Dagblaðið Vísir - DV - 20.07.1992, Side 14

14
MÁNUDAGUR 20. JÚLÍ 1992.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR F.INARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjóri: JÖNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÖLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91)63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð I lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Höldum dyrunum opnum
íslensk stjórnvöld hafa samþykkt aö þiggja boð um
þátttöku í viðræðum um varnarbandalag Vestur-Evr-
ópu. Þetta þýðir að íslendingar hafa opnað þann mögu-
leika að gerast áheymaraðilar, aukaðilar eða sækja um
fulla aðild að þessu varnarbandalagi. Hér er þó ekki um
nýtt bandalag að ræða heldur endurvakið í ljósi þeirrar
þróunar sem átt hefur sér stað í Evrópu. Að þessu
bandalagi standa fyrst og fremst aðildarþjóðir Evrópu-
bandalagsins en hlutverk þess á að einhverju leyti að
koma í stað Atlantshafsbandalagsins og vettvangur þess
er meðal annars á okkar slóðum, á norðurhveli jarðar.
Ákvörðun íslensku ríkisstjórnarinnar um viðræður er
tekin í blóra við afstöðu stjómarandstöðuflokkanna sem
allir hafa lagst gegn hvers konar aðild og raunar hafnað
viðræðum. Engu að síður virðist ákvörðun stjórnar-
flokkanna skynsamleg og að minnsta kosti skiljanleg.
íslendingar geta ekki nú frekar en áður látið atburðina
og þróunina í varnarmálum Vesturlanda sér óviðkom-
andi. Hér gilda sömu rök og þegar Atlantshafsbandalag-
ið var á sínum tíma stofnað. Hlutleysi eða afskiptaleysi
er útilokað. Varnar- og öryggismál skipta máli, jafnvel
á friðartímum, og slökunin í Evrópu breytir þar engu
um. Við lifum enn á viðsjárverðum tímum. í fyrmm
Sovétríkjum kraumar enn undir og ný öfl geta komist
þar til valda, sem geta ógnað friði, og upplausnin í Aust-
ur-Evrópu, þar sem þjóðarbrot og gömul þjóðríki eru
ýmist búin að öðlast sjálfstæði eða krefjast þess, getur
tekið óvænta stefnu og illviðráðanlega. Það er skamm-
sýni og fljótfærni ef íslendingar eða aðrir á vesturhveli
jarðar kæmust að þeirri niðurstöðu að varna væri ekki
lengur þörf.
Æskilegast væri að Atlantshafsbandalagið héldi
áfram lífi og gegndi sama hlutverki og áður, enda er
Nató homsteinn sem við höfum getað treyst og sæmileg-
ur friður hefur skapast um. En þróunin er sú að hlut-
verk Nató er breytt og hlutur Bandaríkjanna verður þar
fyrirsjáanlega minni.
Gallinn við Vestur-Evrópusambandið er fyrst og
fremst sá að Evrópubandalagið er þar ráðandi og meðan
við emm ekki aðilar að því bandalagi býðst okkur að-
eins aukaaðild að VES sem rýrir áhrif okkar í saman-
burði við fuflgilda aðild að Atlantshafsbandalaginu.
Þetta má þó ekki aftra okkur íslendingum frá því að
fylgjast með og taka þátt í þeim viðræðumsem fram fara
um uppbyggingu og útþenslu VES. Þótt ekki sé til ann-
ars en að hafa þar eitthvað að segja þegar kemur að hlut-
verkaskiptingu milli VES og Nató á svæðinu við og
umhverfis ísland. Við hljótum að vilja að rödd okkar
heyrist í þeim efnum og álit okkar heyrist þegar rætt er
um vamir og öryggi lands og þjóðar. Við erum ekki einir
í heiminum og við erum ekki þau böm að halda að At-
lantshafið og norðurslóðir verði friðað svæði og stikkfrí
þegar samband Vestur-Evrópuríkja ræður ráðum sínum.
Það er illt til þess að vita að stjórnarandstöðuflokk-
amir hér á landi hafi tekið jafn afdráttarlausa afstöðu
gegn þessu bandalagi Vestur-Evrópu og raun ber vitni.
Deilan um Atlantshafsbandalagið klauf þjóðina í herðar
niður og skóp mörg vandamálin í íslenskum stjómmál-
um. Tortryggni er kannske skiljanleg og varkárni er
nauðsynleg. En að vera fyrirfram á móti þátttöku í við-
ræðum og útiloka þar með sjálfa sig frá upplýsingum
og áhrifum er ástæðulaus og ótímabær ákvörðun.
Við skulum halda öllum dyrum opnum.
Ellert B. Schram
Rikisstjórn Steingríms Hermannssonar sendi frá sér álitsgerð þar sem komist var að þeirri niðurstöðu að
EES-samningurinn bryti ekki í bága við stjórnarskrána, segir m.a. í greininni.
Alþýðubandalag-
ið samt við sig
Hæstaréttardómari, tveir laga-
prófessorar og skrifstofustjóri
dóms- og kirkjumálaráðuneytisins
hafa gefið sameiginlegt álit á þvi
hvort samningurinn um evrópska
efnahagssvæðið (EES) brjóti í bága
við íslensku stjórnarskrána. Nið-
urstaða þeirra er afdráttarlaus.
Þeir telja engin ákvæði stjómar-
skrárinnar standa í vegi fyrir því
að Alþingi staðfesti samninginn.
Ummæli Hjörleifs
og Steingríms
I tilefni af þessu ótvíræða áliti
má rifla upp að það var einkum
Hjörleifur Guttormsson, þingmað-
ur Alþýðubandalagsins og ein-
dregnasti andstæðingur EES-sam-
starfsins bæði á Alþingi og þingi
Norðurlandaráös, sem taldi vafa-
samt að EES-samningurinn stæðist
íslensku stjómarskrána. Ríkis-
stjómin, sem Hjörleifur studdi, rík-
isstjóm Steingríms Hermannsson-
ar, sendi frá sér álitsgerð skömmu
fyrir þinglok 1991 þar sem komist
var að þeirri niðurstöðu að EES-
samningurinn bryti ekki í bága við
stjómarskrána.
Eins og sjá má af þingtíðindum
og umræðum, sem fram fóra á Al-
þingi hinn 17. desember 1991, taldi
Hjörleifur sig fá bandamann þegar
Guðmundur Alfreðsson, lögfræð-
ingur bjá Sameinuðu þjóðunum,
lýsti efasemdum um aö EES-samn-
ingurinn væri í samræmi við
stjómarskrána.
Vitnaði Hjörleifur oftar en einu
sinni af velþóknun í útvarpsviðtöl
við Guðmund frá 2. desember 1991
og taldi það málstað sínum til
stuðnings. Þá sagði Hjörleifur.
og ég minni jafnframt á að lögmað-
ur, sem mikið hefur íjallað um
þessi mál, rætt og ritað, prófessor
Stefán Már Stefánsson, hefur ekk-
ert fullyrt í þeim efnum, hann hef-
ur ekki tekið af nein tvímæb um
það að þessi samningsdrög standist
ákvæði íslensku stjórnarskrárinn-
ar.“
í þingumræöum 17. desember
sagði Steingrímur Hermannsson,
formaður Framsóknarflokksins,
um hina stjómskipulegu hiið EES-
samningagerðarinnar: „Ég held að
til fyllsta öryggis væri ástæða til
að leita áiits lögfróðustu manna.“
Og Steingrímur sagði einnig: „...
Ég vildi leggja til að hæstv. ríkis-
stjóm undirbyggi sig undir það að
leita slíks álits og mætti þá gjaman
gera það í samráði viö t.d. þær
nefndir Aiþingis sem um þetta mál
fjalla." Ríkisstjómin stóð einmitt
þannig að þessu máli að leita álits
hinna „lögfróðustu manna“ og skil-
uðu þeir ótvíræðri niðurstöðu sinni
hinn 7. júlí síðastliðinn.
Pólitískur loddaraleikur
Ástæða er til að hafa umræðum-
Kjallarinn
Björn Bjarnason
alþingismaður
ar frá 17. desember 1991 í huga þeg-
ar metin em ummæli ýmissa
stjórnarandstæðinga nú, annars
vegar um það hvernig staðið var
að skipun sérfræðinganefndarinn-
ar og hins vegar um það hverjir í
hana voru valdir. í raun er gagn-
rýni á málsmeðferð ríkisstjórnar-
innar sprottin af þvi einu aö áht
hinna sérfróðu manna er ekki vatn
á myllu þeirra er vilja gera EES-
samninginn sem tortryggilegastan.
Úr hópi stjórnarandstæðinga hef-
ur Svavar Gestsson gengið hvað
lengst í fullyrðingum um að EES-
samningurinn brjóti í bága við
stjórnarskrána. Er ekki unnt ann-
að en endurtaka það sem áður hef-
ur verið sagt um þann málatilbún-
að allan, að það er með ólíkindum
að maður, sem lengi hefur setið á
Alþingi og oftar en einu sinni í rík-
isstjóm, skuli telja sér sæma að slá
fram jafnröngum fullyrðingum um
þetta mál og Svavar hefur gert.
Ekki nóg með að hann hafi rangt
fyrir sér heldur þykist hann, eins
og svo oft áður, hafa efni á að tala
niður til viðmælenda sinna.
Hér að ofan var vitnað til orða
Hjörleifs Guttormssonar um Stefán
Má Stefánsson prófessor. Nú hefur
hinn sami Stefán Már staðið að áliti
þar sem tekin em af öll tvímæli
um að EES-samningurinn standist
ákvæöi íslensku stjómarskrárinn-
ar. Hvað segir Hjörleifur þá? í ÐV-
grein hinn 8. júlí sl. stóð meðal
annars: „Stefán Már Stefánsson
prófessor hefur verið ráðgjafi utan-
ríkisráðherra og samningamanna
hans á ýmsum stigum viðræðna
um samninginn og hefur þannig
átt hlut að málsmeðferðinni." Taldi
Hjörleifur að af þessum sökum
væri Stefán Már „augljóslega" van-
hæfur sem umsagnaraðili um
EES-samninginn.
Hin gagnstæðu ummæli Hjörleifs
Guttormssonar um Stefán Má Stef-
ánsson em einfaldasta staðfestingin
á þeim ómerkilega pólitíska lodd-
araleik sem alþýðubandalagsmenn
og ýmsir aðrir úr hópi stjómarand-
staeðinga telja málstað sínum helst
til framdráttar í EES-umræðunum
um þessar mundir. Svavar Gestsson
telur það nú stjómarskrárbrot sem
sagt var standast stjómarskrána í
álitsgerð ríkisstjómar þar sem
hann sat sem ráðherra.
EES-umræöurnar sýna að staða
og aðferðir Alþýðubandalagsins
við ákvarðanir um stærstu utan-
ríkismál hefur ekkert breyst þrátt
fyrir að gamli kommúníski hug-
sjónargmnnurinn sé hruninn og
tengslin við hina kommúnísku
bræðraflokka orðin að engu. Al-
þýöubandalagsmenn sverta bæði
menn og málefni með órökstudd-
um dylgjum eins og þeir hafa löng-
um gert í mikilvægum umræöum
um utanríkismál. Þeir em einnig
sjálfum sér líkir með því aö hafa
rangt fyrir sér.
Björn Bjarnason
Eftirskrift
Hinn 9. júlí birtist hér í blaðinu
grein eftir Birgi Hermannsson
stjómmálafræðing sem gerir mér
upp skoðanir varðandi túlkun á
heimspekikenningu Immanuels
Kants. Gerir stjómmálafræðingur-
inn þetta um leið og hann setur sig
í þær stellingar að fella almennt
dóma um það hvernig staðið sé aö
umræðum um Evrópumál á opin-
bemm vettvangi.
Ef hann les og skilur það sem um
Evrópumálin er sagt jafnilla og til-
vitnun mína í orö, sem Jan P. Syse,
fyrrv. forsætisráðherra Noregs, lét
falla um Immanuel Kant og kenn-
ingu hans, er ekki að undra þótt
Birgir Hermannsson botni lítið í
Evrópuumræðunum.
„I raun er gagnrýni á málsmeðferö rík-
isstjórnarinnar sprottin af því einu að
álit hinna sérfróðu manna er ekki vatn
á myllu þeirra er vilja gera EES-
samninginn sem tortryggi!egastan.“