Dagblaðið Vísir - DV - 20.02.1991, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 20. FEBRÚAR 1991.
15
„Eru mannslífin ekki meira virði en nokkrar síldartunnur og lopapeys-
ur?“ spyr greinarhöfundur.
Verður Litháen selt
fyrir Álafosspeysur?
Harðlínumenn í Kreml binda nú
aUar vonir sínar og traust við
Steingrím Hermannsson og Fram-
sóknarflokkinn. Framtíðaráætlan-
ir þeirra byggjast að mestu á því
að forsætisráðherra okkar takist
að aga flokk sinn og tefja að álykt-
un Alþingis um stjórnmálasam-
band við Litháen komi til fram-
kvæmda. Meginhættan, sem harð-
hnumenn í Kreml sjá fram á, er sú
að íslendingar taki við sendifull-
trúa eða útlagastjóm frá Litháen
en láti það bíða betri tíma að senda
sinn fulltrúa til Litháen.
í því tilfelli yrði gagnslítið að
steypa löglegri stjóm Litháens með
hervaldi til að þagga niður í henni
þar sem með því væri verið að efna
til alþjóðlegrar fjölmiðlaveislu fyr-
ir útlagastjórnina á íslandi.
Það er því margt sem bendir til
þess að traustið, sem Steingrímur
Hermannsson nýtur hjá harðlínu-
mönnum í Kreml þessa dagana, sé
jafnvel enn meira en hjá íslenskum
kjósendum.
Manngildi eða auðgildi
Reyndar er erfitt að átta sig á því
hvað Steingrími Hermannssyni
forsætisráðherra og Framsóknar-
flokknum gengur til með að tefja
Litháen-málið. Hafa framsóknar-
menn ekki alltaf lýst því yflr að
manngildið sé auðgildinu æðra? Er
svo ætlast til þess að menn trúi því
að Framsóknarflokkurinn hafi í
hyggju að gera sjálfstæðisbaráttu
Litháa að pólitískri skiptimynt til
að selja nokkrar ullarpeysur frá
Álafossi til Sovétríkjanna.
Vissulega get ég skilið þaö að
KjaUarinn
Árni Thoroddsen
hugbúnaðarfræðingur
framsóknarmönnum hafi ekki ver-
ið ljúft að hætta á að samvinnu-
hreyfingin missi þann spón úr aski
sínum sem utanríkisverslunin við
Sovétríkin hefur verið henni.
En finnst þeim sú verslun ekki
of dýru verði keypt ef hún er farin
að kosta hundruð eða þúsundir
mannslífa í Litháen sem tapast ef
Sovétstjórnin fær að framkvæma
núverandi áætlanir sínar óhindr-
uð? Eru mannslífin ekki meira
virði en nokkrar síldartunnur og
lopapeysur?
Ástæðulaus ótti
forsætisráðherra
Forsætisráðherra virðist einna
helst hafa óttast að heimsendir yrði
ef íslendingar færu að reka sjálf-
stæða utanríkisstefnu gagnvart
Sovétríkjunum. En Framsóknar-
flokkurinn treysti sér ekki til að
neita tillögu Sjálfstæðisflokksins
um að taka upp stjórnmálasam-
band við Litháen. Þess í stað hyggst
hann nú tefja málið með því að
hengja sig í orðalagið „svo fljótt
sem auðið er“. í versta tilfelli rjúfa
Sovétríkin stjórnmálasamband við
okkur ef við tökum við sendifull-
trúum og útlagastjórn frá Litháen.
Og hvað með það? Varla er það
hræðsluefni Framsóknarflokksins
að trúnaðarsamband það sem so-
véskur uppljóstrari segir ríkja á
milli einhvers háttsetts framsókn-
armanns og sovésku leyniþjón-
ustunnar rofni.
Ég held að við forsætisráðherra
getum verið sammála um það að
Framsóknarflokkurinn sé fullfær
um að leggja út í kosningabarátt-
una í næstu alþingiskosningum án
þess að njóta aðstoðar sovésku
leyniþjónustunnar. Og trauðla
verður samvinnuhreyfingunni
bannað að sækja samskiptafundi
samvinnubræðra sinna í Búlgaríu
sem þeir hafa sótt undanfarin ár,
efalítið báðum þjóðum til hagsbóta.
Finnur Ingólfsson fær eftir sem
áður að vinna að því að koma hér
á lyfja-stalínisma og Halldór Ás-
grímsson fær að úthluta kvóta í
anda húsbændanna í Kreml þar
sem allt er samkvæmt kvóta. Hvers
vegna er þá allur þessi ótti og skelf-
ing hjá forsætisráðherra?
Töf getur orsakað blóðbað
Ég skil það að forsætisráðherra
sé ófús að láta vinsamleg tengsl
framsóknarflokksins við áhrifa-
mikla valdamenn í Moskvu rofna.
En sé framsóknarmönnum annt
um Gorbatsjov, perestroiku og
glasnost þá ættu þeir að íhuga það
að meðal fyrstu fórnarlamba harð-
línumanna verður Gorbatsjov
sjálfur því að í augum þeirra verð-
ur hann kærkominn blóraböggull
til að varpa skuldinni á af öllum
glundroðanum í Sovétríkjunum í
dag.
Nú er aðeins eitt skref eftir til að
tortíma Gorbatsjov og það er að
drepa nokkrar þúsundir lýðræðis-
sinna í Litháen og Eystrasaltsríkj-
unum. í kjölfar þess mun að öllum
líkindum renna æði á önnur ríki í
ríkjasambandinu sem vita þá að
nú er að hrökkva eða stökkva því
að tækifærið kemur kannski aldrei
aftur. Blóðbaðið sem fylgir má svo
túlka sem enn ein og reyndar síð-
ustu mistök Gorbatsjovs. Með því
að viðurkenna Litháen teijum við
lokaáhlaup harðlínumanna.
Eystrasaltslöndin
eru lykillinn
Hagur Eystrasaltsríkjanna til
langs tíma felst síðan í hagsælum,
stöðugum og friðsælum nágranna
í austri sem reka má ábótasöm við-
skipti við.
Þeir sem halda að tortryggni
þeirra í garð Rússlands vari lengi
ættu að líta til þróunar viðskipta
Þýskalands eftir síðari heimsstyrj-
öld. Auðvelt er að semja um rétt-
indi Rússa í þessum ríkjum þannig
að báðir aðilar njóti góðs af. Sé
sjálfstæði Eystrasaltsríkjanna við-
urkennt nú mun það verða öðrum
ríkjum staðfesting þess að þau hafi
nægan tíma til sjálfstæðisbaráttu
síðar þar sem fullur hugur standi
til breytinga í Sovétríkjunum.
Mesta hættan sem Sovétríkin
standa frammi fyrir nú er að al-
menningur grípi til örþrifaráða
þegar hann heldur að valdataka
harðlínumanna sé í vændum. Sjálf-
stæði Eystrasaltsríkjanna væri al-
menningi trygging fyrir því að
harðlínustefnan hafi endanlega
lagst í gröf sína. Sannleikurinn er
sá að Rússland, með gnægð hráefna
og mannafla, á glæsta framtíð fyrir
sér og hefur enga efnahagslega þörf
fyrir nýlendur en þarf hins vegar
varnarbandalag við önnur ríki til
að vernda sig gegn hernaðarævin-
týrum vitfirringa eins og Hitlers
og Husseins. Og við á Vesturlönd-
um þurfum varnarbandalag við
Rússland. Árni Thoroddsen
„Mesta hættan sem Sovétríkin standa
frammi fyrir nú er að almenningur
grípi til örþrifaráða þegar hann heldur
að valdataka harðlínumanna sé í
vændum.“
Ný stétt á íslandi - paríar
Við Tjörnina. - „Hér er bein hætta fyrir börn að detta út í. Það vantar
handrið."
í skólum vorum við að lesa
landafræði, þar á meðal Indlands.
Sérstaklega var bent á stéttaskipt-
ingu. Stéttaskipting hindúa var og
er arfgeng. Lægsta stétt voru paríar
og ekki var hægt að losa sig úr
þeirri stétt.
En það var einnig arfgeng stétta-
skipting í Evrópu. Þegar ég kom
sem stúdent til Kaupmannahafnar
1936 hitti ég íslenska stúdenta og
var mjög ánægð að komast að því
að engin stéttaskipting væri á ís-
landi. Hver og einn væri viður-
kenndur eftir því sem hann kunni
og vissi. Ég var sérstaklega ánægð
aö lesa um íslenskan bónda sem
var svo góður stærðfræðingur að
hann gat skilið stærðfræðilega
kenningu sem enginn hafði ráðið
við fyrr.
En nú er hér risin upp ný paría-
stétt sem ekki er nauðsynlegt að
taka tillit til: Paríastétt er fólk sem
á ekki einkabíla.
Fótgangandi fólk er réttinda-
laust! Og líf og heilsa þess er lítils
virði. Fótgangandi eru: Börn og
unglingar á ýmsum aldri. Nauð-
synlegt er að muna að unglingar
eru einnig í skólum. Öryrkjar, sem
geta ekki eða mega ekki aka sjálfir.
Fólk á efri árum, sem ekur ekki
lengur, enda myndi það vera í
hættu eða vera hættulegt öðrum
vegfarendum. Fólk, sem er heil-
brigt, en treystir sér samt ekki til
að aka, enda ökumenningin hér-
lendis á lágu stigi. Fólk, sem hefur
of lágar tekjur til að kaupa eða
nota bíl.
En hvernig hugsar hið opinbera
- hér í Reykjavík umferðardeild
borgarverkfræðings - um öryggi
fótgangandi fólks? Mjög illa, greini-
lega er það paríar í þeirra hug-
myndaheimi. Hér á eftir fara nokk-
ur dæmi úr eigin reynslu.
KjaUarinn
Eiríka A. Friðriksdóttir
hagfræðingur
Gangstéttir
Það vill svo til að ég hef unnið í
þremur heimsálfum og farið um
h.u.b. 50 lönd. Ég fann að allir stað-
ir, sem vildu láta kalla sig „borg“,
höfðu gangstéttir. Þetta eru vegir,
sem liggja meðfram akreinum,
e.t.v. aðgreindir með steinum.
Gangstéttir eru ætlaðar fótgang-
andi fólki. Jafnvel í Himalayaíjöll-
um, í borginni Katmandu í ríkinu
Nepal, voru gangstéttir árið 1965.
En hvernig er ástandið í Reykja-
víkurborg nú í byrjun árs 1991?
Gangstéttir eru ekki lengur frá
Hótel Esju til austurs á Suður-
landsbrautinni. Gangstéttirnar eru
nú undir mold og grasi skv. hönn-
un gatnamálastjóra og verkfræð-
ings hans. Ég talaði við einn full-
trúa í borgarráði og fékk svarið:
Gangstéttir við Suðurlandsbraut
eru ekki nauðsynlegar, enda býr
ekki fólk við þessa götu.
Tekjutap vegna feröamanna
Ferðamenn eru alltaf tilbúnir að
athuga umhverfi hótelsins og e.t.v.
fara í sund gangandi eða í strætis-
vagni. Hótel Esja er eign Flugleiða
og hafði þann kost að ferðamenn
gátu gengið í sundlaugina, enda er
ekkert shkt á hótehnu, og gengið
yfir götu til að ná í SVR til mið-
bæjar. Nú er það ekki hægt lengur.
Nafn íslands sem ferðamannaland,
gott land fyrir fundi, er búið að
vera. Allt horfið undir gras.
Gangstéttir
sem alls ekki eru til
Samkvæmt teikningum í síma-
skránni ætti Grensásvegur að vera
í beinni Unu frá Álfheimum og því
aðgengilegur þaðan. Svo er alls
ekki, nema ef maður vill vaða í for
á sumri eða yfir klaka. Fulltrúi í
borgarráði sagði að samkvæmt
upplýsingum væri of dýrt að leggja
h.u.b. 20 metra heUur „til bráða-
birgða“ sem hefir varað nú nokkur
ár. Einhvern tíma ætti þar að koma
gangstétt!
Gangstéttir að vetri
Eins og greinUega kemur fram í
blöðum detta á venjulegum vetri
margir menn daglega og fá ýmis
brot vegna hálku. Nákyæmar tölur
hef ég ekki fengið. Ég athugaði
skýrslur og lög fleiri landa og voru
í öllum reglugerðir, lögreglusam-
þykktir o.fl. Eigendur húsa hafi
fulla ábyrgð og bera allan kostnað,
sem slasaðir verða fyrir, auk tjóna-
bóta. Ég talaði við borgarstjóra um
hvort slíkt skipulag, sem í nokkr-
um löndum hefir nú verið 100 ár í
gildi, gæti komið til greina hér, en
svarið var nei. Hinn slasaöi ber hér
allan kostnað, e.t.v. verður hann
öryrki ævilangt og verður að þola
sársauka. Af hverju þurfum við að
klifra yfir snjóbungur, e.t.v. skríð-
andi? Er nauðsynlegt aö kasta snjó
frá akreinum á gangstéttir?
Aðrar opin-
berar slysagildrur
SVR-skýU á Lækjargötu: Óvíst er
hvort farþegi geti komist inn eða
út úr vagni, þar sem vagnar verða
oft að stansa í miðgötu. Eins og var
t.d. 9. febrúar sl.
Gangstígur við Tjörnina. Við Frí-
kirkjuveg eru tvær gangstéttir við
Tjörnina. Ein er ofarlega í götu-
hæð, hin hins vegar neðar með
fram vatninu, notuð oft af svönum
og gæsum. Hér er bein hætta fyrir
börn að detta út í. Það vantar hand-
rið.
Skothúsvegurinn liggur frá Frí-
kirkjuvegi upp að brú. Vegurinn
er yfir Tjörnina og engin handrið
nema á brúnni. Er því hætta að í
hvassviðri og snjó, í brekku niöur
að Tjörninni, gætu börn hrasað og
drukknað. Sérstaklega er yngri
börnum hætt. Svar fulltrúa borgar-
ráðs var að það kæmi ráðinu ekki
við, heldur heyrði það undir barna-
verndarnefnd. Ég gleymdi aö
spyrja: Áður en barnið er drukkn-
að eða eftir? Fatlaðir og fólk á efri
árum er einnig í hættu. Hver er hér
ábyrgur?
Eiríka A. Friðriksdóttir
„ Jafnvel í Himalayaíjöllum, í borginni
Katmandu í ríkinu Nepal, voru gang-
stéttir árið 1965. - En hvernig er ástand-
ið í Reykjavíkurborg nú í byrjun árs
1991?“