Dagblaðið Vísir - DV - 20.12.1990, Blaðsíða 14

14
FIMMTUDAGUR 20. DESEMBER 1990.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRfSTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSOKr
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK.SlMI (91 )27022 - FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1100 kr.
Verð í lausasölu virka daga 105 kr. - Helgarblað 130 kr.
Þing og þjóð án ábyrgðar
Ásgeir Hannes Eiríksson alþingismaður hefur lagt
fram á þingi frumvarp til laga um, að ekki megi taka
til meðferðar lagafrumvörp, sem hafa í fór með sér
kostnað fyrir ríkissjóð, nema einnig sé í frumvarpinu
ákvæði um samsvarandi tekjur handa ríkissjóði.
Ásgeir vill með þessu, að ráðherrar og þingmenn
verði allt í einu ábyrgir í flutningi tillagna. Á því er
misbrestur, svo sem Sighvatur Björgvinsson, formaður
íj árveitinganefndar, kvartaði um í síðustu viku. Menn
vilja góðu málin, en hirða lítt um kostnaðinn af þeim.
TUlaga Ásgeirs minnir á hugmyndir, sem komið hafa
fram um, að notendur heilbrigðisþjónustu, svo sem
sjúkrahúsa og niðurgreiddra lyúa, verði látnir hand-
fjatla reikninga-með tölum um raunverulegan kostnað
af þjónustunni, sem þeim finnst sjálfsagt að fá.
Nóg væri, að ráðherrar og þingmenn yrðu skyldaðir
til að útskýra í greinargerð, hver væri kostnaðurinn vlð
framkvæmd á tillögum þeirra og frumvörpum, og að
Alþingi yrði sjálft skyldað til að láta skoða kostnaðinn
sérstaklega og taka efnislega afstöðu til hans.
Slíkt yrði eins mikil bylting til bóta og reikningarnir,
sem lagt hefur verið til, að notendum heilbrigðisþjón-
ustu verði sýndir. Leiðin í frumvarpi Ásgeirs getur hins
vegar leitt til, að upp þjóti margs konar eyrnamerktir
tekjustofnar, svo að af verði skógur af smásköttum.
í frumvarpinu reynir Ásgeir að taka á vandamáh, sem
ekki er bundið við ráðherra og þingmenn eina. Ólafur
Ragnar Grímsson úármálaráðherra kvartaði fyrr í þess-
ari viku um tvískinnung þjóðarinnar. Hún vildi í senn
aukna þjónustu ríkisins og minni skatta til ríkisins.
í skoðanakönnunum hefur margsinnis komið fram,
að þjóðin styður endalausa röð af góðum málum, sem
kosta mikið fé, og vill jafnframt létta af skattbyrði eða
að minnsta kosti ekki taka á sig aukna byrði. Þjóðin sem
heild er óraunsæ, rétt eins og ráðherrar og þingmenn.
Að vísu er til ein leið til að auka þjónustu ríkisins
og minnka skattana til ríkisins. Það er að leggja niður
stuðning ríkisins við hinn hefðbundna landbúnað, af-
nema innflutningsbann, útflutningsbætur, niðurgreiðsl-
ur og beina styrki, sem alls sóa 20 mihjörðum á ári.
Meirihluti þjóðarinnar getur hins vegar ekki notað
þessa röksemdafærslu með aukinni þjónustu og lægri
sköttum, af því að hann styður innflutningsbann, niður-
greiðslur og beina styrki. Það eina, sem meirihlutinn
vill afnema, er einn milljarður í útflutningsuppbætur.
Þar sem meirihluti þjóðarinnar og stjórnmálamenn
upp til hópa hafa með sér þjóðarsátt um óraunsæi í fjár-
málum, stendur Alþingi nú andspænis afgreiðslu fjár-
laga með miklum halla, sem nemur sjö til átta milljörð-
um á A- og B-hluta og átta til níu mihjörðum á C-hluta.
A-hlutinn felst í hinum formlegu fíárlögum. B-hlutinn
eru stofnanir ríkisins, sem fjaUað er um í fjárlögum.
C-hlutinn er svo það, sem felst í lánsíjárlögum, þar sem
áætlaðar eru lántökur opinberra sjóða. Samanlagður
haUi á öUum þremur liðum er svonefndur þensluhalh.
AUs mun sá halh nema sextán miUjörðum á næsta
ári, ef svo fer sem horfir við afgreiðslu fjárlaga og láns-
fjárlaga. Það er um 4,4% af landsframleiðslu og ætti
samkvæmt fyrri reynslu að fara upp í 6,8%, þegar öU
kurl verða komin tU grafar, helmingi meira en í ár.
Reikningurinn af sextán miUjarða þensluhaUa ársins
verður sendur afkomendum okkar, en við ætlum sjálf
að borga vextina með aukinni verðbólgu, hærri raun-
vöxtum og erfiðari varðstöðu um svokaUaða þjóðarsátt.
Jónas Kristjánsson
„Hátíð fer í hönd“
Það líður að jólum, þessari hátíð
hátíðanna, þessum vermandi og
geislandi birtugjafa, þegar myrkrið
á mest völd og skammdegisskugg-
arnir þrengja sér æ skipulegar að
sálartetrinu.
En það leita fleiri skuggar á en
skammdeginu einu fylgja.
Aldrei verður áleitnari spuming-
in um kjör fólks og kostí þess til
áhyggjulítils lífs, þess þó alveg sér
í lagi að eiga í sig og á, eins og það
hét og heitir enn, hversu fjarri sem
okkur finnst fullyrðing um slíkt í
fagurbláma velferðarinnar okkar
víttrómuðu - í skjóli þessarar
blessuðu þjóðarsáttar þar að auki.
Aldrei koma þó skuggahliðar
mannlífsins skýrar fram en í að-
draganda helgrar hátíðar, aldrei
verður allsleysið átakanlegra í allri
sinni máttvana angist, aldrei veld-
ur skorturinn skarpari skilum
milli hinna alltmegandi og hinna
allslausu.
Grettistök alþýðu
Einhver mundi nú eflaust spyrja
hvort ekki væri ofmælt, upptendr-
aður af samhjálparsuði okkar og
velferðarvæli til réttlætingar okk-
ar eigin eyðslu og ótæpri um-
framsóun. Er þá einhver allslaus
og andsvárið verður kalt já, svo
alltof margir sem eiga í erfiðleikum
með aö sinna þeim frumþörfum
sem óhjákvæmilegar eru öllum, og
aftur er komið að hinum gömlu
skilgreiningum: að hafa ekki til
hnífs og skeiðar - að hafa ekki í sig
og á.
Síðast í gær ræddi ég við gamlan
félaga og vin sem lofsöng ástandið
og þjóðarsáttina og velferðina og
lauk sinni lofgjörðarrollu á því að
fullyrða hversu óendanlega gott
allir ættu hér á íslandinu góða -
þar sem skortur og neyð væru víðs
fjarri - þakkað veri félagslegum
átökum alþýðunnar um áraíjöld.
Satt er það, sem þjóð höfum við
það gríðarlega gott og gnótt alls
kyns óþarfa flýtur um gáttir allar
hjá yfirgnæfandi meirihluta okkar.
Og grettistök íslenskrar alþýðu eru
einnig hafin yfir efa.
En gleymum því þó ekkS að það
búa margir við hin verstu kjör og
hvem dag fæ ég reynslusögur frá
fulltrúum þessa hóps og auðvitað
er orsökin oft skammt undan, ef
að er gáð. Ótrúlega oft er áfengiö
örlagavaldur, en ekki skal á þær
nótur slegið nú, þó ætíð sé hollt að
hafa heildarmyndina fyrir sér.
Dæmið um hann Valla
Fötlun ýmiss konar, með alvar-
legri hömlun til allra átaka, erfiðir
sjúkdómar, alls konar ólánsatvik -
stundum allt í senn - koma inn í
þessar reynslusögur fólks - og þær
eru átakanlega sannar í eymd sinni
og oft kvöl - og verður furðufátt
um svör þjá þeim sem unir við
gnægtir góðar. En því Ijósari verð-
ur honum sú staðreynd að ekki er
Kjallariim
Helgi Seljan .
félagsmálafulltrúi ÖBÍ
allt sem sýnist á ytra borði þeirrar
alltumlykjandi - og ómetanlegu -
samhjálpar sem vissulega hefur
verið af hugsjón og baráttugleði
byggð og er svo ótalmörgum mikils
virði.
En samhjálpin - velferðin blessuð
- ber það einnig með sér að alltof
margir óverðugir njóta og nýta sér
hvaðeina - oft ranglega í þokkabót
- og fyrir það líða svo hinir sem á
þurfa allra mest að halda því það
er litið til heildarumfangs - heild-
arkostnaðar - og þar er vissulega
komið nálægt þeim mörkum sem
samfélagið megnar mest til mála
að leggja. Tryggingaþegar, sem
bætumar sínar eiga einar að at-
hvarfi, veröa svo sannarlega að lifa
sparlega til að endar megi ná sam-
an - óvænt útgjöld af einhveiju
tagi kippa fótunum með öllu tmdan
annars líðanlegri afkomu á þennan
undrahógværa máta þeirra sem
láta sér nægja 40 þúsundin mánað-
arlega til alls lífsframfæris.
Og hin óvæntu atvik, sem út-
gjöldunum valda hjá öryrkjunum,
geta verið giska mörg og með öllu
óviöráöanleg og um leið óyfirstíg-
anleg og ef þau endurtaka sig er
viðkomandi kominn í vítahring
vonlausrar lífsbaráttu.
Dæmi skal nefnt um öryrkja í
hærri kantinum, hæsta máske -
með sín 53 þúsund - svona við
skattmörk, en lenti í þeim voða að
verða að taka lán til bjargar æm
sinni og annarra sakir óvæntra
örðugleika, og eftir að sanngjöm
húsaleiga hefur bæst við afborgun
lánsins á hann rúm 20 þúsund eftir
til að hafa í sig og á. Þetta er hann
Valli vinur minn.
Fróm fyrirspurn
Og mætti nú spyrja þá sem eru
til jólaglaðnings að kaupa tug-
þúsundatólin eða hundruð-þús-
undahlutina: Hvemig líst ykkur á
þetta litla dæmi þess sem býr við
erfiða fótlun og oft sársaukafulla
um leið?
Og þið sem af þjóðarsáttinni
gumið svo grimmilega: Hvemig hst
ykkur á? - Ekki bara hann Valla
vin minn heldur alla hina - fjöru-
tíuþúsundafólkið sem þiö voruð að
bjarga undan böli verðbólgunnar,
mikiö rétt, en vel að merkja fólks-
ins sem bráðum er búið í ár að
fóma ótæpilega af litlu til þess að
þið getið barið ykkur á bijóst og
básúnað dýrð ykkar, að ógleymd-
um öllum gæðunum alltumfaðm-
andi, aumt og kalt.
Og þótt ég segi þetta nú á heldur
hráblautan hátt þá met ég þjóðar-
sáttina ykkar mikils. Það vantar
bara talsvert mikið af jafnrétti og
jöfnuði inn í hana. Prósentuhækk-
anir em ekki fyrir þá aumu, það
vitið þið.
Nú í desember hækkaði hundrað-
þúsundajóninn um 2.830 krónur á
meðan öryrkinn minn hækkaði um
1200.
Og þeir þurfa báðir að hafa í sig
og á. Má ég þó þakka ykkur hð-
sinni við tekjutryggingaraukann í
tengslum við orlofs- og desember-
uppbót sem eru þeim allslausu all-
nokkurs virði.
Og svo megið þið vita það hka að
þegar hagnaðartölur fyrirtækj-
anna fljúga í loftið þá spyr fólkið,
sem fómaði mestu af minnstu, hve-
nær fórnarkostnaðurinn fáist end-
urgreiddur. Nóg mun sungið að
sinni - þá hátíð fer í hönd. Hins
vegar mættum við oftar hugsa um
misskiptingu gæðanna mitt í marg-
lofaðri velferð. Og aðeins í lokin
fróm fyrirspurn frá honum Valla
vini:
Ég heyri alltaf fréttir af eftirgjöf
skulda h)á bönkum og sjóðum til
allra handa fyrritækja í landinu af
því að þau séu svo ómissandi. Af
hverju vill bankinn minn ekkert
gefa mér eftir - aðeins viðurlög og
dráttarvexti?
Er það af því ég má sko eiga mig,
ég er svo langt frá því aö vera
ómissandi?
Fétt varð um svör svo áfram er
spuminni varpað til valdhafa
góðra á gleðilegum jólum.
Helgi Seljan
,,Og þið sem af þjóðarsáttinni gumið
svo grimmilega: Hvernig líst ykkur á?
- Ekki bara hann Valla vin minn held-
ur alla hina - fj örutíuþúsundafólkið -
sem þið voruð að bjarga undan böli
verðbólgunnar..