Dagblaðið Vísir - DV - 10.08.1991, Blaðsíða 4

4
LAUGAEDAGUR 10. ÁGÚST 1991..
Viðskipti_________________________________________________________________________________________dv
Leikritið um létt og laggott
er f itumikið og freistandi
Umræðurnar um EFTA og Evrópubandalagið hafa undanfarna daga snúist upp í sérkennilegt leikrit sem nefnist
Létt og laggott. Þetta hefur verið óvenjuspennandi farsi þar sem staðhæfing er gegn staðhæfingu og menn litlu
næreftiröll atriðin. DV-myndHanna
I rifrildinu um smjörvann og létt
og laggott að undaníornu virðist nið-
urstaðan sú að þaö var ekki fyrr en
eftir að Jón Mýrdal hjá ríkistolistjóra
og Sveinbjörn Guðmundsson hjá toll-
stjóra úrskuröuðu hinn 10. júlí síð-
astliöinn að smjörvinn og létt og
laggott færu í tollflokkinn 21.06 sem
landbúnaðarráðuneytið og hags-
munasamtök bænda uppgötvuðu að
þessar vörutegundur væru inni í
samningshugmyndum EFTA við
Evrópubandalagið.
Tollnúmer21.06
Utanríkisráðuneytið gekk hins
vegar út frá því að önnur ráðuneyti
og hagsmunaaðilar bændasamtak-
anna vissu að á bak við tollnúmeriö
21.06 ílokkuðust afurðir sem inni-
héldu mikla mjólkurfitu eða smjör,
eins og það heitir í daglegu tali. Þess
vegna ætti mönnum að hafa verið
þaö ljóst allan tímann að vörur í
þessum tollflokki gætu snert íslensk-
an mjólkuriðnað.
Utanríkisráðuneytið fór hins vegar
ekki nákvæmlega ofan í saumana á
því hvaða íslenskar vörutegundir,
nöfn á einstökum vörutegundum,
gætu hugsanlega fallið undir toll-
númerið 21.06. Ekki heldur landbún-
aðarráðuneytið.
Osta- og smjörsalan
bað um tollflokkun
Raunar voru það ekki landbúnað-
arráðuneytið, utanríkisráðuneytið
eða Stéttarsamband bænda sem hug-
kvæmdist að láta tollflokka fyrir sig
smjörva og létt og laggott. Það var
hins vegar Pálmi Vilhjálmsson hjá
Osta- og smjörsölunni að Bitruhálsi
sem gerði fyrirspurn um máliö til
tollstjóra hinn 9. júlí.
Hann fékk svar daginn eftir, 10.
júlí. Tollflokkurinn var hinn frægi
21.06. Þrátt fyrir að ráðuneytum og
öðrum væri það fulljóst frá þessum
degi aö smjörvi og létt og laggott
væru í samningshugmyndunum um
evrópska efnahagssvæðið varð eng-
inn hávaöi um málið.
Það var ekki fyrr en um mánaða-
mótin þegar Evrópubandalagið hafði
frestað samningaviðræðum fram í
september að skyndilega varð hvell-
ur. Og hvílíkur hvellur. Gamansamir
menn hafa líkt honum viö læti leik-
manna í úrslitaleik mjólkurbikars-
ins.
Sjónarmið Stéttar-
sambands bænda er
um mikið leyndarmál
Sjónarmið Stéttarsambands bænda
eru þau að í viðræðunum um evr-
ópkst efnahagssvæöi hafi íslensk
stjómvöld teygt sig út fyrir núgild-
andi búvörusamning með því að ljá
máls á rýmkuðum heimildum fyrir
innflutningi á unnum landbúnaðar-
vörum; smjörva, léttu og laggóðu,
jógúrt og ís.
Jafnframt gagnrýnir Stéttarsam-
bandið mjög að því hafi ekki á neinu
stigi samningaviðræðnanna verið
kynntar þessar hugmyndir stjórn-
valda. Enda hafi þær komið forsvars-
mönnum þess mjög í opna skjöldu.
Sjónarmið
utanríkisráðuneytis
Sjónarmið utanríkisráðuneytisins
em þau að engu hafi verið leynt og
að málið hafi verið kynnt landbúnað-
arráðuneyti, iönaðarráðuneyti og
íjármálaráðuneyti reglulega frá þvi
í febrúar síðastliðnum með alls sjö
bréfum.
Það heldur því einnig fram að
rjóma- og mjólkurís, smjörvi og létt
og laggotf hafi í öll skiptin verið á
listanum sem í þessi sjö skipti var
kynntur. Að vísu hafi sérnöfn afurð-
anna ekki staðið skýrt og skorinort
í skránni heldur tollnúmer sem for-
ráðamönnum landbúnaðarins hefói
átt að vera strax ljóst að gætu snert
landbúnaðinn. Þannig innihéldi toll-
flokkurinn 21.06 matvæli sem væru
með meira en 15 prósent mjólkurfitu
og ekki væru ílokkaðar sem hreint
smjör eða smjörlíki.
Ekki hefðbundnar
landbúnaðarafurðir
Jafnframt hefur utanríkisráðu-
neytið ítrekað að hefðbundnar
mjólkurvörur eins og mjólk, rjómi,
kjöt, smjör, ostar og egg hafi aldrei
komið til umræðu gagnvart EFTA
eða Evrópubandalaginu.
Ráðuneytið segir ennfremur að
samningaumleitanir við Evrópu-
bandalagið um landbúnaðarmál hafi
byggst á að víkka út innbyröissamn-
ing EFTA-ríkjanna sem hafi lengi
verið í gildi. Þannig hafi tollnúmerið
fræga, 21.06, verið útvíkkað og þar
með hefði smjörvinn og létt og lagg-
ott fallið þar undir. Sömu sögu væri
að segja um ísinn sem væri í flokkn-
um 21.05. Rýmkunin þar hefði verið
úr vatnsís í allan ís. Sömuleiðis hefði
orðið rýmra um jógúrtina, sem væri
í 4. flokki tollskrárinnar. Þar hefði
rýmkunin verið úr ávaxtajógúrt með
kakóbragði í blandaða ávaxtajógúrt.
Til viðbótar hefur ráðuneytið sagt
að sérstakt jöfnunargjald hefði átt
að tryggja að íslenskur framleiðandi
væri í nákvæmlega sömu samkeppn-
isstöðu og erlendur.
Loks að þetta hafi ekki verið form-
legt samningsboð heldur hugmyndir
í heildarlausn sem gengi fyrst og
fremst út á tollfrelsi fisks frá EFTA
að mörkuðum Evrópubandalagsins.
Núverandi samningar
íslendinga við EFTA og EB
Tvo samninga íslendinga hefur
borið nokkuð á góma í umræðunni
um mjólkurvörurnar í samningum
EFTA og Evrópubandalagsins. Sá
fyrri er gildandi innbyrðissamning-
ur EFTA-ríkjanna en ísland gerðist
aðili að EFTA áriö 1970. Hinn samn-
ingurinn er fríverslunarsamningur
okkar við Evrópubandalagið frá ár-
inu 1972 sem gekk í gildi árið 1977.
Samkvæmt báðum samningum
kemur ekki til greina að leyfa inn-
flutning á hefðbundnum landbúnað-
Fréttaljós
Jón G. Hauksson
arvörum; kjöti, osti, smjöri og svo
framvegis.
í EFTA-samningnum hefur hins
vegar veriö hægt að flytja inn til ís-
lands jógúrt með kókóbragði og
vatnsís eins og frostpinna.
Það einkennilega er að tvíhhða
samningur okkar við Evrópubanda-
lagið, frá árinu 1977, hefur verið
rýmri en EFTA-samningurinn hvað
mjólkurafurðir snertir.
EB-samningur íslendinga
leyfir súkkulaðiís
Þannig hefur til dæmis veriö leyft
að flytja inn súkkulaðiís til íslands
frá löndum Evrópubandalagsins,
samkvæmt bókun númer 2 í samn-
ingnum. Hins vegar kveða reglugerð-
ir hér heima á um að það sé bannað.
Spurningin er auðvitað sú hvort
slík reglugerð standist gagnvart frí-
verslunarsamningnum við Evrópu-
bandalagið fyrir dómstólum. Og fyrst
bókun númer 2 leyfir innflutning á
súkkulaðiis til íslands má spyrja sig
hvort þá hafi verið óeðlilegt að setja
rýmri heimildir um innflutning á ís
inn í samningsdrögin milli EFTA og
Evrópubandalagsins um evrópskt
efnahagssvæði.
Segja má að nýju ljósi hafi verið
varpað á núgildandi fríverslunar-
samning við Efnahagsbandalagið
þegar gengið var frá samræmdu toll-
flokkakerfi um aUan heim árið 1988.
Þá var gerð nánari útfærsla á gömlu
tollskránni og þá kom til dæmis skýrt
fram að innflutningur á ís til íslands
væri raunverulega frjáls samkvæmt
samningnum.
Aðalreglan í innflutningi til íslands
er sú að annað hvort er leyft að flytja
inn vöruna samkvæmt hsta við-
skiptaráðuneytisins eða ekki. Jón
Baldvin Hannibalsson utanríkisráð-
herra vék að þessu í sjónvarpsþætti
í fyrrakvöld og sagði að þar sem iðn-
aðarvörur úr landbúnaði eins og
smjörvi og létt og laggott væru ekki
á bannlista viðskiptaráðuneytisins
vegna samningsins viö Evrópu-
bandalagið mætti skilja það sem svo
að leyft væri aö flytja þær inn. Hefði
svo verið undanfarin ár án þess að
menn gerðu sér grein fyrir því.
í þessu sambandi má minna á að í
áhtsgerð ríkislögmanns frá því þegar
Jón Sigurðsson viöskiptaráðherra
leyfði takmarkaðan innflutning á
smjörlíki fyrir nokkrum árum var á
þá leið að það þyrfti ekki að leita áhts
neinna annarra en viðskiptaráðu-
neytisins til að leyfa innflutning á
smjörlíki. Búvörusamningur gæti
ekki stöðvað slíkan innflutning.
Eitt af því sem Stéttarsamband
bænda og landbúnaðarráðuneytið
hafa gagnrýnt samningamenn ís-
lands í EFTA-EB viðræðunum fyrir
er að ekki skyldi gerður fyrirvari af
hálfu íslands við einstök tollnúmer
eins og önnur EFTA-ríki gerðu. Ut-
anríkisráðuneytið hefur hins vegar
svarað því til að th þess hafi ekki
komið þar sem geröur hafi verið fyr-
irvari af hálfu Islands við allan list-
ann.
Fyrirvarinn var sá að íslendingar
væru ekki tilbúnir að ræða hstann
fyrst ekki hefði komið thboð í sjávar-
útvegsmálum af hálfu Evrópubanda-
lagsins. Engu að síður var markmið-
iö að listinn yrði sameiginlegur og
gilti fyrir öh EFTA-ríkin gagnvart
Evrópuhandalaginu. Vegna fyrirvar-
ans fylgdust íslendingar áfram með
viðræöum sérfræðinga EFTA í land-
búnaðarmálum án þess þó að taka
þátt í þeim og fara nákvæmlega ofan
í saumana á því í hvaða tollflokk ein-
stakar sérvörur færu.
Þetta er staðan núna. Síðan heldur
létt og laggott leikritið áfram á fundi
utanríkismálanefndar á mánudags-
morgun. Sá fundur verður eflaust
fitulítill en mjög freistandi.
Lottó og getraunir hækka
- ýmsar breytingar 1 athugun
Frá og með næstkomandi mánu-
degi mun þátttökugjald Lottósins
hækka úr 35 krónum röðin í 40
krónur og íslenskar getraunir úr
15 krónum í 20 krónur.
í athugun eru nokkrar breyting-
ar á þessum getraunaleikjum. Að
sögn Sigurðar Baldurssonar, fram-
kvæmdastjóra íslenskra getrauna,
eru Svíar búnir að senda frá sér
vhjayfirlýsingu um samstarf á
mhli getrauna íslands og Svíþjóð-
ar. Ef getraunir landanna tveggja
sameinast munu leikirnir verða 13
í stað 12 og að auki mun potturinn
stækka úr aö meðaltali 1,5 milljón
íslenskra króna á viku í um 136
mhljónir ísl. kr. á viku. Hugmyndin
er að fyrsta leikvika með þessu
nýja kerfi verði 9. nóvember en það
er háö reglugerðarbreytingu og
samþykki dómsmálaráðherra.
Hestamenn og íslenskar getraun-
ir eru einnig að velta fyrir sér hug-
mynd um hestagetraunir. Slík get-
raun yrði með svipuðu sniði og
knattspyrnugetraunirnar. Þátttak-
endur myndu giska á sigurvegara
í einhverjum ákveðnum fjölda
hlaupa og sá sem giskar rétt vinnur
pottinn. „Þetta er allt á athugunar-
stigi og engar ákvarðanir hafa ver-
ið teknar. Það er langur vegur í að
þetta geti fariö af stað, sérstaklega
vegna aöstöðuleysis þar sem hér
vantar góðar hlaupabrautir," segir
Sigurður.
Lottómenn eru líka að velta
breytingahugmyndum fyrir sér,
meðal annars aö draga úr smærri
pottum á hverjum degi eða hafa 2
úrdrætti á laugardögum. „Viö
fylgjumst með nýjungum sem
koma upp og ræðum aha mögu-
leika. Engin ákvörðun hefur þó enn
verið tekin um hvort eða hvenær
breytingar verða,“ segir Bjöm Ást-
mundsson, stjórnarmaður ís-
lenskrar getspár.
-BÓl