Dagblaðið Vísir - DV - 10.08.1991, Blaðsíða 20

. r 4AUGAEPAGI/Rj JÍL ÁGftS3] A991.
IS20
Kvikmyndir
Undanfarnar vikur hefur verið
sýnd í Háskólabíói spennumyndin
Lömbin þagna. Hún fjallar um
unga lögreglukonu sem fær það
verkefni að finna og handsama
fjöldamorðingja sem gengur laus.
Hún fær sér til hjálpar „mannæt-
una HannibaT, dæmdan íjölda-
morðingja, til að setja sig inn í
hugsanagang hans. Mörgum hefur
fundist myndin bæði sjúkleg og
ógeðsleg en hafa samt sem áður
látið sig hafa það að berja myndina
augum á hvíta tjaldinu því þetta
er nú einu sinni bara leilún kvik-
mynd.
Það var því áfall fyrir marga þeg-
ar fréttir fóru nýlega að berast frá
Bandaríkjunum að 31 árs gamall
maður í Milwaukee, Wisconsin,
hefði verið handtekinn og ákærður
fyrir að hafa drepið líklega sautján
manns, þó enn hafi hann ekki játað
nema ellefu morð. Það er ef til vill
sök sér að horfa á slíkt á hvíta tjald-
inu en það að vita að svona hlutir
gerast einnig í kringum okkur
skelfdi marga.
Þótt Dahmer eigi fátt sameigin-
legt með hinum bráðgáfaða
Hannibal í myndinni Lömbin
þagna, nema að báðir virtust vera
mannætur, þá færir þessi atburður
efni myndarinnar nær okkur en
ella. Allt virðist geta gerst.
Utangarðsmaður
Nú hefur enn ein mynd bæst í
hópinn um fjöldamorðingja,
Henry: Portrait of a Serial Killer.
Leikstjórinn, John McNaughton,
segir að hún sé byggð á ævi utan-
garðsmannsins Henry Lee Lucas
sem hélt því fram að hafa drepið
yfir 300 konur. Að vísu reyndist sú
tala sem betur fer ekki svo há en
setur samt Henry Lee Lucas í eitt
af efstu sætunum yfir fjöldamorð-
ingja hvað varðar tölu fórnar-
lamba.
Myndin hefur á undanfömum
árum verið sýnd í örfáum kvik-
myndahúsum í Bandaríkjunum og
hlotið töluvert umtal. Það er þó
fyrst núna að hún hefur verið
frumsýnd í Evrópu.
Þótt myndin Henry: Portrait of a
Serial Killer komi í kjölfar kvik-
myndarinnar Lömbin þagna og
blaöafrétta um atburðina í Mil-
waukee, er ólíklegt að hún eigi eft-
ir að verða eins vinsæl og forveri
hennar. Myndin hefur hvorki á að
skipa eins góöum leikumm né eins
þekktum leikstjóra og Lömbin
þagna, auk þess að vera gerð fyrir
mun minni fjárráð.
Sígiltefni
Það er svo sem ekkert nýtt að
gera kvikmynd um fjöldamorð-
ingja. Flestir muna eftir myndum
eins og The Boston Strangler (1968)
þar sem Tony Curtis lék pípulagn-
ingamann, að nafni Albert De
Salvo, sem var geðklofi og hrellti á
sínum tímum íbúa Boston með
morðum sínum, aðallega á ein-
mana konum.
í myndinni 10 Rillington Place
(1971) lék Sir Richard Attenbor-
ough sjálfur, undir sterkri leik-
stjóra Richard Fleicher, bama- og
kvennamorðingja sem hafði sam-
nefnt heimilisfang.
Einnig má nefna The Execution-
er’s Song, The Gary Gilmore Story
sem fjallaði um þennan fræga
morðingja í Utah sem breyttist í
villidýr við hið minnsta mótlæti.
Hann ver tekinn af lífi 1977 og fjall-
ar myndin að hluta til um aðdrag-
anda aftökunnar.
Raunverulegt
yfirbragð
En víkjum nú aftur sögunni aö
Henry: Portrait of a Serial Killer.
Myndin fjallar um Henry (Michael
Rooker). Hann er fámáll og mann-
fæhnn en á þó kunningja, annan
fyrrverandi fanga, að nafni Otis
(Tom Wolves), sem hann dvelst hjá.
Hann vinnur fyrir sér sem farand-
verkamaður og flakkar því oft á
Fjöldamorðinginn Henry.
Enn um
fjölda-
morðingj a
Umsjón
Baldur Hjaltason
milli fylkja í Bandaríkjunum. Þeg-
ar systir Otis spilhr vinskap þeirra
félaga fer að síga á ógæfuhhðina
hjá Henry. Hann er kynferðislega
afskiptur og leiðist æ oftar út í of-
beldi sem oft á tíðum virðist vera
tengt kvalalosta hans.
Myndin er á köflum hálfógeðsleg
og því ekki óeðlilegt að áhorfendur
spyrji sig þeirrar spurningar til
hvers sé verið að gera svona mynd-
ir.
Þótt myndin sé byggð á sann-
sögulegum atburðum telur
McNaughton sig vera að fjalla um
meira en aðeins morðingja og fóm-
arlömb hans. En gefum leikstjóran-
um, John McNaughton, orðið.
Að líta í eigin barm
„Ég vhdi vekja upp geðshræringu
hjá fólki,“ var haft eftir honum í
viðtali nýlega. „Ég vildi ganga fram
af því, láta því blöskra efnisþráðinn
og jafnframt að neyðast til að hta
í eigin barm. Ég tel að mér hafi
tekist þetta ætlunarverk mitt
nokkuð vel. Þaö gerði ég með því
að leyfa fólki að skyggnast inn í líf
þessa fólks sem myndin fjallar um.
Láta áhorfendur upplifa atburðina
með augum morðingjans, Henrys,
og raunar neyða áhorfendur að
upplifa það að vera hluti af Henry.
Yfirleitt er persónum eins og Henry
líkt við ómennskar manneskjur
sem eiga ekkert betra skiliö en að
deyja og er áhorfendum talin trú
um að mannfólkið sé ekkert í lík-
ingu við þá persónur sem dregin
er upp mynd af á hvíta tjaldinu.
Við séum góða fólkið og hann sé
vondi maðurinn. Hér hef ég enda-
skipti á málunum. Ég reyni að
draga fram hvað það sé margt sam-
eiginlegt með Henry og okkur.“
Gömul mynd
Henry: Portrait of a Serial Kiher
átti erfiða fæðingu. Þótt allri kvik-
myndatöku hafi verið lokið fyrir
um það bil fimm árum var myndin
ekki frumsýnd fyrr en árið 1989.
McNaughton telur að framleiðend-
ur myndarinnar, Waaleed og Malik
Ah, hafi orðið fyrir vonbrigðum
með hvað lítið blóð var í myndinni
og því misst áhugann. Myndin
kostaði næstum því ekkert miðað
við bandarískar stórmyndir eða
einar 6 milljónir íslenskra króna
sem er miklu minna en íslenskar
myndir kosta nú til dags.
Vestron kvikmyndafyrirtækið
var fengið til að dreifa myndinni
en það varð gjaldþrota áður en
myndin var frumsýnd. Ekki tók
betra við þegar myndin fékk X
stimpil frá bandaríska kvikmynda-
eftirlitinu vegna efnis hennar en X
stimpih er yfirleitt eingöngu notað-
ur fyrir klámmyndir. Þetta gerði
það að verkum að ekkert virt kvik-
myndahús vildi sýna myndina.
McNaugton kærði úrskurð nefnd-
arinnar og vildi fá aö vita hvaða
atriði í myndinni nefndin teldi hafa
farið út fyrir velsæmismörk. Svar-
ið var stutt og laggott: Öll myndin.
Besta mynd ársins
McNaughton tókst þó að fá
myndina sýnda einu sinn í New
York. Kvikmyndagagnrýnandi Vil-
lage Voice varð svo hrifmn af
myndinni að hann kaus hana bestu
mynd ársins 1989. Þetta kom skrið-
unni af stað því síðar sama ár var
myndin sýnd á Telluride kvik-
myndahátíðinni og síðan koll af
kolh. Fjöldi manns hefur ávaht
labbað út af myndinni meðan á
sýningu stendur þótt flestir hafl
hrósað McNaughton í hástert. Eitt
er þó víst, að Henry: Portrait of a
Serial Killer er umdeht kvik-
myndaverk.
En er ekki verið að bjóða hætt-
unni heim þegar verið er aö gera
kvikmyndir um fjöldamorðingja
eins og Henry og Hannibal? Getur
þetta ekki kveikt hugmynd hjá ein-
hverjum geðklofa að endurtaka
leikinn? „Það er erfitt að svara
spurningu sem þessari,“ hefur ver-
ið haft eftir McNaughton. „Von-
andi höfum við gert myndina þann-
ig úr garði að drápin virki svo við-
urstyggileg að ekki nokkrum
manni detti i hug að endurtaka
þau. Raunar held ég að myndin
dragi frekar úr hkum á því að ein-
hverjum detti svona ódæðisverk í
hug eftir að hafa séð hve þetta er
óhugnanlegt. Alla vega vona ég að
svo sé. Þetta er líka m.a. ástæðan
fyrir því að ég reyndi að sýna hlut-
ina eins og þeir gerðust í raunveru-
leikanum án þess að fegra þá nokk-
uð. Þetta er ekki Rambo mynd þar
sem vondi maðurinn á skihð að
vera drepinn og svo þegar góði
maðurinn kemur og skýtur hann í
tætlur þá kætist ahur kvikmynda-
hússalurinn. í okkur öllum býr
þessi ofbeldishneigð að ákveðnu
marki. Það sem ég sýni í myndinni
er raunveruleikinn, hvað ofbeldi
getur þýtt og leitt af sér.
Helstu heimildir: Variety Empire