Dagblaðið Vísir - DV - 07.08.1992, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 7. ÁGÚST 1992.
15
Viðskipti með jarðir
og EES-samningurinn
„Takmarkanir við jarðakaupum er því einungis hægt að binda almenn-
um skilyrðum sem fela ekki í sér misrétti," segir m.a. i grein Gunnlaugs.
I upphafl viðræönanna um EES-
samninginn var lögð á þaö sérstök
áhersla að ekki yrði opnað fyrir
eignarhald útlendinga á landi, jörð-
um, hlunnindum og orku. Þessi
fyrirvari breyttist eins og aðrir,
sem voru inni í umræðunni í upp-
hafi, yfir í almennt öryggisákvæði
sem hægt er að beita ef þjóðhættu-
legt ástand skapast. Verði því beitt
hafa aðrir samningsaðilar rétt á að
beita gagnaðgerðum.
Mismunun bönnuð
Grundvallaratriði EES-samn-
ingsins er að hvers konar mismun-
un sé bönnuð innan svæðisins. í
fjórðu grein samningsins segir:
„Hvers konar mismunun á grund-
velli ríkisfangs er bönnuð á gildis-
sviði samnings þessa, nema annað
leiði af einstökum ákvæðum hans.“
Einnig segir í þriðju grein samn-
ihgsins: „Þeir (samningsaðilar)
skulu varast ráðstafanir sem geta
teflt því í tvísýnu að markmiðum
samnings sé náð.“
Að lokum má minna á bókun nr.
35 í þessu sambandi en þar segir:
„Vegna tilvika þar sem getur komið
tíl árekstra milh EES-reglna sem
komnar eru til framkvæmda og
annarra settra laga skuidbinda
EFTA-ríkin sig til að setja, ef þörf
krefur, lagaákvæði þess efnis að
EES-reglur gildi í þeim tilvikum.“
Hér kemur glöggt fram það sjón-
armið að mismunun á grundvelh rík-
isfangs sé.bönnuð og EES-reglur eigi
að vera mótandi fyrir lög EFTA-
ríkjanna ef til árekstra kemur.
Er girðingarvinna
framundan?
Þegar Stéttarsamband bænda
KjáUaiinn
Gunnlaugur Júlíusson
hagfræðingur
Stéttarsambands bænda
hefur lýst yfir áhyggjum sínum á
þvi ástandi sem getur skapast ef
útlendingar eiga greiða leið til að
eignast jarðnæði hérlendis í stór-
um stíl þá hefur því ætíð verið lýst
yfir af hálfu utanríkisráðuneytis-
ins að máhð sé mjög einfalt; það
þurfi einungis að setja lög þess efn-
is hérlendis sem takmarki mögu-
leika útlendinga til landakaupa.
Einnig hefur forkaupsréttur sveit-
arfélaga verið tahnn nokkur vöm
í þessu skyni.
Það er ljóst að aht tal um laga-
setningu og girðingarvinnu er eins
og þverbiti á þær tilvitnanir sem
raktar voru hér að framan, því
hvaða gagn er að samningum sem
gera ráð fyrir ákveönum forsend-
um ef samningsaðilar gera ekkert
fyrr en að koma í veg fyrir að samn-
ingurinn gangi upp.
Tal um að forkaupsréttur sveitar-
félaga sé einhver vörn er hreint
barnalegt í þessu samhengi því
fæst þeirra hafa fjárhagslega
möguleika á að grípa inn í jarða-
kaup í dag þótt þau fegin vildu.
Danskt fordæmi
í fyrra kom upp umræða í Dan-
mörku um kaup Þjóðverja á þar-
lendu skóg- og veiðilandi, sem var
tahö svo sérstætt að óforsvaranlegt
var tahð að það rynni í hendur út-
lendinga. Þá var því slegið fóstu að
ef tryggja ætti danskt eignarhald
yfir danskri jörð yrði ríkisvaldið
að ganga inn í alla slíka kaupsamn-
inga því ekki væri hægt að koma í
veg fyrir þá með lagasetningu.
Forkaupsréttarákvæði sveitarfé-
laga vom einskis metin í þessu
sambandi. Danir litu þetta svo al-
varlegum augum að þeir fóru fram
á sérstakt ákvæði um þessi mál í
Maastricht-samkomulaginu þar
sem tekið er fyrir möguleika út-
lendinga á að eignast land í Dan-
mörku.
Álit sérfræðinga
Nýlega lögðu þrír sérfræðingar
fram áht sitt um áhrif EES-samn-
ingsins á fasteignaviðskipti hér-
lendis. Þar á meðal er rætt um
jarðakaup. Áht sérfræðinganna er
m.a. að aðili sem kaupi fasteign
hérlendis verði ekki beittur mis-
rétti með hhðsjón af þjóðerni sínu
t.d. við kaup á sumarbústaðar-
landi.
Takmarkanir við jarðakaupum
er því einungis hægt að binda al-
mennum skilyrðum sem fela ekki
í sér misrétti. Þannig hafa þeir tek-
ið undir sjónarmið Stéttarsam-
bandsins um að samkvæmt samn-
ingnum eins og hann hljóðar sé
erfitt að koma í veg fyrir uppkaup
útlendinga á landi og hlunnindum
hérlendis.
Þetta hefur í fór með sér að upp
getur komið sama staða og í Dan-
mörku. Því miður virðist áhugi
stjórnvalda til að ná fram nauðsyn-
legum fyrirvörum varðandi þetta
efni hafa verið í lágmarki við samn-
ingsgerðina. Því er staða þessara
mála í raun og veru öll í uppnámi
og htið annað hægt að gera en að
vona það besta.
Gunnlaugur Júhusson
„Tal um að forkaupsréttur sveitarfé-
laga sé einhver vörn er hreint barna-
legt í þessu samhengi því fæst þeirra
hafa Qárhagslega möguleika á að grípa
inn 1 jarðakaup í dag þótt þau fegin
vildu.“
Auðlindir Brasilíu og nátt-
úruvernd á norðurhveli
Frá Kísiliðjunni við Mývatn: „... þarf Kísiliðjan að sanna skaðleysi
áframhaldandi dælingar af botni Mývatns...?“
Nýlega (23. júní sl.) las ég hér í
blaðinu grein eftir Ásbjörn Dag-
bjartsson líffræðing og leikbróður
minn í æsku. Greinin er athyglis-
verð hugvekja um fátækt í þriðja
heiminum sem vestræn „maibiks-
börn“ kæri sig í raun ekki svo mik-
ið um að útrýma. Ekki veit ég nú
neitt um það en tek þó undir orð
Ásbjöms um tvískinnungshátt
vestrænna stjómvalda er þyki
betra að hafa róttækhnga og aðra
„kverúlanta" upptekna við aö beij-
ast fyrir náttúmvemd á suður-
hveh heldur en fyrir félagslegu
réttlæti heima fyrir.
Sjálfskipaðir eða útvaldir?
Ég felh mig hins vegar ekki við
þá sneið sem Ásbjöm sendir for-
manni Landvemdar um að hún og
aðrir „sjálfskipaðir vemdarar nátt-
úrunnar" séu að beita áhrifum sínum
í annarlegum tilgangi með einfeldn-
ingslegt hjarta (reyndar er formaður
Landvemdar rétt kjörinn af fulltrú-
um geysifjölmennra félagasamtaka).
Ég tek þessa sneið nefnilega líka til
mín og sætti mig ekki við að látið sé
að því hggja að mér komi framtíð
heimsins ekki við.
Hver má tala um hvað í lýðræðis-
þjóðfélagi? Era sumir virkilega út-
valdari en aðrir? í krafti hvers?
Hvað er rangt við að kynna sér
mál með hugsjónir að leiðarljósi?
í lýðræðisþjóðfélagi er hver og
ein einasta manneskja „sjálfskip-
uð“ í þeim skilningi að rétturinn
til að tala á að vera ótvíræður. Jafn-
framt á rétturinn til að leiðrétta og
gagnrýna að vera ótvíræður. Við
Kjállaririn
Ingólfur Á. Jóhannesson
deildarstjóri hjá Umferðarráði
Ásbjörn höfum því rétt til þess að
vera ósammála og skrifa „mann-
vitsbrekkugreinar" í DV.
En þetta þykir ekki öllum sjálf-
sagt því að Ásbjöm er ekki eini
maðurinn sem notar hugtakið
„sjálfskipaður". Þetta virðist vera
tískuorð og á undanfömum vikum
hefur það einna helst verið notað
th að gera lítið úr þekkingu hug-
sjónafólks um náttúruvernd.
Varúðarreglan
Á undanfórnum ámm hefur hin
svokallaða varúðarregla um vernd
náttúm verið að vinna sér fylgi í
heiminum. Regla þessi er í stuttu
máli á þá leið að ekki sé fram-
kvæmt fyrr en að undangengnu
mati á áhrifum þess á umhverfi og
náttúm. Ef varúðarreglan er látin
ráða ferðinni þarf að sanna að
framkvæmdin sé skaðlaus. Sam-
kvæmt henni þarf Kísihðjan að
sanna skaðleysi áframhaldandi
dæhngar af botni Mývatns tU að
dæhngin megi fara fram en ekki
að sanna þurfi tiltekna skaðsemi
dæhngarinnar með óyggjandi
hætti eins og nú er ætlast tU. Ég
lega að brautargengi þessarar sjalf-
sögðu reglu og hann vann gegn
svonefndri Gljúfurversvirkjun í
Laxá fyrir meira en 20 ámm.
Alþjóðahyggja í
náttúruvernd
Náskyld varúðarreglunni er al-
þjóðahyggja. Það er fleira í hættu
en dýralíf og gróðurfar í Mývatni
og þar í grennd eða þjóðerni Letta
og Litháa sem íslenskir stjómmála-
menn settu á oddinn. Tegundir af
ýmsu tæi em í útrýmingarhættu í
skógum Brasihu. Regnskógurinn
er lunga jarðarinnar og mér kemur
það við. Á sama hátt kemur heim-
inum hvalastofninn við ísland við.
GUdir einu þótt ég sé ekki sammála
grænfriðungum í því tUtekna máh.
Og heiminum koma eyðUegging
Mývatns og friðlýsing Ódáða-
hrauns við.
Náttúmvemdarsinnar víða um
lönd berjast fyrir þvi að afurðir
regnskógarins séu keyptar, þ.é.
þær vörur sem skógurinn sjálfur
gefur af sér, t.d. hnetur og ávextir.
Þeir beijast gegn því að afurðir af
mddum svæðum séu keyptar (t.d.
nautakjöt) og að snobbað sé fyrir
tekki, mahónh og öðrum slíkum
viði.
Meira af ræktuðu landi þarf til
að framleiða kjötmeti heldur en
þarf tíl að framleiða grænmeti sem
nægir til framfæris jafnmörgu
fólki, auk þess sem aukin grænmet-
isneysla gæti bætt heilsufar okkar.
Það getur vel verið að aukin græn-
metisneysla sé draumsýn og hún
er óhagstæð þegar tU skamms tíma
er litið fyrir þjóð sem offramleiðir
kjöt á landi sem er að fjúka upp.
En kannski væri hún besta leiðin
gegn uppblæstri landsins tíl lengri
tíma litið. Aukin neysla grænmetis
er einmitt eitt af baráttumálum
fiölmargra náttúraverndarsinna á
Vesturlöndum.
Þrátt fyrir hugsjónir sínar era
vestræn „malbiksböm", sem trúa
á náttúruvemd, yfirleitt ekki fá-
fróð. Þvert á móti, hugsjónir okkar
hafa orðið til þess að við kynnum
okkur hvað er að gerast annars
staðar í heiminum og hvaða úrræði
em möguleg og berjumst síðan fyr-
ir þeim en treystum ekki á sérfraeð-
inga, bírókrata eða „ecokrata“ tíl
aö gera heiminn betri. Við skulum
öU gerast „sjálfskipuð" í þessum
skilningi.
Ingólfur Á. Jóhannesson
,, N áttúru ver ndar sinnar víða um lönd
berjast fyrir því að afurðir regnskógar-
ins séu keyptar, þ.e. þær vörur sem
skógurinn sjálfur gefur af sér, t.d. hnet-
ur og ávextir.“
skora á Ásbjöm að vinna jafnötul-