Dagblaðið Vísir - DV - 20.12.1991, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 20. DESEMBER 1991.
15
„Sjómenn eru - og þeir eru vel að því komnir - ein tekjuhæsta launa-
stétt á landinu."
Heilagt stríð!
Sá ágæti maður, forseti Far-
manna- og fiskimannasambands
íslands, Guðjón Á. Kristjánsson,
hefur látið hafa þau orð eftir sér
að núverandi sjómannafsláttur sé
sjómönnum heilagur. - Þaö vantaði
bara guðlega forsjá og amen á efdr
efninu.
Mér hnykkti satt að segja við.
Hvað þýðir þaö þegar fjárhagsleg
eða efnaleg kjaraatriði, sem byggj-
ast á mismunum, eru orðin að helg-
um rétti? Hvað er það annað en
forréttindi? Sjómannafsláttur er
skattaleg hyglun eins ákveðins
hóps óháð tekjum hans eða eignum
umfram aðra.
Lífseig forréttindi
Af hverfu veitum við ekki skáld-
um og listamönnum fastan skatt-
afslátt af tekjum?
Af því að við viljum ekki forrétt-
indi - því það er auðveldara að
koma þeim á en afnema.
Hafa ekki öll forréttindi allra
stétta á ölium tímum verið af öðr-
um heimi og kostað grimmiieg stríð
til að losna við þau?
Öll baráttusaga þjóðanna til jafn-
ara og réttlátra samfélags er saga
umbaráttu gegn „heilögum rétti“.
Konungdómar, lénsfyrirkomu-
lagið og margs konar forréttindi
eignastétta - allt voru þetta helg
vé og guðdómleg réttindi sem aldr-
ei mátti skerða.
Auðvitað er sjómannafrádráttur
hér á íslandi ekki af þessari stærö-
argráðu. Hér er þó félagslega verið
að ræða um sama efnið.
Skyldi eignarhald útgerðarinnar
á fiskimiðunum eiga eftir að bætast
í þennan vafasama félagsskap? Þá
yrði samanburðurinn af sambæri-
legri stærðargráðu.
Forréttindi eru vissulega lifseig
KjaUaiinn
Þröstur Ólafsson
aðstoðarmaður
utanríkisráðherra
og hafa á öllum tímum átt for-
mælendur fleiri en njótendur
þeirra. Hugsun jafnaðarmanna
hefur ekki hvað síst grundvallast á
afnámi forréttinda.
Vissulega halda alhr stíft í sín
forréttindi. Menn sleppa þeim ekki
án þess að láta reyna á þolrifin í
þeim sem vilja draga úr þeim eða
afnema.
Engin heilög stétt
Ríkisvaldið hefur engan siðferð-
islegan rétt til þess konar mismun-
unar. Sjómenn hafa aUs ekki meiri
rétt tíl skattalegra forréttinda en
t.d. fiskverkakonur eða vakta-
vinnumenn, svo tekin séu handa-
hófsleg dæmi. Eða hvað um fisk-
vinnslumenn á frystitogurum og
fiskvinnslumenn í landi? Sjómenn
eiga að búa við fyrirmyndarkjör en
ekki forréttindi umfram aðrar
starfsstéttir.
Launakjör stétta eiga að myndast
í samningum aðfia á vinnumark-
aði. Skattaleg mismunun eins og
hér á sér stað er ekki einu sinni
réttiætanleg þótt um væri að ræða
tilfærslu til þeirra tekjulægstu. Þá
á að skattieggja þá tekjuhærri
meira en þá tekjulægri sem þó
vissulega er ekki endUega um að
ræða í þessu tilviki.
Sjómenn eru - og þeir eru vel að
því komnir - ein tekjuhæsta launa-
stétt á landinu. Það er ekki hægt
að ætiast til þess að ríkisvaldið
grípi til skattalegra ráðstafana fyr-
ir einstakar þjóðfélagsstéttir verði
þær fyrir vonbrigðum meö niður-
stöður kjarasamninga. Því sem bet-
ur fer fyrirfinnst enn engin heUög
stétt hér á landi sem hefur slíkan
veraldlegan rétt umfram aðrar
stéttir.
Takmarka - ekki afnema
Gleymum því heldur ekki að það
stendur ekki til að afnema sjó-
mannaafsláttinn þó næg rök séu
fyrir því. í þeirri athugun sem rík-
isstjórnin er að gera er eingöngu
verið aö takmarka afsláttinn við
dvöl á sjó. Það er aUt og sumt. Með
þessu átti að taka þessi forréttindi
af þeim sem starfa við sjávarútveg
en eru ekki sjómenn, s.s. beitinga-
menn sem hafa engan meiri rétt til
þess en fiskvinnslukonur. Lengra
gengur réttiætið ekki.
Þá átti einnig að takmarka hann
gagnvart sjómönnum þannig að
þeir njóti hans ekki þegar þeir eru
í fríi í landi eða úti á MaUorca.
Ég hygg um það engan ágreining
að landsmenn vUja búa sjómönn-
mn þau bestu kjör sem þjóðin hefur
efni á. Það þýðir ekki að skapa eigi
skattaleg forréttindi. Fyrir þvi eru
hvorki siðferðisleg né kjaraleg rök.
Fyrir forréttindúm eru aldrei rök.
Sanngjamir menn sjá að hér er
um fullkomlega eðhlega aðgerð að
ræða. Hinir munu kaUa þetta aðf-
arir að heUögum rétti.
Þröstur Ólafsson
„Skattaleg mismunun eins og hér á sér
stað er ekki einu sinni réttlætanleg
þótt um væri að ræða tilfærslu til
þeirra tekjulægstu.“
Hvers vegna stjóm-
mál - hvers vegna jól?
„En stjórnmál eru engu að síður f augum flestra einkum barátta um
brauð og völd“, segir m.a í grein Tryggva.
Fyrir fáum árum mátti á miðri
jólaiostu lesa í sænsku dagblaði
auglýsingu sem hljóðaði eitthvað á
þessa leið:
Góðir lesendur, kæru vinir. í til-
efni af enn einu afmæh mínu, sem
nú stendur fyrir dyrum, vU ég náð-
arsamlegast biðjast undan hvers
konar umstangi, öUu umróti og
aUri eftirtekt.
Undir þessa auglýsingu var ritað:
Jesús Kristur. Að auglýsingunni
stóðu nokkur kristin ungmenni
sem töldu fólk hafa gleymt Jesú
Kristi og boðskap hans - en notaði
fæðingarhátíð frelsarans til að selja
og til að kaupa. Þetta unga fólk vUdi
fyrir hans hönd biðja um að kaup-
hátíðinni lyki, kauphátíð sem hald-
in er í skjóU komu frelsarans.
Boðskapur jólanna
Engnm vafi leikur á að mörg okk-
ar eru löngu búin að gleyma hvers
vegna við höldum jól og hver er
kjami kristinnar trúar. Lengi hafa
menn talað um kauphátíð og jóla-
æði og móraUstum eins og mér
hefur orðið þetta tilefni til ýmiss
konar athugasemda.
Stenm Steinarr segir í kvæði sínu
Jól að kappátið, klukknahringing-
in og messumar og bænagjörðin
sé „kannski heimskast og and-
styggUegast af öUu, sem upp var
fundið á þessari voluðu jörð.“ Enn
velta menn jólahaldi okkar fyrir
sér. Hitt er mér þó jafnvel enn ofar
í huga nú í lok jólafóstu og það er
hvers vegna stjórnmál.
Sagt er að stjómmál snúist um
þaö hvað er rétt og hvað er rangt
í þjóðfélagslegu tiUiti - að hveiju
beri að stefha og hvemig eigi aö
KjaUaiiim
Tryggvi Gíslason
skólameistari
ná þeim markmiðum sem að er
stefnt. Óvíst er hvort allir eru sam-
mála um þessar skUgreiningar.
Einn hópur manna segir að okkur
eigi ekki að líða vel fyrr en við vit-
um að öðrum líður líka vel. Aðrir
segja að þaö sem máh skipti sé að
einstaklingurinn fái notið sín,
einkum þeir sem em dugmiklir og
kjarkaðir.
Fyrir mér sem mórahsta stendur
það hins vegar óhaggað aö rétt og
rangt hlýtur að vera og verður
undirstaða að stjómmálastarfi og
stjómmálabaráttu og starfsemi
stjómmálaflokka eins og rétt og
rangt er meginviðfangsefni heim-
speki og trúarbragða.
Völd og stjórnmál
En stjómmál em engu að síður í
augum flestra einkum barátta um
brauð og völd. Einn af kunnustu
athafnamönnum þessa lands segir
á sunnudag í víðlesnasta blaði
landsins um lífsviöhorf sitt:
„Völd? Ég hugsa ekki í völdum.
Ég bý ekki th samsæri og spinn
valdavef mér til framdráttar. Slíkt
er mjög fjarri mér. Það fer hins
vegar ekki hjá því í þessu þjóðfé-
lagi eins og öðrum að einhveijir fái
völd. Spumingin er hvemig með
þau er farið. Þau em tæki til að
ná ákveðnum markmiðum út á við
og stjóma fyrirtækinu inn á við.
Fyrir mig persónulega hafa völd
þýðingu sem tæki til að ná árangri
og skila málum þannig áfram að
ástandið sé betra en það var þegar
ég kom að því.“
Hefðbundnir stjórnmála-
flokkar
Margt bendir th þess aö margir
séu orðnir leiðir á stjómmálum og
tala um stjómmálaþref og póhtískt
þras, um alþingi götunnar og leik-
araskap og málróf gagnfræða-
skólahugsunar. Einn af umtöluð-
ustu ritstjómm landsins segir í víö-
lesnasta dagblaði landsins á laug-
ardag um lífsviðhorf sitt:
Þjóðin er vonandi byrjuð að efast
um notaghdi hinna heföbundnu
stjómmálaflokka, sem segjast
„vera í póhtík". Hún hefur upp-
götvað mjúk ghdi Kvennahstans,
en næsta skref er að hún uppgötvi
að hún þurfi einnig alvöruflokk
hinna hörðu ghda, eins konar
karlalista. Þjóðin þarf fólk sem
raskar rónni.
Lífið er blöff
Lífið er blöff, en kjaftshöggin em
ekta, sagði Hahdór Laxness í
Strompleik, þar sem hann fjallaði
um fáránleikann í lífi okkar eins
og víðar í verkum sínum. Sfjóm-
mál em ef th vhl aðeins fyrir þá
sem geta gefið á kjaftinn, fyrir þá
sem vilja fyha „alvöruflokk hinna
hörðu ghda“ og það fólk sem raskar
ró okkar.
Sá grunur hefur líka stundum
læðst að mér að lágmæltur boð-
skapar jólanna um frið á jörðu og
velþóknun guðs sé í andstöðu við
baráttuna um brauð og völd og
starf stjómmálaflokka. Gleðhega
jólahátíð.
Tryggvi Gíslason
„Margt bendir tilþess að margir séu
orðnir leiðir á stjornmálum og tala um
stjórnmálaþref og pólitískt þras, um
alþingi götunnar og leikaraskap og
málróf gagnfræðaskólahugsunar.“