Dagblaðið Vísir - DV - 25.03.1991, Side 15

MÁNUDAGUR 25. MARS 1991.
15
„Sársaukaf ullur prósess“
Þegar minn gamli sögukennari,
Jón Baldvin Hannibalssón, las fyr-
ir í menntó um rússnesku bylting-
una kallaöi hann samyrkjuvæð-
ingu Stalíns „sársaukafullan pró-
sess“. Hin sömu orð hefur hann
haft opinberlega um fyrirsjáanleg-
ar þrengingar sauðtjárbænda eftir
að hafa með árangri att saman
framleiðendum og neytendum.
Svokölluð bændaforusta fram-
kvæmir nú möglunarlaust „pró-
sessinn“ hans Jóns Baldvins á
umbjóðendum sínum. Kynningar-
fundir bændasamtaka um breytta
skipan framleiðslu sauðfjárafurða
hafa veriö heilaþvottarsamkomur
þar sem formælandi hefur sagt að
þessi fundur væri eins stemmdur
og fyrri, sagt mönnum hvað þeir
ættu að hugsa, álykta.
Stéttarsambandsfundurinn, þar
sem lokað var á fréttamenn, líkt
og um stríðsaðgerð væri að ræða,
varð innsigli á ósjálfstæði og van-
metakennd heillar stéttar. Stéttar
sem virðist komin í beinan karllegg
af þeim aumingjum sem á miðöld-
um fylgdust aðgerðalausir í lotn-
ingu með afhausun og drekkingu
fólks sem það eitt hafði til „saka“
unnið að eignast barn utan hjóna-
bands.
Nasistar létu fanga stundum
hengja hver annan. Bændum er nú
ætlað að ýta hverjum öðrum út úr
stéttinni, bítast um fullvirðisrétt,
finna þá gömlu, þá sem hafa sýnt
frumkvæði til að afla sér auka-
tekna, knýja þá til að hætta, þannig
að þeir ungu, þeir sem hvorki hafa
vit né áræði tU nokkurs annars en
rollustúss, geti hokrað áfram.
En þeir sem eftir verða muni ekki
geta andað léttar í sinni afneitun
markaðslögmála og vöntun á frum-
kvæði. Ríkisvaldinu mun veitast
auðvelt að láta þá gossa í næstu
„sölutregðu" sem er jafnörugg og
árangursleysi undangenginna
söluátaka.
KjaUarinn
Jón Hjálmar Sveinsson
landbúnaðarverkamaður
Sergio Leone í landbúnaði
Það er fleira við sjömannanefnd
en nafngiftin sem minnir á spag-
hettívestra. Rikið, vinnuveitendur
og launþegasamtök segja bændum
að leggja upp laupana í þágu þjóð-
arsáttar, sáttar sem bændur eru
sagðir aðilar að, en fengu aldrei að
greiða atkvæði um. Niðurgreiðsl-
urnar, áratuga kverkatak ríkis-
valdsins á bændum, gera því kleift
að segja þeim að þiggja ölmusu eða
ekkert.
Örökstutt segir hinn þríhöföa
þurs, stéttarsamband, búnaðarfé-
lag og landbúnaðarráðuneyti að
allt sé betra en að opna fyrir frjáls-
an innflutning á landbúnaðarvör-
um og afnema niðurgreiðslur með
öllu. Réðu markaðsöflin væri það
jafngildi þess að „bændur myndu
rífa augun hver úr öðrum í frjálsri
samkeppni" eins og einn fulltrúi
stéttarsambandsins orðaði það. -
Miðstýring var honum meir að
skapi, hún var „nauðsynleg".
Þó að eignarréttur og atvinnu-
réttindi séu vernduð í stjórnarskrá
gagnar það bændum á sjálfseignar-
jörðum ekkert. Stéttarsambandið
sjálft keypti sér lagatúlkun á þann
veg að framleiðslukvóti og þar með
kvótaskerðing jarða stæðist lög. Sá
kostur sem bændur hafa nú í þý-
lyndi tekið er sambærilegur við
eftirfarandi. Ríkisstarfsmönnum
skyldi fækkað um ákveðna tölu,
þeir fengju sjálfir að ráða hverjir
hættu en ef enginn segði upp yrði
kaup allra lækkað þannig að sami
sparnaður næðist.
Þeim sem hættu yrði gert skylt
að undirrita samning um að hvorki
þeir né börn þeirra sæktu'nokkurn
tíma um vinnu hjá hinu opinbera
aftur. Svoleiðis „sársaukafullum
prósess" fyndu krataforingjarnir
og embættabornir niðjar þeirra sig
ekki í.
Afrek stalínskrar
hagstjórnar
Á sama tíma og bændur hafa
aldrei verið færri eru tveir búnað-
arskólar starfræktir í landinu,
annar með háskólanám i búvísind-
um. Rannsóknastofnun landbún-
aðarins hefur aldrei verið stærri,
félagskerfi bænda aldrei viðameira
og aldrei fleiri fyrirtæki flutt inn
rekstarvörur til landbúnaðar. Fyr-
irtækin eru reyndar einu aðilarnir
sem bændum hafa orðið til áþreif-
„Skattborgarar hafa þegar látið 2 millj
arða 1 ullariðnaðinn, án þess að árang-
ur sjáist, þrátt fyrir að mestu hagspek-
ingar þjóðarinnar séu í stjórn Álafoss.“
„RALA lagði af „sparnaðarástæöum" niður tilraunastöð sem náð hafði
árangri í ræktun hreinhvíts fjár.“ - Úr rannsóknastofum landbúnaðarins.
anlegs gagns. RALA lagði af
„sparnaðarástæðum“ niður til-
raunastöð sem náð hafði árangri í
ræktun hreinhvíts fjár. Hún kost-
aði 1 milljón á ári í rekstri. Skatt-
borgarar hafa þegar látið 2 millj-
arða í ullariðnaðinn, án þess að
árangur sjáist, þrátt fyrir að mestu
hagspekingar þjóðarinnar séu í
stjórn Álafoss. Uppgötvast hefur
aö of sterkum efnum hefur verið
beitt við þvott íslensku ullarinnar,
nokkuð sem hefur skemmt hana
sem hráefni. fnnflutningur land-
búnaðarafurða á að heita óheimil
en Álafoss vinnur úr erlendri ull
og hin niðurgreidda íslenska er
flutt út sem tróð og stopp. Engin
tækni hefur verið þróuð til að skilja
hinn verðmæta þátt íslensku ullar-
innar, þelið, frá hinum grófa. Tvö
þúsund milljónir hefðu gert meira
en það og kasmírull hefði fengið
keppinaut.
Nú á tímum fer eftirspurn eftir
hreinum náttúruafurðum vaxandi
erlendis en íslenskt lambakjöt
myndi flokkast sem ein slík. Bænd-
ur og afurðasala SÍS þvertaka fyrir
að lambakjöt sé seljanlegt út með
arði, án styrkja.
Aldrei hefur verið sýnt fram á að
ekki megi markaðssetja lambið
sem villibráð á þröngum sælkera-
markaði. Tilraunum til þessa hefur
ætíð markvisst verið spillt af SÍS
sem myndi missa af geymslugjöld-
um ef varan seldist jafnóðum og
hún væri framleidd.
íslenska lambið nærist á villtum
grösum, nýgræðingi allt sumarið,
og Nýsjálendingar sem skoðað hafa
það segjast aldrei hafa séö nýrna-
mör í kind, fitusöfnun þeirra fjár
sé ekki í kviðarholi heldur utan á
skrokknum. Útflutningi lamba-
kjöts, gaddfreðins í grisju, niður-
greidds til samkeppni við gróft,
blátt kjöt steppugengins ullarfjár
úr verksmiðjubúum andfætlinga
og það á almennum neytenda-
markaði mætti líkja við það að
hella tvítugu Glenfiddich saman
við billegt rauðvín og bjóða sem
svaladrykk á hafnarknæpu.
Jón Hjálmar Sveinsson
Réttur unga fólksins
Ávallt eru hressir ungir menn og konur tilbúin til aðstoðar ef þörf kref-
ur, segir m.a. i greininni.
Unglingavandamál er orð í ís-
lensku sem virðist orðið jafnsjálf-
sagt og orðið unglingur. Margir eru
þeir sem virðast álíta að unglingar
geti ekki verið neitt annað en
vandamál. í okkar þjóðfélagi þrífst
gífurlegt misrétti gegn unglingum,
áreiðanlega miklu meira en við
gerum okkur grein fyrir.
Unglingurinn og fjölmiðlar
Því miður er til fólk sem dæmir
alla unglinga fyrir slæma hegðun
fárra. Oft er þetta fólk sem ekki
hefur nein náin kynni af ungling-
um. Á hverju byggir fólk þá dóm
sinn; hvaðan kemur þessu fólki
reynsla til að dæma eftir? Gæti það
verið frá flölmiðlum eða vegna
slæmrar reynslu af þeim fáu
slæmu? Ef unglingar eða ungt fólk
gerir eitthvað illt af sér er fjallað
mjög neikvætt um það í fjölmiðlum
og sjaldnast er athugaður æskufer-
ill unglingsins eða þær aðstæður
sem hann býr við eða annað sem
gæti gefið skýringu og hugsanlega
mildaö dóm almennings á lionum.
Ef ekið er fram á hóp unglinga á
götu úti á leið á dansstað heyrast
raddir sem segja: drukknir ungl-
ingar sem ekki gá að sér. En myndu
slíkar raddir heyrast ef um fullorö-
ið fólk væri að ræða? Þegar ungl-
ingur verður fyrir ógæfu eins og
að deyða mann eða slasa, er hann
þá ekki í sömu sporum og sá full-
orðni og dettur okkur í hug að
koma illa fram viö fullorðiö fólk,
sem á vegi okkar verður, sökum
þess að einn af okkur hegðaði sér
illa? Eða er það kannski vegna þess
að við erum fullorðna fólkiö og vit-
um mætavel að það er munur á
okkur og þeim fullorðnum sem
KjáUarinn
Margrét Sigríður
Sölvadóttir
rithöfundur
misstíga sig. Er þá ekki um sama
mun að ræða hjá unglingunum?
Unglingurinn og
leigubílstjórinn
Mér heyrist að leigubílstjórar
vilji ekki aka með unglinga eða
ungt fólk að næturlagi. Sjálfsagt
segja þeir það vera vegna slæmrar
reynslu þeirra af ungu fólki. En er
ekki hættulegt að álíta að allir séu
eins og er það ekki óréttlátt að láta
syndir þeirra slæmu bitna á hin-
um? Ég hef orðið vitni að því að
ungir menn hafa árangurslaust
reynt að stöðva leigubíla að nætur-
lagi en þá er ekið hratt á brott þeg-
ar séð er að unglingar eru að veifa.
Þaö var í vondu veðri um hánótt
fyrir skömmu að ungur maður
reyndi að stöðva leigubíl en greini-
lega vildi enginn aka honum. Hann
var illa klæddur og orðinn gegn-
blautur og þegar einn bíllinn stans-
aði sem snöggvast á ljósum var
leigubílstjórinn fljótur að læsa
hurðunum og taka LAUS-skiltið
niður er pilturinn nálgaðist.
Hann varð reiður og sló í hurðar-
húninn svo sprakk fyrir á hnúun-
um. Nú var verr komið fyrir unga
manninum því að fyrir utan það
að vera blautur og óásjálegur var
hann nú orðinn blóðugur á hend-
inni líka. Ég hafði verið að bíöa
eftir bíl sjálf og þegar ég veifaði
stansaði hann strax. Ungi maður-
inn, sem ég hafði verið að fylgjast
með, kom hlaupandi er hann sá
bílinn stoppa. Leigubílstjórinn
sagði strax við hann að hann hefði
stoppað fyrir mér en ekki honum
og kuldablátt andlit piltsins lýsti
að vonum vonbrigðum. „Við getum
tekið hann saman," sagði ég því ég
vorkenndi þessum unga manni og
vildi koma honum heim til hans
svo hann yrði ekki úti. „Kemur
ekki til greina, ég tek aðeins þig“
kallaði leigubílstjórinn til okkar og
gerði sig líklegan til að aká á brott
ef ég kæmi mér ekki inn. Ég leit á
unga mannmn og sagði kurteislega
að mér þætti þetta leitt en mín
vegna hefði hann mátt koma með.
Hann sýndi mér fyllstu kurteisi en
leit illilega til bílstjórans. Ég hugs-
aði með mér er við ókum á brott
frá honum: „Hvað hefði ég gert ef
mér hefði verið sýnt slíkt órétt-
læti?“ - Ég veit að ég hefði orðið
óskaplega reið. En er það ekki ein-
mitt þannig tilkomin reiði sem hef-
ur hreiðrað um sig í brjóstum
margra unglinga og kemur upp á
yfirborðið við minnsta tilefni þegar
þeim fmnst sér sýnt óréttlæti.
Dæmum ekki að óreyndu
Góðir lesendur. Verðum við ekki
að hta í eigin barm og endurskoða
framkomu okkar við unga fólkið?
Ef við komum kurteislega fram við
það þá er það kurteist á móti í flest-
um tilfellum. Bíllinn minn hefur
oft verið fastur í snjó og hálku og
alltaf hefur mér verið bjargað af
hressum ungum mönnum og kon-
um sem reiðubúin eru til að að-
stoða.
Sýnum unglingum virðingu og
fyllstu kurteisi, það eru mannrétt-
indi sem þeir eiga skilin, en dæm-
um þá ekki að óreyndu vegna þess
að fáeinir ógæfusamir unglingar
brjóta af sér. Fjölmiðlar ættu að
ganga hér fram fyrir skjöldu og
breyta hugarfari almennings með
því að sýna miklu meira af því góða
sem unglingar eru aö gera, t.d. í
skólum og á öðrum vettvangi ungs
fólks.
Við ' eigum fallegt og duglegt
æskufólk. Gefum því tækifæri til
að sanna sig og kennum því góða
framkomu með því aö koma vel
fram við það. Látum jákvætt hug-
arfar okkar verða þeim unglingum
til hjálpa" sem eru svo ógæfusamir
að hafa lent á glapstigum því flest-
um má bjarga.
Margrét Sigríður Sölvadóttir
„Hann var illa klæddur og orðinn gegn-
blautur og þegar einn bíllinn stansaði
sem snöggvast á ljósum var leigubíl-
stjórinn fljótur að læsa hurðunum og
taka LAUS-skiltið niður er pilturinn
nálgaðist.“