Dagblaðið Vísir - DV - 03.10.1992, Blaðsíða 33

LAUGARDAGUR 3. OKTÓBER 1992.
45
I fylgd með fjallmönnum
smalamenn Holta- og Landmanna heimsóttir í göngur
Jón Þóröarson, DV, Rangárþingi'
Landréttir voru í Áfangagili 24. síö-
astliðins mánaðar að undangenginni
sex daga smölun á Landmannaaf-
rétti, einum stærsta afrétti landsins.
Hann er um 1000 ferkílómetrar að
flatarmáli ef allt er talið en á honum
eru tvö fjárlaus svæði, svonefnd
sandgirðing, um 175 ferkílómetrar
að stærð, og Veiðivatnasvæðið, norð-
an Tungnaár, um 300 ferkílómetrar.
Standa þá eftir tæpir 500 ferkílómetr-
ar og víst er að það er ærin vinna
fyrir smalana tuttugu og tvo talsins
og aðstoðarfólk, sem fengið hefur að
„fljóta með“, að smala svo víðfemt
svæði því þar skiptast á óteljandi
flöldi fjalla, úfin hraun, svartir fok-
sandar, erfið vatnsföll og klettabelti
til skiptis við iðagræna grasbala og
brekkur. Enda hefur afrétturinn oft
verið talinn einn hinn erfiðasti til
smölunar á öllu landinu,
Áð í Landmannahelli
Fyrstu þijár nætumar liggja
gangnamenn við í sæluhúsinu í
Landmannalaugum en síöan færa
þeir sig yfir í Landmannahelh þar
sem fénu er safhað saman í girðingu
við fjalliö Sátu uns það er rekið það-
an á miðvikudegi niðm- að réttar-
staðnum í Áfangagih sem er suðvest-
an undir Valafelh á framafréttinum.
Þrátt fyrir rysjótt veður fyrstu dag-
ana gengu leitir ágætlega í heildina
séð. Vegna mikillar úrkomu og
vatnavaxta í kvíslum varð að fresta
leitum í Jökulgih um tvo daga en
nefht gil hggur út frá Torfajökh norð-
anverðum. Þessi frestun kom þó ekki
að sök því smalaðir voru aörir hlutar
afréttarins í staðinn og þannig „létt
á“ fyrir næstu daga. Að vísu voru
menn rennandi blautir eftir göng-
umar þessa tvo rigningardaga og
vom sem dregnir af sundi eftir volk-
ið, hvort sem þeir smöluðu ríðandi á
hrossi eða gangandi og hlaupandi á
tveimur jafnfljótum. Þetta kom þó
ekki að sök því menn vom vel klædd-
ir og jöfnuðu sig fljótt þegar í hús og
þurr fót var komið.
Góð stemning
Og svo mikið er víst að það er góð
stemning í hópi smalanna og fylgd-
arhðs þeirra og ekki versnar hún
þegar í hús er komið á kvöldin. Menn
taka hraustlega til matar síns hjá
ráðskonunum og síðan er tekið til
við að segja sögur af viðureignum
dagsins við ljónstyggt og sprækt féð
í snarbröttum fjahshhðum. Síðan er
lagið jafnvel tekið, alltaf er einhver
með gítar til að gefa tóninn og bað-
ferð í laugina er fastur hður hjá flest-
um þann tíma sem dvahð er í Laug-
unum, mönnum þykir gott að hggja
úti og láta þreytuna hða úr sér. Þeir
fjallmenn em þó til sem aldrei hafa
í laugina komið.
Fjallabakterían
Það er sami kjamirin af fólki sem
fer ár eftir ár til smalamennsku á
afréttinum. Það em lil jafns karlar
og kvenfólk en því hefur farið íjölg-
andi síðustu árin á kostnað karl-
anna. Engin kvöð knýr þetta fólk tíl
að sækja á afréttinn önnur en „fjaUa-
bakterían" sem stundum er nefnd
svo. Minnihluti gangnamanna á
sjálfur fé á fjalli.
Þegar gangnamenn fara á fætur á
mánudagsmorgni er komið hið besta
veður. Það er blankalogn og himinn-
inn er skafheiður og það sem eftir
er af fjallferöinni á veðrið eför að
leika við fóUcið enda er hægt að halda
upphaflegri áætlun um réttardag.
Nú era smöluð svæði sem áöur hefur
orðið að fresta smölun á vegna veð-
ursins og héðan í frá gengur aUt eins
og „smurt".
Sakna
gömlu réttanna
Á fimmtudegi kemur síðan fólk
Fjárhópur rekinn yfir Ytri-Rangá, skammt frá Fossabrekkum. Þetta var um þrjátíu kinda hópur og það er skemmti-
legt að sjá hvernig þær fljóta niður eftir ánni með straumnum en draga samt alltaf nær landi.
DV-myndir Jón Þórðarson
neðan úr byggð tíl þess að sækja sitt
fé inn í ÁfangagU. Það er nýr rétta-
staður Holta- og Landmanna en
Landréttir vora áður háðar í Rétta-
nesi sem er í miðri Landsveit. Þær
vora af lagðar eftir eldgos í Heklu
haustið 1980 en þá lagðist mikU aska
á fremsta hluta afréttarins og rekstur
þar yfir ekki talinn hoUur fénu.
Margir sakna réttarstemningar-
innar eins og hún var í Réttanesi.
Þar era gijóthlaðnar réttir í gamla
stílnum og þangað kom fóUc hundr-
uðum saman til þess að sýna sig og
sjá aðra og aðstoða bændur við að
draga sundur féð sem þá var marg-
falt fleira en nú. Núna tekur þessa
athöfn tiltölulega fljótt af. Réttimar
era grindur sem slegið er upp og
teknar með heim þegar búið er að
draga í sundur.
Fólki fer nú að vísu aftur fjölgandi
ár frá ári en fénu fækkar, aðeins um
tvö þúsund fjár vora dregin í sundur
í Áfangagih þennan dag.
Eftir að pokinn hefur kólnað
má setja hann í frysti og snöggfrýs hann þá. Það getur
komið sér vel ef kæla þarf líkamshluta t.d. eftir slys.
Æi, Biggi minn. Er dottið undan hjá þér? Siggi söðlasmiður var að sjálf-
sögðu með allar græjur skammt undan og hér neglir hann undir hjá Birgi
á Ketilsstöðum sem heldur fætlnum.
G E G l\J Vöðvabólgu
Óþægindum í baki
Gigt
Eymslum t liðum
LAVATHERM hitapokana
LAVATHERM hitapokarnir[
LAVATHERM hitapokarnir [
FÆST í HJÁLPARTÆKJABANKANUM OG í APÓTEKUM.
manota aftur og aftur.
fást í mörguni stærðum.
láta þér líða vel.