Dagblaðið Vísir - DV - 21.12.1991, Side 51

LAUGARDAGUR 21. DESEMBER 1991.
59
Af sterkum kenndum
yinsæls listamanns
„Uppákomumar í Via Panicale sannfærðu
mig einnig um að innra með þessum dag-
farsprúða og skemmtilega íslendingi bjó
villimaður - „sauvage“, sem öðm hvom
þurfti að fá útrás fyrir sterkar kenndir."
Þannig kemst Jean-Jaques Lebel, „fóstbróð-
ir“ Errós, að orði í hirnú sérlega læsilegu og
vönduðu bók Aðalsteins Ingólfssonar um
listmálarann Erró.
Opinskáar frásagnir
í tilvitnun þessari kemur fram ýmislegt af
því sem einkennir þessa skemmtilegu bók.
Þar er fyrst aö nefna hversu opinská hún er.
Lesandanum finnst sem ekkert sé dregið
undan og mikið fer fyrir frásögnum af því
er Erró fær á ýmsan hátt útrás fyrir sterkar
kenndir sínir. Vafalaust mim ýmsum þykja
sumt af því „villimannslegt".- Hitt kemur þó
ekki síður fram í bókinni hversu vel sam-
ferðamenn Errós bera honum söguna, tala
um að honum sé gamansemi og ljúfmennska
í blóð borin, hann sé stálheiðarlegur en
umfram allt skemmtilegur. í kringum hann
sé ailtaf ys og þys, alltaf eitthvað að gerast.
Finnist honum samkvæmin daufleg þá eigi
hann til að berhátta sig og hlaupa aUsnakinn
út og velta sér upp úr snjónum til að hrista
upp í fólki.
Mér finnst einn helsti styrkleiki þessarar
bókar vera fólginn í þeirri aðferð sem Aðal-
steinn hefur vahð og byggist á því að láta
ýmsa samferðamenn Errós taka beinan þátt
í frásögninni og mynda þannig mótvægi við
frásögn listamannsins. Eru þessar frásagnir
oft sóttar til vina og þátttakenda í lífi og hst
Errós á ítahu, í Frakklandi eða Bandaríkjun-
um, en íslendingar koma þar að sjálfsögðu
einnig við sögu. Taldi Aðalsteinn að þannig
kæmi hann á móts við khppimyndastíl Usta-
mannsins sem skeytir saman ólíkustu aö-
fóng. Þessi aðferð finnst mér hafa tryggt að
bókin verður aldrei langdregin. Á höfundur
mikinn heiður skilinn fyrir dugnað sinn við
að hafa upp á svo mörgum útlendum sam-
ferðamönnum Errós og mun þar raunar hafa
notið dyggrar aðstoðar Ustamannsins sjálfs.
Þá er það er ekki síður kostur við bókina
hve hana prýða margar ljósmyndir úr lífi
Errós en Ustamaðurinn átti þúsundir af sUk-
um myndum og hafði raðað þeim upp í tíma-
röö. Lífga þær að sjálfsögðu enn frekar upp
á hina fjörlegu frásögn. Öll bókin finnst mér
bera með sér að samvinna þeirra Aðalsteins
og Errós hafi verið mjög góð.
Frá Kirkjubæjar-
klaustri til Kubu
Listamaðurinn Erró hefur lifað mjög fjöl-
breytUegu lífi og víða farið. Að loknum
áhyggjulausum uppvaxtarárum á Kirkju-
bæjarklaustri Uggur leiðin fljótlega út í heim,
Blazer S-10 ’88 X Cab, ek. 61.000
Mikið úrval af góðum sleðum
og jeppum
BiFHElHASALA ÍSLANDS HF.
S. 675200
GLEÐXLEC* JÓE
vinnusemi sem einkennir Erró feUur Ula að
hefðbundu fjölskyldulífi enda segir hann
sjálfur á einum stað: „Ekki er hægt að hlaupa
frá blautu ohumálverki í miðju kafi. Það er
sennfiega þess vegna sem venjulegt fjöl-
skyldulíf og bamauppeldi á ekki við mig.“
Umdeildur heimsborgari
Það er örugglega ekki ofmælt að Erró sé
mestur heimsborgari íslenskrar nútímaUst-
ar, eins og Aöalsteinn Ingólfsson kemst að
orði í inngangsorðum sínum. Hann hefur
fyrir löngu skapað sér nafn í hinum alþjóð-
lega Ustaheimi og auðgast á Ust sinni. En
hann kynntist fátækt í upphafi ferUs síns
eins og svo margir Ustamenn. Hin ísraelska
kona hans, Myriam Bat Yosef, var dugleg
við aö koma honum á framfæri. Sjálfur átti
hann ekki gott með að standa í sölu-
mennsku. Það var í kringum 1960 sem hann
seldi fyrst fyrir umtalsverða upphæð að því
er hann segir sjálfur. En jafnframt kemur
fram í bókinni að á sýningu á íslandi árið
1957 hafi hann selt fyrir 118 þús. kr., sem þá
voru góð árslaun. Upp úr 1967 fór hann að
fá stöðugt fleiri boð um sýningar á megin-
landi Evrópu og straumhvörf urðu á Usta-
mannaferU hans árið 1969 þegar NMAM,
nútímalistasafnið í París, ákvað að efna tíl
stórrar sýningar á verkum hans. Á sjöunda
áratugnum tók hann þátt í fjölmörgum uppá-
komum, ekki síst í Bandaríkjunum. Þar þótti
heimamönnum að hann ásamt ýmsum öðr-
um evrópskum núttímahstamönnum bland-
aði um of erótík og póUtík inn í listræna tján-
ingu sína. Erró hefur jafnan verið umdeUdur
sem Ustamaður og svo er enn þó hann hafi
hlotið alþjóðlega frægð.
Beðinn að
fjarlægjamyndir
Þannig hefur hann nokkrum sinnum verið
beðinn um að fjarlægja myndir af sýningum
vegna þess aö þær særðu velsæmiskennd
einhvers eða einhverra. Lögreglan fjarlægði
eitt sinn mynd af sýningu hans í MUanó og
Vatíkanið lét fjarlægja tvær mynda hans af
sýningu í Róm og menn hafa oft hneykslast
á yfirgengUegri erótíkinni í myndrnn hans.
Hér heima fékk sýning hans eitt sinn þá
dóma að það væri engu líkara en „að efnis-
val myndanna hefði farið fram í víti, frönsk-
um hóruhúsum, fangabúðum nazista.. .eða
álíka vistarverum."
Rúmið leyfir ekki að víöar sé gripið niður
í þessa vel heppnuðu bók. Því fer íjarri að
menn þurfi að vera sérstakir áhugamenn um
myndhst tU að geta haft ánægju af lestri
hennar. Á Aðalsteinn Ingólfsson mikinn
heiður skilinn fyrir að hafa með þessum
hætti flutt heim mesta „heimsborgarann og
huldumanninn í íslenskri myndhst".
M. Benz 380 SE '82, ek. 140.000
Mazda 323 '90, 5 d., ek. 25.000
Suzuki Vitara ’90, ek. 46.000
Ford 230
’81, 4x4
Erró flettir brosandi bók sinni. Með honum á myndinni er vinur hans og kollegi, Veturliði
Gunnarsson. DV-mynd BG
tíl Óslóar, Rómar, Flórens, Parísar, New
York og svo aftur til Parísar eða þaðan oft-
sinnis víða um heim, eins og tU Rússlands,
Kúbu og Tælands, þangað sem hann sótti sér
konu, auk tíu mánaða ferðalags umhverfis
jörðina. Frá flestum þessum stöðum hefur
Aðalsteinn grafið upp samferðamenn Errós
og ekki síst ástkonur sem fyUa upp í frásögn-
ina.
Bókmenntir
Gunnlaugur A. Jónsson
í þeim efnum og óspar á að segja sögur af
ástarævintýrum sínum. Er óhætt að segja
að hannhleypi lesendunum alveg inn á gafl
hjá sér. Oft fyUa ástkonumar svo út í mynd-
ina. Hin ísraelska eiginkona hans segir frá
því að hún hafi stundum fundið hárklemmur
annarra kvenna í hjónarúminu. Hún segir
einnig að áður en þau giftu sig hafi Erró
sagt henni að hann yrði að fá að sofa hjá
öðrum konum. Sjálfum fannst honum það
eftir á að hyggja ekki svo slæmt þegar hann
neyddist tU að breyta nafni sínu úr Ferró í
Erró því það minnti á að „errótíkin" væri
svo rík í huga hans.
Frásögnin af bemsku- og uppvaxtarárun-
um á Kirkjubæjarklaustri er lifandi og
skemmtUeg. Kirkjubæjarklaustur var þá
stórbýU í alfaraleið. Meðal þeirra sem þangað
komu oft var Kjarval og það var hann sem
fyrstur kveikti í Erró áhugann á að búa til
myndir. Þar fæddist og áhugi Errós á vélum
sem síðar átti eftir aö endurspeglast rækUega
í myndhst hans. Þar komst Erró líka yfir
stúlku í fyrsta sinn, tólf ára gamaU, og segir
í því sambandi að hann hafi aldrei haft sekt-
artilfinningu varðandi kynferðismál. Koma
þau mál enda aUnokkuð við sögu i þessari
bók og konumar í lífi hans virðast fleiri en
tölu verði á komið.
„Errótík"
Hætt er við að ýmsum finnist jafnvel sem
kvennafarssögumar standi upp úr eftir lest-
ur þessarar bókar. Erró er ákaflega opinskár
Eftirmyndir frægra málara
Annað dæmi um hversu Erró er hreinskU-
inn í frásögn sinni er að hann kannast við
að hafa gert eftirmyndir eftir verkum Picasso
og Oscar Dominiguez og að þær séu nú í
umferð sem „ekta“ verk. Að sjálfsögðu hefur
Erró komist í kynni við fjöldann aUan af
heimsþekktum listamönnum. Sérlega minn-
isstæðar era frásagnir hans af Salvador DaU,
sem verða síður en svo til að draga úr þeirri
hugmynd sem fólk hefur gert sér af DaU sem
hinum mesta furðufugU.
í bókinni kemur vel fram hin gífurlega
vinnuharka Errós. Mun algengt að hann
vinni í aUt að fjórtán tíma tömum. Bragi
Ásgeirsson, sem var samferða Erró á upp-
hafsárum hans erlendis, segir sögu af vUja-
þreki og hörku Errós, hvemig hann lét
magnaða matareitran, sem hann varð fyrir,
ekki hamla fyrirhugaðri fór þeirra félaga til
Kaprí. Þaö segir sig eiginlega sjálft að sú