Dagblaðið Vísir - DV - 09.07.1991, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 9. JÚLl 1991.
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÚNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK.SlMI (91J27022-FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÓLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuðí 1100 kr.
Verð I lausasölu virka daga 105 kr. - Helgarblað 130 kr.
Missti andlit og kjark
Herinn í Júgóslavíu hefur oröið fyrir áfalli; og ráða-
menn Vesturlanda átta sig betur en áður á, að sundrung
Júgóslavíu verður ekki hindruð. Þróun tveggja síðustu
vikna hefur að þessu leyti verið hagstæð íbúum Júgó-
slavíu, þrátt fyrir átök og mannfórnir í ríkinu.
Fyrir tveimur vikum var útlitið mun dapurlegra. Þá
voru ráðamenn Vesturlanda yfirleitt eindregið andvígir
sjálfstæðishreyfmgu Slóvena og Króata. Bandaríkin
höfðu forustu í því viðhorfi. Þetta endurspeglaðist ræki-
lega í vestrænum fjölmiðlum, flestum öðrum en DV.
Fyrir tveimur vikum birtust hér í blaðinu leiðarar,
þar sem því var haldið fram, að stuðningur Vesturlanda
við stjórn Júgóslavíu væri byggður á röngum forsendum
og mundi ekki ná árangri. Júglóslavía mundi klofna í
þjóðríki, og það væri í rauninni hið bezta mál.
Andstaða Bandaríkjanna við sundrungu Júgóslavíu
byggðist á þeirri trúarkreddu úr bandarískum reynslu-
heimi, að sambandsríki séu í eðli sínu góð, en þjóðríki
Evrópu séu frumstæðari útgáfa af lýðræðisríkjum. Því
hafa bandarísk stjórnvöld dálæti á Qölþjóðaríkjum.
James Baker, utanríkisráðherra Bandaríkjanna,
gerði hlé á ráfi sínu um Miðausturlönd, þar sem ísraels-
menn hafa haft hann að fífli, og fór til Belgrad að stappa
stálinu í sambandsmenn. Þessi illræmda ferð bar eins
lítinn árangur og ferðir hans um Miðausturlönd.
Hér í blaðinu var hins vegar ekki bent nógu skýrt á,
að stjórnvöld sumra Evrópuríkja mundu leggjast gegn
sjálfstæðishreyfmgum Slóvena og Króata, svo að eigin
þjóðarbrot færu ekki að dæmi þessara þjóða. Þessi
stjórnvöld vildu ekki flytja inn vandræði frá Júgóslavíu.
Spánverjar óttuðust áhrifin á Katalóna, Valensa,
Galísa og Baska. Frakkar óttuðust áhrifin á Korsíka.
Tékkar óttuðust áhrifin á Slóvaka og Sovétar óttuðust
áhrifin á langa röð þjóða og þjóðarbrota innan landa-
mæranna. Þarna voru hreinir eiginhagsmunir í húfi.
Það hefur líka komið í ljós á tveimur vikum, að stjórn-
völd Spánar, Frakklands, Tékkóslóvakíu og Sovétríkj-
anna hafa lagt sig fram um að varþveita upphaflega
andstöðu Vestur- og Austur-Evrópu við sjálfstæði.Slóv-
ena og Króata, en hafa orðið að láta í minni pokann.
Fyrir tveim vikum var hlegið, ef því var haldið fram,
að viðurkenna bæri sjálfstæði Slóveníu og Króatíu, enda
var slíku ekki haldið fram, nema af sérvitringum eins
og á DV. Tveim vikum síðar eru vestræn stjórnvöld
farin að ræða í alvöru um slika viðurkenningu.
Hér í leiðurum DV var fyrir tveim vikum haldið fram,
að það yrði íslendingum bæði til sóma og gæfu að viður-
kenna sjálfstæði Slóveníu og Króatíu, ef um það yrði
beðið. Þá var slíkt tahð vera fífldirfska, en núna þætti
það ekki vera nema eðlilegt og sjálfsagt.
Það var sambandsherinn í Júgóslavíu, sem kom til
hjálpar með því að beita ofbeldi. Frumhlaup hans sýndi
fram á tvennt. í fyrsta lagi ættu Vesturlönd ekki að
styðja gamla harðlínukomma í Júgóslavíu. í öðru lagi
mundi hernum ekki takast að vinna borgarastríð.
í fyrstu átökunum reyndust Slóvenar hafa undirtök-
in, enda gerðust menn unnvörpum liðhlaupar í hernum.
Mæður hermanna gerðu hróp að harðlinukommum.
Ráðamenn Vesturlanda vöknuðu upp af fyrra siðleysi,
er fjölmiðlar fóru að flykkjast inn á sömu línu og DV.
Vestrænir ráðamenn hafa færzt nær almenningsálit-
inu. Og sambandsherinn, sem missti andlitið í Slóveníu
í síðustu viku, er nú líka búinn að missa kjarkinn.
Jónas Kristjánsson
Hin alltsjáandi
augu?
Fyrir nokkru var ég á málþingi
um fjölmiðlun, reyndar allsér-
stöku, því vérið var að fjalla um
aðgengilegt mál í fjölmiðlum fyrir
ýmsa þá hópa fólks sem ekki eiga
sams konar möguleika og flestir
aðrir til að nýta sér hvaða fjölmiðl-
un sem er.
Margt var þar spaklegt spjallað
að vonum og m.a. var minn góði
vin, Sigurdór Sigurdórsson, með
umfjöllun um fréttamat og vék þá
að þeirri gagnrýni sem oft kæmi
fram um hina áberandi neikvæðu
mynd sem fréttirnar gæfu. Hann
vildi halda því fram að því miöur
væri hið neikvæðara um leið oft
fréttnæmara og því oft um leiö
áberandi um of, þegar fjölmiðlafólk
þyrfti að velja og hafna.
Fyrr í umræðu þessa málþings
kom ungur maður í ræðustól og
flutti álit hóps þroskaheftra um
þeirra viðhorf til fjölmiðla og lang-
anir til þess að mega enn frekar
njóta. Meginefni máls hans gekk
út á spurninguna um það, hvers
vegna fjölmiðlar legðu svona mikla
áherslu á vondar fréttir, þær
hræðilegu, hörmulegu, þar sem
m.a. sjónvarpsstöðvar veltu sér
nánast upp úr hryllingnum. Ein-
hver sagði þá: Bragð er að þá barn-
ið finnur.
Um þetta málþing skal ekki frek-
ar fjallaö hér heldur er þetta um
margt eðlilegur inngangur.
Fréttamatið
Spumingin um fréttamatið held-
ur áfram að óma fyrir eyrum mér
og gerir það daglega að sjálfsögðu,
því ef fylgst er með fréttum fer
ekki hjá því að maður undrist oft
hversu að er staðið og á það sér í
lagi við um sjónvarpið okkar allra,
svo ágætt sem það er um margt. -
Stöð 2 leiði ég hjá mér.
Ég nefni smádæmi: Það var tals-
verö frétt um búrhvahnn sem
svamlaði inn í Seyðisfjarðarhöfn
og ég sá að fréttaritari eystra hafði
farið allnokkra leið með tól sín og
tæki til að mynda hvalinn - og jú
- nokkur andartök bar flykkið fyr-
ir augu um leið og smáfrásögn var
þulin. Sama kvöldið og kvöldið fyr-
ir og kvöldið eftir voru hins vegar
langar myndaraðir utanlands frá
og vandleg frásögn fylgdi um óeirð-
ir, náttúruhamfanr, blóðsúthell-
ingar og raunar voru nú viðkvæm-
ar sáhr varaðar við þessu flestu.
En fréttamatið leyndi sér ekki og
nú get ég fullyrt að mikill meiri-
hluti áhorfenda, gott ef ekki flestir
eða nær allir, hefðu miklu fremur
viljað berja búrhvalinn augum en
allan hryllinginn sem helltist yfir
á undan og eftir og ekki var sparað-
ur tími í.
Ekki lái ég ágætum fréttamönn-
um okkar á landsbyggðinni að þeir
gefist upp með öllu að senda fréttir
og myndir þegar með er fariö á
KjaUarinn
Helgi Seljan
fyrrv. alþm.
þennan veg og mætti segja margar
leiðinlegar sögur um þá meðferö.
Við eigum hins vegar mæta og góða
sjónvarpsmenn, en mig undrar þó
oft hversu hrakfarir og ótíðindi
geta gagntekið þá svo að gleymt er
öðru eða því gerð svo léleg og fá-
tækleg skil að betra væri að láta
slíkt vera.
Heilög vandlæting
Gjaldþrotadæmið nú um hríð er
líka lýsandi í þessu efni. Á undan-
fórnum mánuðum hafa sem betur
fer flest fyrirtæki landsins sýnt
mjög bærilega afkomu (launafólkið
sá til þess aö mestum hluta) og frá
því hefur verið greint býsna vel
víða, m.a. á gömlu, góöu gufunni
okkar. En í sjónvarpinu hefur
minna fundist af þeim fréttum, en
þeim mun bústnari og blómlegri
hefur gjaldþrotaumfjöllun öll orðið
og í gegnum hana hefur glitt í
ákveðna'yfirlætistilhneigingu sem
ég kann ekki að meta. Það lætur
nærri að það eitt sé ósagt að: Svona
hefði nú ekki fariö fyrir mér.
Nú eru gjaldþrotin alltof algeng
og ekki skal ýmsu þar bót mælt,
því víða hefur verið fariö fram af
ónógri aðgát, að ekki sé sagt
ábyrgðarleysi. Hvergi skal úr því
dregið að ýmislegt kunni þar
óhreint að vera á sveimi einnig.
En oft skýtur umfjöllun þessi
skökku við fyrri umfjöllun, þegar
allt lék í lyndi og þá leyndi sér ekki
einlæg hrifning yfir hugvitinu og
framtaksseminni hjá þeim er
hneykslast mest í dag.
Hóf er best að hafa í hveiju einu.
Það er betra að fara sér hægt hvort
sem er í sætum lofgerðarsöng sem
og heilagri vandlætingu hins allt-
vitandi.
Það er máski ekki von á góöu,
þegar forsætisráðherrann sjálfur
kemur af hæstu reginfjöllum varð-
andi ástand fyrirtækja, sem öll
þjóðin vissi að voru í hmum alvar-
legustu erfiðleikum. Hann kemur
fram fyrir alþjóð eins og klemmdur
kleinuhringur og hálfkjökrar um
vá og voða sem sé „allt í einu að
dúkka upp“ og sem sýnir auðvitað
hversu perlulögð innilokun hans
hefur verið í ráðhúsaórum alls-
nægtanna því nú virðist honum
allra ráða vant þegar veruleiki al-
vörunnar blasir við.
Gjaldþrotaumfjöllunin nú er í
góðu samræmi við þetta og mér
sagði vís maður á dögunum að hin
ófagra, ýkta mynd væri mjög þén-
anleg þeim stjórnvöldum, sem óð-
fús vilja okkur inn í stærri mark-
aðsheildir eins og það heitir á fínu
máli.
Eru bara menn
Ekki get ég ætlað fréttahaukum
okkar slíkt, þó ýmislegt sé okkur
hulið, sauðsvörtum almúganum.
Máski er þetta líka æskilegur und-
irbúningur að því að þjóðin gangi
gjaldþrotaþreytt fagnandi í faðm
EB, þegar tíminn er fullnaöur. Ekki
hafa allir á móti svoleiðis hjali, svo
mikið er víst, m.a. ekki þeir póli-
tísku klæðskiptingar, sem nú fara
mikinn hjá krötum, ýmist á þingi
eða til aðstoðar víða.
Hins vegar að þessu öllu slepptu
þá hlýt ég að biðja fréttamenn okk-
ar að vera jafnóþreytandi að bera
okkur jákvæðar fréttir .og góðar
þar sem vel gengur eins og hitt er
réttmætt að greina frá válegum tíð-
indum einnig. Og umfram allt ekki
að láta í það skína alltof oft að þeir
sjálfir hefðu hagað sér allt öðruvísi
og af fyllstu forsjálni og fyrir-
byggju, sjáandi allt fyrir sér, allt frá
óveðrum og sjúkdómum í fiskeldi
yfir í skyndilegt loðnuveiðibann.
Því einhvern veginn finnst mér
fréttamenn bara vera menn eins
og ég", sem gera mistök, og hafa
ekki fremur en ég alltsjáandi augu
langt inn í framtíðina.
Helgi Seljan
.. hlýt ég að biðja fréttamenn okkar
að vera jafnóþreytandi að bera okkur
jákvæðar fréttir og góðar þar sem vel
gengur eins og hitt er réttmætt að
greina frá válegum tíðindum..