Dagblaðið Vísir - DV - 26.08.1991, Blaðsíða 8

8
MÁNUDAGUR 26. ÁGÚST 1991.
Utlönd
Kapphlaup um
að viðurkenna
Eystrasaltsríkin
Fjöldi ríkja hefur a síðustu dög-
um og klukkustundum lýst yfir
vilja sínum til að viðurkenna sjálf-
stæði Eystrasaltslýðveldanna. Svo
virðist sem verulegur skriður hafi
komist á málið þegar fréttist um
helgina að formlega yrði gengið frá
stjórnmálasambandi íslands og
lýðveldanna í dag.
Þá hefur það ráðið miklu að Bor-
is Jeltsín lýsti því yfir að Rússlánd
'viðurkenndi rétt Eystrasaltslýð-
veldanna til sjálfstæðis. Allt frá því
á síðasta ári hafa Eystrasaltslýð-
veldin leitað eftir viðurkenningu
þjóða heims en ekki orðið verulega
ágengt fyrr en nú.
í morgun bárust þau orð frá jap-
önsku stjórninni að hún væri
reiðubúin til að viðurkenna lýð-
veldin. Stjómin sagðist vonast til
að hægt væri að ganga formlega frá
viðurkenningunni áður en langt
um liði. Danir hafa þegar tilnefnt
Otto Borch til að vera sendiherra
í Lettlandi og á næstu dögum verða
sendiherrar í Eistlandi og Litháen
skipaðir.
Frakkar lýstu því yfir í gær að
þeir væru reiðubúnir til að taka
upp stjómmálasamband við áður-
nefnd lýðveldi. Sömu sögu er að
segja af Nýsjálendingum.
I Bandaríkjunum er sagt að það
sé aðeins spurning um tíma hve-
nær full stjómmálatengsl komast á
við Eystrasaltslöndin. Bandaríska
stjórnin leit svo á fyrir valdaránið
síðasta mánudag að viðurkening á
einstökum lýðveldum Sovétríkj-
anna yröi aðeins til að grafa undan
tilraunum Míkhaíls Gorbatsjov
forseta við að koma á umbótum í
landinu. Nú hefur Bandaríkja-
stjórn fallist á að þessi röksemd
gfidi ekki lengur því Gorbatsjov
hafi þegar beðið alvarlegan hnekki
sem þjóðarleiðtogi.
Búist er við að flest eða öll ríki
Evrópubandalagsins viðurkenni
Eystrasaltslýðveldin i þessari viku.
Belgar hafa gengið fram fyrir
skjöldu í að fá önnur bandalagsríki
til að viðurkenna lýðveldin og Þjóð-
verjar hafa tekið í sama streng.
Reuter
KUBOTA
smágröfur
Getum útvegað með stuttum fyrirvara
smágröfur frá japanska stórfyrirtækinu
KUBOTA.
■ Stærðir 730 kg til 5940 kg. ■ Gúmmíbelti
eða stálbelti. ■ Sýningarvél á staðnum.
Ármúia 11 - Reykjavík - Sími 681500 - Fax 680345
Anatolíj Lukjanov segir af sér sem forseti Æðsta ráðsins:
Ég er saklaus en
gat gert meira
- sagði hann í afsagnarbréfi til Gorbatsjovs í morgun
Gorbatsjov verður nú að hreinsa upp eftir meira en sjö áratuga stjórn komm-
únista í Sovétríkjunum. Teikning Lurie
Fulltrúar í Æðsta ráði Sovétríkj-
anna hófu sérstaJ ji aukafund í
morgun til að ræða afleiðingar valda-
ránsins fyrir viku á mínútuþögn til
að minnast þeirra þriggja sem féllu
í áhlaupi hersins á víggirðingar við
hús rússneska þingsins.
„Það er þungbær skylda aö setja
þennan aukafund þegar sorgin situr
enn í hjörtum vorum," sagði Ivan
Laptev sem nú er í forsæti á fundin-
um. í morgun sendi Anatolíj Lukj-
anov, fyrrum forseti ráöins, afsagn-
arbeiðni til Míkhaíls Gorbatsjov.
í afsagnarbréfinu segist Lukjanov
ségja af sér vegna þess að hann liggi
undir ásökunum um að hafa verið í
vitorði með valdaránsmönnum.
Lukjanov var um árabil einn nánasti
samstarfsmaður Gorbatsjovs. í af-
sagnarbréfinu ber hann af sér allar
sakir um að hafa stutt valdaráns-
menn en segir að sér sé samt ekki
vært lengur í stöðu sinni.
Lukjanov viðurkennir i hréfinu að
hann hafi getað gengið lengra í að
berjast gegn valdaránsmönnuum.
„Ég hefði getað gert meira en það
þýðir ekki að ég sé samsekur," sagði
hann.
Meðal ráðamanna í Rússlandi er
almennt htið svo á að Lukjanov hafi
verið fremstur í flokki þeirra sem
skipulögðu valdaránið þótt hann hafi
ekki verið í hópi þeirra átta sem
gengu fram fyrir skjöldu fyrir viku.
Á fundinum í morgun var ákveöið
að kalla saman sérstakan fund sov-
éska fulltrúaþingsins 2. september til
að ræða framtíð landins. Fulltrúa-
þingið hefur löggjafarvaldið sam-
kvæmt stjórnarskránni og það kýs
forseta. Búist er við að þar verði fast
sótt að Gorbatsjov um að segja af sér
sem forseti. Á fulltrúaþinginu eru
frjálslyndir menn í meirihluta en í
Æösta ráðinu eru harölínumenn í
flestum sætum.
Ivan Laptev sagði í morgun að sov-
éskir kommúnistar verði nú að
gjalda það dýru veröi að hafa ekki
látið í sér heyra þá þrjá daga sem
valdaránsmenn réðu í landinu. Þeir
hafi við það tapað öllu trausti þótt
allar ásakanir um að hafa verið með
í ráðum séu ósannar.
Reuter
Skrifstofustjóri og
marskálkur drepa sig
Níkolaj Krusjína, skrifstofustjóri
miðstjórnar Kommúnistaflokks
Sovétríkjanna, framdi sjálfsmorð í
kjölfar misheppnaða valdaránsins
í síðustu viku að því er Tass frétta-
stofan skýrði frá í morgun.
Krusjína er þriðji háttsetti emb-
ættismaðurinn í sovéskum stjórn-
málum til að svipta sig lífi.
Sergei Akhromejev marskálkur,
fyrrum yfirmaður sovéska her-
aflans og hernaðarráðgjafi Gorba-
tsjovs forseta, hefur einnig framið
sjálfsmorð að því er talsmaður for-
setans sagði i gær.
Hann vildi ekki greina nánar frá
en heimildir innan öryggiskerfis-
ins sögðu aö marskálkurinn hefði
hengt sig. Lík hans fannst í íbúð
hans i Moskvu á laugardag, sögöu
þeir.
Akhromejev, sem var skipaður
ráðgjafi forsetans í desember 1989,
hefur ekki verið nefndur opinber-
lega sem þátttakandi í valdaránstil-
rauninni í síðustu viku.
Borís Pugo innanríkisráðherra
var fyrstur til að svipta sig lífi eftir
aö valdaránstilraunin fór út um
þúfur. Hann skaut sig á fimmtudag
til aö forðast handtöku.
Reuter
Sovétríkin:
Fjöldi lýðvelda lýs-
ir yf ir sjálf stæði
Nokkur lýðveldi Sovétríkjanna
tóku risastórt skref í átt til fulls sjálf-
stæðis í gær og notuðu sér nýfengið
frelsi til að stökkva kommúnista-
flokkum sínum á flótta sem voru
þegar að riða til falls eftir misheppn-
að valdarán harðlínumanna.
Þingið í Hvíta-Rússlandi, sem til
þessa hefur verið einn dyggasti
bandamaður stjómvalda í Moskvu
meðal lýðveldanna, samþykki sjálf-
stæðisyfirlýsingu samhljóða í gær-
kvöldi. Yfirlýsingin hafði ekki einu
sinni verið á dagskrá fundarins um
morguninn.
Moldóva, sem liggur aö landamær-
um Rúmeníu, sagði að lýðveldið
mundi lýsa yfir sjáifstæði sínu á
þriðjudag.
Líkumar á að sjálfstæðisyfirlýs-
ingar þeirra yrðu meira en pappírs-
gögn jukust þegar Frakkar lýstu sig
reiðubúna tíl aö viðurkenna sjálf-
stæði Eystrasaltsríkjanna þriggja,
Eistlands, Lettlands og Litháens.
Þessir síðustu atburðir, ásamt
sjálfstæðisyfirlýsingu Úkraínu frá
því á laugardag, þýddu að stjórnvöld
í Moskvu áttu yfir höíði sér að missa
stjórn á landsvæði frá Finnska flóa
að Svartahafi.
Yfirlýsing Úkraínu kom Moldóvu í
þá undarlegu aðstöðu að vera aðskil-
in frá Rússlandi sem hún á ekki
landamæri að. Moldóva lýsti því þeg-
ar yfir eigin sjálfstæöi.
„Moldóva ætlar sér ekki lengur að
vera hluti af heimsveldi sem er að
hrynja," sagði Alexandm Mosanu,
forseti þings Moldóvu. „Við munum
verða sjálfstæðir og þetta er hluti
keðjuverkunar sem ekkert aíl fær
stöðvað.“
Tveir þriðju hlutar íbúa Moldóvu
era af rúmensku bergi brotnir og
rúmenska hafði áður verið gerð að
opinberu máli lýðveldisins.
Sjálfstæðisyfirlýsing Hvíta-Rúss-
lands virtist vera af öðrum ástæðum.
Svo virtist sem harölínukommúnist-
ar, sem eru í meirihluta í þingi lýð-
veldisins, væra með því að reyna aö
hefta fijálslyndari vinda sem blésu
frá Rússlandi.
Með því að taka flokk sinn úr sov-
éska móðurflokknum og reyna að
taka lýðveldið úr ríkjasambandinu
voru kommúnistar í Hvíta-Rússlandi
að koma í veg fyrir tilraunir til að
leysa upp kommúnistaflokka viðs
vegar um landið í kjölfar valdaráns-
ins misheppnaða.
Þingið leysti upp Kommúnista-
flokkinn og frysti allar eigur hans
en aðeins á meðan verið væri aö
rannsaka þátt hans í valdaráninu.
Forseti lýöveldisins var einnig
neyddur til að segja af sér eftir að
þingmenn stjórnarandstööunnar
sökuðu hann um aö styðja valda-
ránstilraunina.
Reuter