Dagblaðið Vísir - DV - 28.11.1992, Síða 26

LAUGARDAGUR 28. NÓVEMBER 1992.
Sundið er mirm
lífselexír
- segir Benedikt Davíðsson, nýkjörinn forseti Alþýðusambandsins
Benedikt Davíðsson, 65 ára, nýkjörinn forseti ASÍ, segist hafa samið við eiginkonu sína áður en hann féllst á að
gefa kost á sér í embættið. „Þetta bitnar mjög mikið á fjölskyldulífinu. Þegar mest gengur á í kjarasamningum,
svo maður nefni dæmi, þá kemur það fyrir að maður hugsar hvort ekki sé rétt að hafa með sér Ijósmynd af konunni
og börnunum. Maður hefur lent í slíkum törnum að hafa ekki hitt börnin sin heilu vikurnar. DV-myndir GVA
Fyrsta heUlaóskaskeytið, sem
Benedikt Davíðsson fékk eftir að
hann var kjörinn forseti Alþýðusam-
bandsins, var frá Potthópnum.
„Mér þótti afskaplega vænt um
þetta skeyti en þetta er hópurinn sem
hittist í morgunsundinu á hveijum
degi. Og ég skal segja þér það að það
þarf fjandi áríðandi fund til þess að
fá mig tíl að sleppa því,“ sagði Bene-
dikt Davíðsson, nýkjörinn forseti
Alþýðusambands íslands, þegar við
settumst niður til að búa tíl þetta
viðtal.
Frá bamsaldri
Benedikt var spurður hvenær
hann hefði kynnst verkalýðsmála-
póhtíkinni fyrst.
„Ég kynntist henni strax sem barn.
Faðir minn, Davíð Davíðsson, var
verkalýðsforingi á Patreksfirði þar
sem ég fæddist. Þá kynntíst ég mörg-
um verkalýðsforingjum af eldri kyn-
slóðinni sem ég áttí svo eftir að kynn-
ast í samstarfi síðar. Ég get nefnt sem
dæmi Hannibal Valdimarsson og Jón
Sigurðsson, síðar forseta Sjómanna-
sambands íslands. Og þetta var
vegna þess að þegar þessir menn
komu vestur í einhveijum erinda-
gjörðum þá gistu þeir alltaf heima
hjá okkur. Þá sat maður og hlustaði
á þá tala um verkalýðsmáUn og
drakk í sig hvert orð sem þeir sögðu.
Þess vegna hef ég hrærst i verkalýðs-
umræðunni alveg frá bamsaldri.
Umhverfi mitt hefur alveg frá því
ég man eftir mér verið ákafleg póU-
tískt og þá fyrst og fremst verkalýðs-
póUtískt. Sem krakki veiktist ég og
varð að yfirgefa heimaslóðir mínar
og leggjast inn á Landakotsspítala.
Þar var ég samfeUt í 4 ár. Ég fékk
berkla, bæði í bein og lungu. Þá voru
ekki til nein berklalyf og þess vegna
varð ég að Uggja svona lengi. Vegna
þess er ég ekki skólagenginn maður,
eins og Guðmundur J. mundi segja,“
segir Benedikt.
Berklarnir minna enn á sig en
Benedikt stingur við þegar hann
gengur.
„A spítalanum lentí ég inni í samfé-
lagi með fuUorðnum mönnum. Ég
var látinn Uggja á stórri sjúkrastofu,
þar sem voru tíu fuUorðnir menn.
Þetta leiddi það af sér að ég komst
mjög fljótt rnn í umræðu fuUorðinna.
Ég var því mótaðri að þessu leyti
þegar ég kom út af spítalanum en
unglingar á mínu reki almennt
voru.“
Þaulvanur
samningamaður
- En hvenær hófust afskipti þín af
félagsmálum í verkalýðshreyfing-
unni?
„Það var nú ekki að neinu ráði fyrr
en á fyrsta ári minu í Trésmiðafélag-
inu. Að vísu var ég í Sjómannafélagi
Reykjavíkur vegna þess að ég stund-
aði sjóinn af og til, bæði á bátum og
togurum, strax þegar ég kom út af
spítalanum og eins á meðan ég var
að læra trésmíðar. Um leið og ég lauk
trésmíöanámi gekk ég í Trésmiöafé-
lag Reykjavíkur, í nóvember 1949.
Strax á fýreta árinu vann ég á stórum
vinnustað og lenti strax í því aö verða
talsmaður hópsins gagnvart félag-
inu.
Þá var Trésmiðafélag Reykjavíkur
blandað félag sveina og meistara og
okkur þótti félagið ekki vera nógu
beitt fyrir okkur sveinana. Umræðan
á vinnustaðnum varð því meira um
að við þyftum að breyta þessu. Þann-
ig ýttíst maður einhvem veginn inn
í hringiðurra. Strax á öðm ári mínu
í félaginu var ég settur í samninga-
nefnd og hef verið í þessu stússi síð-
an. Ég held að ég hafi verið í velflest-
um ef ékki öllum samningum fyrir
Trésmiðafélagið síðan."
Benedikt varð síðar formaður Tré-
smiðafélags Reykjavíkur. Hann var
starfsmaður Alþýðusambandsins í
nokkur ár. Það kom í hans hlut að
koma byggingu orlofsheimila af staö
og svo fólst starfið í erindrekstri fyr-
ir sambandið og að standa í samning-
um fyrir félögin úti um allt land. Síð-
ar varð Benedikt formaður Sam-
bands byggingamanna og sem slíkur
átti hann sæti í miðstjóm Alþýðu-
sambandsins tvö kjörtímabil.
Breyttirtímar
- Þú varst fulltrúi á þingi Alþýðu-
sambandsins 1958. Þá stóð nokkuð
svipaö á og nú í þjóðfélaginu, þaö var
verið að framkvæma óvinsælar efna-
hagsráðstafanir. Ríkisstjóm Her-
manns Jónassonar féll eftir aö þing
Aiþýðusambandsins hafði hafnað
efnahagstillögum hennar. Aö morgni
fyrsta þingdagsins fiú vom birtar
harðar efnahagstfilögur. Viðbrögðin
vom reiði manna en ekkert meira.
Er Alþýðusambandið ekki lengur
það afl sem það var í þjóðfélaginu?
„Verkalýðshreyfingin er ennþá
sama afl og hún hefur verið ef hún
beitir sér. Hitt er svo annað mál að
auðvitað hefur verkalýðspólitíkin
breyst gífurlega á þessum rösku 30
árum sem liðin em síðan Hermann
Jónasson og ríkisstjóm hans sagði
af sér. Eins og kom fram í ræðu As-
mundar Stefánssonar við setningu
þingsins nú hefur verkalýðshreyf-
ingin farið út í að sinna skipulegar
og ákveðnar félagsmálaþætti kjara-
málanna en áður var með samskipt-
um við stjómvöld. Áður fyrr voru
samskipti verkalýðshreyfmgar og
stjómvalda miklu minni og sam-
skiptin við atvinnurekendur yfirleitt
í gegnum hörð átök á vinnumark-
aði.“
Ekki sami
skilningur og nú
„Það má segja að breytingin hafi
hafist í hinum hörðu verkfallsátök-
um 1955. Þá var barinn í gegn samn-
ingur um atvinnuleysistrygginga-
sjóðinn fyrir verkalýðshreyfinguna í
heild. Ég átti sæti í þeirri samninga-
nefnd. Iðnaðarmenn náöu þá fram
sjúkrasjóðum fyrir iðnaðarmannafé-
lögin og tóku þess vegna einu pró-
senti lægri kauphækkun en varð hjá
almennu félögunum. Þetta eina pró-
sent rann í sjúkrasjóðina. Við urðum
fyrir afskaplega harðri gagnrýni í
félögum okkar vegna þessa. Menn
sögðu að við værum að skiija eftir
kauphækkun til aö láta það renna
inn í einhveija sjóöi. Þá var ekki
sami skilningur og nú er fyrir þörf-
inni á svona félagsmálabatteríi."
- Upp úr þessu hófust hin svonefndu
samflot verkalýðshreyfingarinnar,
síðan auknir samningar við ríkis-
valdið og loks þjöðarsáttin fræga. Er
þetta jákvæð þróun frá því sem áður
var?
„Mér finnst þessi þróun jákvæð.
Að vísu er það umdeilanlegt hvort
hægt er að hafa mjög löng samfelld
tímabil inni í sama munstrinu þegar
gengið er í kjarasamninga. Ég tel að
ööru hvoru verði það að vera og ég
fullyrði aö ýmis tryggingamál og
réttindamál, sem verkalýðshreyfing-
in býr við í dag, hefðu ekki náðst
fram nema vegna þessa. Við hefðum
eflaust náð einhveijum samningum
við atvinnurekendur um eitt og eitt
atriði en með þeirri leið, sem farin
hefur verið, var þetta knúið inn í
löggjöf. Það er erfiðara að ná til baka
frá okkur réttindamálum sem bund-
in eru í lögum en ef um samningsatr-
iði væri að ræða. Menn hafa verið
að gagnrýna félagsmálapakkana svo-
kölluðu og sagt að kaupið þyrfti aö
hækka. Það er vissulega alveg rétt
að kaupið þarf að hækka, en megin-
hlutinn af því sem við höfum fengið
í félagsmálapökkunum stendur. Þar
má nefna atvinnuleysistryggingar,
sjúkrasjóði, fæðingarorlof, hús-
næðismálin og lífeyrissjóðina, svo ég
nefni dæmi.“
Glettinn strákur
Eins og fram kom hér að ofan fædd-
ist Benedikt Davíðsson á Patreksfirði
1927 og sleit þar bamsskónum. Móðir
hans, Sigurlína Benediktsdóttir, dó
þegar hann var ungur. Faðir hans,
Davíð Davíðsson, var mikið í burtu
vegna vinnu sinnar og annarra verk-
efna og ólst Benedikt því aö hluta til
upp hjá móðurbróður sínum, Viggó,
sem hann kallaöi fóstra sinn.
Benedikt á sex systkini, þar af fjög-
ur hálfsystkini sem faöir hans átti
með seinni konu sinni. Benedikt
stundaði sjómennsku frá Patreks-
firði fyrstu starfsárin en vann líka á
eyrinni sem strákur. Félagi Bene-
dikts frá þeim árum segir að þegar
lítið var að gera hafi þeir strákamir
af og til fengið vinnu við að rústbeija
gömul tundurdufl sem nota átti sem
baujur.
Benedikt þótti glettinn sem strákur
en þó ekki sérlega stríðinn eða mik-
ill prakkari. „Hann var alltaf mjög
góður í sér. Þegar við ílugumst á
strákamir gerðist það aldrei að við
meiddum hvor annan," segir fyrrum
leikfélagi.
Benedikt fluttist til Reykjavíkur
1945, hóf nám í húsasmíði og vann
við þá iðn til 1954 og svo aftur 1965-68.
Það væri að æra óstöðugan að telja
upp allar nefndarsetur Benedikts en
hann hefur alla tíð verið mjög virkur
í verkalýðshreyfingunni og félags-
málum tengdum henni.
Benedikt var formaður Trésmiða-
félags Reykjavíkur 1954-57 og for-
maður Sambands byggingamanna
frá 1966 og þar til fyrir tveimur árum.
Hann sat í miðstjóm ASÍ 1958-62 og
1980-88. Þá átti hann sæti í banka-
ráði Iðnaðarbankans 1972-75 og varð
síðar formaður þess. Benedikt sat í
miðstjóm Sósíalistaflokksins 1959-68
og síðar í miðstjóm Alþýðubanda-
lagsins.
Benedikt á sex börn og einn uppeld-
isson. Hann átti fjögur börn með
fyrri konu sinni, Guðnýju Stígsdótt-
ur, sem dó 1972. Þau em öll uppkom-
in. Benedikt kvæntist síðan aftur
1978, Finnbjörgu Guðmundsdóttur
og eiga þau tvö böm, 10 og 12 ára.
Samdivið
eiginkonuna
- Þegar menn em á kafi í félagsmál-
um, svo maður tali nú ekki um í
verkalýðshreyfingunni, þá hlýtur
það að bitna á fjölskyldunni. Þarf
fólk ekki að semja við maka sína til
að geta staðið í þessu?
LAUGARDAGUR 28. NÓVEMBER 1992.
39
„Þetta bitnar mjög mikið á fjöl-
skyldulífinu. Þegar mest gengur á í
kjarasamningum, svo maður nefni
dæmi, þá kemur það fyrir að maður
hugsar hvort ekki sé rétt að hafa með
sér ljósmynd af konunni og bömun-
um til að taka ekki feil þegar maður
kemur heim. Maöur hefur lent í slík-
um tömum að hafa ekki hitt bömin
sín heilu vikumar. Þetta er sérstak-
lega erfitt þegar maður er með lítil
börn. Þannig stendur nú raunar á
hjá mér að ég er enn með lítil böm.“
- Gerðir þú þá ekki samning við eig-
inkonuna áður en þú gafst kost á þér
til forsetastarfsins?
„Jú, ég gerði það. Enda verður
þetta mikið álag á konuna mína. Við
eigum 10 og 12 ára gömul böm. Eins
og Pétur Blöndal sagði einhvem tím-
ann fer um einn þriðji af vinnu for-
eldra í að vera einkabílstjóri fyrir
bömin, við að aka þeim á milli nám-
skeiða og sérskóla. Þessi þriðjungur
af vinnunni, sem við hjónin höfum
skipt á milli okkar, lendir nú alfarið
á eiginkonunni."
Sundið er lífselexír
- Þú minntist áöan á skeytið frá
Pottflokknum. Ég veit af langri
reynslu að það er ekki hægt að ná
þér í síma milli klukkan sjö og átta
á morgnana vegna sundsins, hefurðu
stundað þessa íþrótt lengi?
„Ég veiktist aftur og var frá vinnu
1968 til 1970. En eftir að ég komst á
lappir aftur hef ég farið í simd hvern
einasta dag áður en ég fer í vinnuna
á morgnana. Ég tel þetta vera bráð-
nauösynlegt fyrir mig, bæði andlega
var að koma inn fyrir 40 árum. Þá
var fullt af fólki sem bjó við svipaðar
aðstæður og ég, hafði ekki farið í
neitt langskólanám og var að gera
hvort tveggja í senn, að vinna fyrir
sér og að reyna að skapa það um-
hverfi fyrir sjálft sig og félaga sína í
hreyfingunni sem það sá fyrir sér í
draumnum. Nú höfum við svo mikið
af ungu og vel menntuðu fólki sem
er búið að fara í gegnum hvers konar
sérfræðinám. Það fólk er sparara á
sig vegna þess að þaö þekkir betur
takmörk sín en við gerðum. Við fór-
um þetta meira af viljanum en þekk-
ingunni og mættinum. Út á það feng-
um við auðvitað reynslu.
Það er rétt að ég kem úr svipuðum
grunni og Eövarð Sigurðsson, sem
þú nefndir áðan. Hann var ekki lang-
skólagenginn maður en ég tel að
hann hafi verið fjölmenntaður. Hann
hafði gríðarlega mikla þekkingu á
öllu sem viðvék verkalýðsmálum,
bæði hér heima og erlendis."
Byggði mitt
hús sjálfur
„A mínum ferh reyndi ég að gera
eitthvað í líkingu við þetta því ég
hafði aldrei tækifæri til að fara í
langskólanám. Ég var strax kominn
á fullt í atvinnulífinu og í félagsmála-
störfunum. Auðvitað hefði maður átt
að gefa sér tíma til að sækja sér ein-
hverja menntun en ég gerði það ekki.
Samtímis þessum félagsmálastörfum
var ég að byggja upp fjölskyldu og
heimili. Þá gengu menn ekki inn í
félagslegt íbúðakerfi, menn byggðu
Nýkjörinn forseti ASÍ ræðir við forvera sinn, Ásmund Stefánsson, og Láru
V. Júlíusdóttur, framkvæmdastjóra Alþýðusambandsins.
og líkamlega. Líkamlega vegna þess
að ég má ekki stirðna og get ekki
setið mjög lengi vegna þeirra líkam-
legu áverka sem berklamir skildu
eftir sig. Andlega vegna þess að ég
sæki upplyftingu til vina minna í
Pottflokknum og það er mér afar
mikilvægt.“
Síðasti móhíkaninn
- Ef við víkjum aðeins að kjöri þínu
hér á þinginu. Sumir segja að þú
ættir frekar að vera að kveðja sem
forseti ASÍ en að hefia ferilinn. Ertu
að bjarga einhverri foringjakreppu í
verkalýðshreyfingunni?
„Ég tel að það sé mjög mikið af
,ungu og hæfu fólki sem er að koma
upp innan verkalýðshreyfingarinn-
ar. Það hef ég fundiö hér á þinginu.
Margt af Jiví kom inn nýtt á síðasta
þingi ASI. Margt af þvi hefði getað
tekið þetta starf að sér. Það telur sig
hins vegar ekki vera tilbúið til þess,
vill fá lengri aðlögunartíma og meiri
reynslu. Mér finnst ég vera að taka
að mér að gefa því þennan aðlögun-
artíma. Ég sé fyrir mér á næsta þingi,
eftir þrjú og hálft ár, að það verður
ekki vandamál að fá menn. Það verð-
ur frekar vandi að velja úr.“
- Það sagði við mig þingfulltrúi að
þú væri sá síðasti úr hópi verkalýðs-
foringja, vel gefinna manna, sem
ekki áttu þess kost að fara í lang-
skólanám en hefðu stundað sjálfs-
nám. Hann talaði þar um menn eins
og Eðvarð Sigurðsson og Bjöm Jóns-
son. Hann taldi að þú værir sá síð-
asti úr þessum hópi, þú værir síðasti
móhíkaninn?
„Það eru auðvitað allt aðrar að-
stæður í þjóðfélaginu nú en þegar ég
húsin sín sjálfir. Mitt hús byggði ég
alfarið sjálfur, gróf grunninn, sló
upp, steypti, pússaði og málaði. Það
eina sem ég sá ekki um voru lagnim-
ar í húsinu. Sem betur fer hefur þetta
breyst á þessu 40 ára tímabili sem
ég hef reynslu af. Og það hefur breyst
fyrir tilstuðlan verkalýðshreyfingar-
innar.“
Að róa á trillu
-Það er ef til vill út í hött að spyija
jafn störfum hlaðinn mann og þú ert
hvort þú eigir þér einhver tóm-
stimdamál?
„Já, ég á þau. Ég hef afskaplega
gaman af að fara á sjó. Ég geri það
flest sumur að komast á handfæri á
trillu. Það þykir mér eitt þaö
skemmtilegasta sem ég geri. Ég nýt
einnig þeirra forréttinda að eiga hlut
í gömlum bæ, sem er sumarhús norð-
ur á Homströndum. Fyrri kona mín,
sem dó fyrir 20 árum, var ættuð frá
Homi á Homströndum. Ég og bömin
okkar höfum haldið bænum við. Og
fátt veit ég betra en að kúpla mér út
úr öllu amstri, fara vestur á Hom-
strandir og dunda mér þar. Betri
sumarfrí þekki ég ekki.“
- Lokaspuming til nýkjörins forseta
Alþýðusambands íslands. Em verk-
fóll orðin úrelt baráttutæki?
„Verkfall er og hefur alltaf verið
neyðarúrræði. Stundum verður aö
leysa neyð með neyðarúrræðum.
Þess vegna em verkfóll ekki úrelt.
Við getum þurft að gripa til þeirra.
En við viljum fyrst og fremst leysa
öll mál eftir skynsemisleiðum en
ekki bara af því afli sem við vitum
að býr í verkalýðshreyfingunni."
-S.dór/hlh
Ur frændgarði
Benedikts Davíðssonar
forseta ASÍ
Guðm.J.Guðmundss.
form. Dagsbrúnar
Sólveig Jóhannsd.
húsm. í Rvk
Jóhann Jóhanness.
b. í Heysholti
Sólveig Gísladóttir
húsfr. á Narteyri
Össur Kristinsson stoðtækjasmiður h Lilja Össurardóttir 1 húsm. í Rvk

Jóna M. Sigurðard.
húsfr. ÍTungu
Benedikt Davíðsson
forseti ASÍ
Benedikt Sigurðsson
skipstj. Patreksfirði
Sigurður Gfslason
bókbindari í Botni
_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________:
Gísli Ólafsson
pr. í Sauðlauksdal
]
Sigríður Magnúsd.
húsfr. í Sauðlauksd.
1
Ingibjörg Sigurðard.
húsfr. í Botni
Elín Sveinbjörnsd.
húsm. á Patreksfirði
Gísli Sveinbjörnsson
b. á Uppsölum
Sveinbjörn Magnuss.
b. ÍTungu, Tálknaf.
Magnús Magnússon
b. á Hærri-Vaðli
Hervör Asgeirsdóttir
húsft á Hærri-Vaðli
Steinunn Gísladóttir
húsfr ÍTungu
, Gísli Jónsson
|| b. i Skálmarnesmúla I
r .......................1
Arni Friðriksson
fiskifræðingur í Rvk
Friðrik Sveinsson
b. á Króki, Arnarf.
Sveinn Gíslason
b. á Klúku
Guðný Sveinsdóttir
húsfr Skálmarnesm.
Elín Ebenesersdóttir
húsfr. Vinamóti
Elin Jónsdóttir
húsfr. á Vaðli
Ebeneser Þórðarson
b.áVaðli
Þórður Jónsson
b. í Haga, Barðastr.

Ingibjörg Jónsdóttir |
húsfr. i Haga

Davið J. Jónsson
smiður á Geirseyri
Sigríöur Bjarnadóttir
húsfr á Geitagili
Sigríður Bjarnadóttir
húsfr. á Bakka

Bjarni Torfason
b. á Bakka, Tálknaf.

Jón Hjálmarsson Hjálmar Sigmundss. 1
b. á Geitagili b. á Stökkum

Elín Ólafsdóttir Ólafur Magnússon 1 Kristin Siamundsd. |
húsfr. i Stakkadal 1 b. í Naustabrekku 1
Anna G. Torfadóttir
húsfr. Stakkadal
l

Gunnar Guðmundss. fv. hafnarstjóri i Rvk María Torfadóttir húsfr. Breiðuvík
Leifur Þórarinsson
tónskáld i Rvk
Halldóra D. Torfad.
húsfr. að Lambavatni
Torfi Jónsson Jón Torfason
b. í Kollsvík b. í Hænuvík

I
Þórarinn Kristjánss.
sfmritari á Seyðisf.
Kristín Þórarinsdóttir
læknisfrú á Seyðisf.
Þórarinn Guðmundss. | Guðm. Jónsson
kaupm. á Seyðisfirði 1 pr. f Árnesi
IPVI