó sammerkt, fyrir utan að vera sér-
stæðar, að þær era vel skrifaðar. Stíllinn er létt-
ur og þægilegur og lesandinn hreinlega rennur
í gegn um furðuveröld sakamálanna. Jóhönnu
hefur tekist vel að færa sakamálin tuttugu í
læsilegan búning og sakar alls ekki, eins og
undirritaður hélt við upphaf lestursins, að er-
lend sakamál eru í meirihluta. Flestir eiga að
geta haft gaman af. Sakamálafrásögnum hættir
til að verða þurrar, leiðinlegar og klisjukenndar
en svo er alls ekki í bók Jóhönnu.
Jóhanna S. Sigþórsdóttir
Sérstæð sakamál
Almenna bókafélagið, 184 bls.