Dagblaðið Vísir - DV - 04.05.1992, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 4. MAÍ 1992.
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÚNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÖLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91)63 29 99
GRÆN NUMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613,
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIDLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Fjögur mögur ár
Fjögur mögur ár eru framundan í efnahagsmálum
þjóöarinnar, ef marka má síðustu spár Þjóðhagsstofnun-
ar. Yfirstandandi ár verður ár efnahagslegs samdráttar.
Á eftir munu fara ár stöðnunar. Fólk á vinnumarkaðin-
um tekur nú afstöðu til kjarasamninga, meðal annars
í ljósi þessara upplýsinga. Nú má ekki tefla í tvísýnu,
eigi ekki verr að fara.
Spáð er, að á yfirstandandi ári muni framleiðslan í
landinu minnka um 2,8 prósent. Gert er ráð fyrir, að
viðskiptakjör okkar við útlönd versni auk þess veru-
lega. Tekjur þjóðarinnar muni af þessum sökum minnka
í ár um 3,8 prósent. Þetta verður í framhaldi samdráttar
og stöðnunar, sem staðið hefur síðan 1988.
Þjóðhagsstofnun gerir ráð fyrir, að atvinnueysi verði
að meðaltali 2,6 prósent á árinu öllu. Þetta þýðir, að
rúmlega þrjú þúsund manns verða án vinnu að meðal-
tali. Síðustu upplýsingar um atvinnuleysi styðja þessa
svörtu spá.
Við komumst seint upp úr þessu feni, ef marka má
spámar. Nú er reiknað með, að þjóðarútgjöldin standi
í stað á árunum 1993-1995. Á því tímabili aukist kaup-
máttur ráðstöfunartekna eftir skatta alls ekki. Lands-
framleiðsla, þjóðarframleiðsla og þjóðartekjur aukist
um eitt htið prósent á hverju þessara ára að meðaltali,
sem í rami þýðir stöðnun.
Við glímum á sama tíma við ’ gífurlegan viðskipta-
halla við útlönd. Hallinn verður að líkindum 14 milljarð-
ar króna í ár, sem samsvarar tæpum fjórum prósentum
af framleiðslunni í landinu, tæpu prósentustigi minna
en í fyrra. Þjóðhagsstofnun gerir ráð fyrir, að á næstu
árum takist að minnka þennan viðskiptahalla niður í
1,5 prósent af framleiðslunni. Fjárlagahalhnn verður
mikill í ár og tvímælalaust mun meiri en þeir rúmlega
flórir miUjarðar, sem gert var ráð fyrir í flárlögum. Rík-
ið kemur til sögunnar í væntanlegum kjarasamningum
og eykur það vafalaust hallann, þegar upp verður stað-
ið. Ein aðalhættan, sem við er að eiga, er einmitt sú,
að fjármál ríkisins og peningamál verði tekin lausari
tökum en að er stefnt. Allir geta séð, að með lausatökum
á þvi sviði mætti auka eftirspum og framleiðslu að ein-
hverju leyti, en þá yrði genginu strax stofnað í hættu,
viðskiptahaílinn mundi vaxa og skuldir þjóðarbúsins
aukast.
Fátt er svo með öllu illt. Gengi krónunnar er stöðugt
um þessar mundir, og verðbólga hverfandi lítil. Vextir
hafa þegar lækkað verulega. í þessu felast kjarabætur
án þess að byrjuð verði að nýju stefna vaxandi viðskipta-
halla og skuldasöfunar. Við verðum nú að gera okkur
grein fyrir vandanum, sem að okkur steðjar á næstu
árum. Allir skilja, að ekki er viturlegt að spá aukningu
á afla eða verðmæti sjávarafurða á næstu árum, svo að
heitið geti. Mikil óvissa er um annan vöruútflutning.
Við getum ekki af neinu viti reiknað með, að bygging
álvers á Keilisnesi komi okkur til bjargar á næstunni.
Samningurinn um evrópskt efnahagssvæði getur á hinn
bóginn orðið okkur efnahagslegur ávinningur, ef rétt
verður á haldið. Þá gætu tekjur þjóðarinnar orðið meiri
en nú er spáð.
Við höfum séð margar spár frá Þjóðhagsstofnun, og
ekki hafa þær allar gengið eftir. Við höfum möguleika
á að komast úr vandanum. En sem stendur verður að
fara með mikilli gát í viðkvæmri stöðu. Almennar launa-
hækkanir hljóta að miðast við það sjónarmið.
Haukur Helgason
„Hinir auralausu eru ekki á áhugasviði þreyttra verkalýðsforingja né ennþá þreyttari umbjóðenda þeirra -
ef einhverjir eru,“ segir m.a. í grein Guðrúnar.
Skattaraf
fjárhagsaðstoð
sveitarfélaga
Hinn 12. mars sl. urðu umræður
um skattsvik í fyrirspurnatíma Al-
þingis og kunni fjármálaráðherra
fá ráð til þess að koma lögum yfir
stóreignamenn. í þessum fyrir-
spumatíma hafði ég lagt fram fyr-
irspum sem einnig fiallaði um
skattlagningu en þaö mál var ann-
ars eðlis. Þar var ekki um að ræða
stóreignafólk, heldur þá sem erfið-
ast eiga í samfélaginu, þ.e. þá sem
leita þurfa til sveitarfélaga sinna
um fjárhagsaðstoð í tímabundnum
erfiðleikum. Og þar vom svörin
skýrari, þeir skyldu ekki sleppa.
Aðstoð samfélagsins
Um það em vísast allir íslending-
ar sammála og hafa enda í lög leitt
að enginn skuli lifa í neyð hér á
landi án matar, fata og húsaskjóls.
Til þess að tryggja alla þegna þjóð-
félagsins gegn slíkri neyð eigum
við sameiginlega sjóði ríkis og
sveitarfélaga. Þar sem atvinna hef-
ur að mestu verið nægileg á und-
anfómum áratugum leita menn
tæpast til sveitarfélags síns nema
ekki sé annarra kosta völ. Em or-
sakir slíkra örþrifaráða oftast sjúk-
dómar, dauösfóll eða önnur slík til-
vik sem enginn ræður við.
Þessi aðstoð samfélagsins er af
ýmsum toga, allt frá heimilishjálp,
greiðslu húsnæðiskostnaðar, vist-
un bama eða til lágmarksfram-
færslu, sem nú er kr. 40.141,00 á
mánuði fyrir einstakling og kr.
52.183,00 ef eitt bam er á heimili.
Af þessum upphæðum má sjá að
flestir kjósa að hefja vinnu um leið
og kostur er.
Nú hefur svo borið við að þeir
sem þurft hafa aö leita til Reykja-
víkm'borgar hafa fengiö senda
launaseðla frá Félagsmálastofnun
en fólk hafði ekki gert sér grein
fyrir að þetta fé væri skattskylt.
Hefur þetta valdið mörgum vem-
legum vanda þegar fólk hélt að úr
erfiðleikunum væri að greiðast og
vinna var hafln að nýju.
Félagsmálaráðherra
upplýsir
I svari sínu viö fyrirspum minni
upplýsti félagsmálaráðherra að allt
frá gildistöku staðgreiðslu skatta
hefði fjárhagsaðstoð sveitarfélaga
verið skattskyld. Hins vegar sé
stutt síðan þau ákvæði hafi komist
í framkvæmd. „Lengst af hafa fé-
lagsmálastofnanir ekki gefið upp-
lýsingar tfl skattyfirvalda um
veitta fiárhagsaðstoð og skjólstæö-
ingar ekki gefið þær upplýsingar
upp á skattframtali sínu nema í
KjáUarinn
Guörún Helgadóttir
alþingismaður
undantekningartilvikum,“ sagði
ráðherra.
Skattstjórinn í Reykjavík, lang-
þreyttur á að ná ekki til þeirra sem
mikiö fiármagn eiga og enga skatta
greiöa, eygði þarna matarholu og
fór fram á það við Reykjavíkurborg
að fiárhagsaðstoð yrði gefin upp tii
skatts. Og í kjölfar þess fóm fleiri
skattstjórar að hans dæmi.
í svari sínu sagði ráðherra einn-
ig: „Hins vegar var ekkert sam-
ræmi í framkvæmd þessara mála í
landinu í heild og því verulegt mis-
ræmi í framkvæmd skattalegrar
meðferðar fiárhagsaðstoðar á milii
sveitarfélaga. Þetta varð tilefni
þess að samtök félagsmálastjóra
tóku málið upp við embætti röds-
skattstjóra á sl. ári. Niðurstaða
þeirra viðræðna var sú að í byijun
þessa árs gaf ríkisskattstjóri út
álitsgerð um skattalega meðferð
fiárhagsaðstoðar sveitarfélaga tU
skjólstæðinga félagsmálastofnana."
Félagsmálaráðherra upplýsti að
álitsgerð þessi væri mjög ítarleg og
tæki tfl allra þátta fiárhagsaðstoð-
ar. „Hún getur verið fólgin í vist-
gjöldum tfl einkaheimila, fóstur-
heimfla eða stofnana. Þá getur fiár-
hagsaðstoö verið vegna leigu á hús-
næði, vegna dvalar á sambýh eða
vegna kaupa á þjónustu sérfræð-
inga, lögfræðiaðstoðar, tilsjónar og
þess háttar.
Loks má nefna niðurgreiðslu
vegna daggæslu í heimahúsum."
Og ráðherra upplýsti að nú hefðu
reglur verið samræmdar og héðan
í frá fengju aflir launaseðil á næsta
ári eftir aðstoðina því að þessar
greiðslur eru undanþegnar stað-
greiðslu. Mun hafa verið taiið að
of flókið væri fyrir félagsmála-
stofnanir að annast staðgreiðsluna.
Þar sem þetta eru nýjar reglur
vissi fólk ekkert um þær. Og spum-
ingu minni um hvað gera skyldi ef
fólk réði ekki við þessa óvæntu
skattlagningu svaraði ráðherra:
„Því er til að svara að væntanlega
sækja skjólstæðingar þá um fiár-
hagsaðstoð til greiðslu þeirra
gjalda ef þeir ráða ekki við þau á
annan hátt.“
Vítahring verður að rjúfa
Og þannig hefur þetta í mörgum
tilvikum verið. Fólk sem orðið
hafði að leita til félagsmálastofnana
um aðstoð vegna tímabundinna
erfiðleika er neytt til að leita til
þeirra aftur vegna ógoldinna skatta
af fyrri aðstoð!
„Þannig verður til nýr vítahring-
ur,“ sagði félagsráðgjafi sem ég
ræddi við. Og þennan vítahring
verður Alþingi að rjúfa. Það er vit-
anlega fáránlegt að skattleggja
þessa aðstoð og ég mun beita mér
fyrir lagasetningu þess efnis. Það
eru ekki skjólstæðingar félags-
málastofnana í þessu landi sem elta
þarf uppi tfl að koma í veg fyrir
skattsvik, heldur þeir sem halda
fiármunum landsmanna í heljar-
greipum og greiða sjálfum sér
skattfrjálsan arð af þeim þegar
þeim hentar.
Fyrirspum mín hefur greinilega
ekki vakið eftirtekt forastumanna
launþegahreyfinganna því að í þvi
dæmalausa loforðaplaggi sem rík-
issfjómin býður nú fram í komandi
kjarasamningum er ekkert um af-
nám skatta af fiárhagsaðstoð - ekki
fremur en afnám fyrirhugaðrar
kjaraskeröingar námsmanna. Hin-
ir auralausu era ekki á áhugasviöi
þreyttra verkalýðsforingja né enn-
þá þreyttari umbjóðenda þeirra -
ef einhverjir era.
Guðrún Helgadóttir
„Þar sem atvinna hefur að mestu verið
nægileg á undanförnum áratugum leita
menn tæpast til sveitarfélags síns nema
ekki sé annarra kosta völ.“