Dagblaðið Vísir - DV - 29.04.1993, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 29. APRÍL 1993
15
Örorkumat í
skjóli nætur?
Fréttlr DV af meintum skattsvik-
um yfirtryggingalæknis Trygg-
ingastofnunar ríkisins og nok-
kurra kollega hans hafa aö vonum
vakiö mikla athygh. Almenningi
þykir þaö með ólíkindum að þessir
menn skuh hafa komist upp með
þaö árum saman aö stinga tugmihj-
óna króna tekjum undan skatti í
góöri samvinnu viö tryggingafélög-
in í landinu.
Þótt þjóöin sé ýmsu vön þegar
skattsvik eru annars vegar og helft
skattgreiöenda raunar tilbúin th
aö svíkja undan skatti ef færi gefst
er þetta mál þess eðhs aö flestum
blöskrar.
Þaö voru fréttaskrif DV á sínum
tíma sem uröu til þess aö skatt-
rannsóknarar tóku viö sér og fóru
aö kanna máhö. Blaðið upplýsti að
tryggingafélögin greiddu læknun-
um stórfé vegna vinnu viö örorku-
mat, útgáfu vottorða og fleira í
þeim dúr. Hins vegar er engu líkara
en skattrannsóknurum hafi óað við
að taka á máhnu. Aha vega hefur
rannsóknin tekið lengri tíma en
ýmsum innan skattkerfisins þykir
eölhegt.
Og þegar þetta er skrifað er mörg-
um spumingum enn ósvarað varð-
andi þetta sérkennhega mál. En sá
árangur sem DV náði í þessu thviki
er athyghsveröur og sýnir best
hveiju fijáls og óháður fjölmiöill
getur áorkað í þjóðfélaginu. Þögn
Kjalkiiiin
Sæmundur Guðvinsson
blaðamaður
sumra annarra fjölmiðla af þessu
máh er á sama hátt óþægilega há-
vær.
Hvenær fer vinnan fram?
Vart fer milh mála aö yfirtrygg-
ingalæknir er á fóstum launum hjá
Tryggingastofnun ríkisins sam-
kvæmt opinberum kjarasamning-
um. En á hvaða tíma sólarhrings-
ins er hann aö starfa fyrir trygg-
ingafélögin og þiggur fyrir stórfé
sem ekki er gefið upp th skatts?
Eru þeir sem þarf að meta fyrir
tryggingafélögin kahaöir í skoðun
í skjóh nætur eða um helgar? Ekki
hef ég heyrt um nein dæmi slíks.
Örorkumat og vottorðaskrif hljóta
að fara fram á hefðbundnum
vinnutíma fastráðinna lækna
Tryggingastofnunar og fyrir þann
vinnutíma fá þeir greitt af ai-
mannafé.
Þetta háttalag er svona svipað því
og að starfsmenn Ríkisendurskoð-
unar tækju að sér í vinnutímanum
að telja fram th skatts fyrir fyrir-
tæki úti í bæ.
Þá fæ ég ekki betur séð en það
hljóti að vera eitthvað bogið við
bókhald tryggingafélaganna fyrst
þau geta greitt tugmhljónir fyrir
starfsemi af þessu tagi án þess að
gefa það upp til skatts.
Skattsvik og fjárlagahalli
Einn aðalhöfuðverkur ríkis-
stjórnarinnar er fyrirsjáanlegt
fjárlagagat upp á 10 mihjarða eða
meira. Á sama tíma lýsir skatt-
rannsóknarstjóri því yfir í DV að
skattsvikin geti numið aht að 15
mhljörðum á ári. En ríkisstjórnin
lætur það sem vind um eyru þjóta
og heldur áfram að auka álögur á
almenning í örvæntingarfuhri bar-
áttu við að fylla upp í gatið. Þegar
Ögmundur Jónasson, formaður
BSRB, bendir á leiðir eins og hert
skattaeftirht th tekjuöflunar fyrir
ríkissjóð er hann kallaður veru-
leikafirrtur. - Hver er þá sá veru-
leiki sem við búum í?
Sæmundur Guðvinsson
„Þá fæ ég ekki betur séð en það hljóti
að vera eitthvað bogið við bókhald
tryggingafélaganna fyrst þau geta
greitt tugmilljónir fyrir starfsemi af
þessu tagi án þess áð gefa það upp til
skatts.“
„... yfirtryggingalæknir er á (östum launum hjá Tryggingastofnun ríkis-
ins ...“ segir greinarhöfundur m.a.
Fótskriða á bókavori
Bókin hefur verið óvenju mikið
í sviðsljósinu í vetur. Sú ákvörðun
stjórnvalda að setja virðisauka-
skatt á bækur, blöð og tímarit kall-
aði að sjálfsögðu á hörð viðbrögð
þeirra sem telja að lesefni á viðráð-
anlegu verði sé einn af homstein-
um menningar hverrar þjóðar.
Lestrarkeppnin mikla
Upplýsingar um aukinn innflutn-
ing á íslenskum bókum og tímarit-
um sem eru að mestu unnin erlend-
is benda th þess að innlendur
prentiðnaður eigi undir högg að
sækja og meiri skattheimta á
prentiðnaðinn bætir varla sam-
keppnisstöðu greinarinnar. Auð-
vitað eiga íslenskir bókagerðar-
menn og prentsmiðjueigendur að
eiga ahra kosta völ á markaði sem
þeir þekkja frá fomu fari. Hættan
á að prentsmiðjur í útlöndum nái
að sölsa íslenska bókamarkaðinn
undir sig er hverfandi, samanborið
við hættuna á að markaðurinn
sjálfur minnki verulega.
Hlúa þarf að þeim gróðri sem ís-
lenskir lesendur eru. Lestrar-
keppnin mikla var tilraun í þá átt
en að henni stóð Bókasamband ís-
lands sem samanstendur af sam-
tökum er tengjast bókritun, útgáfu,
framleiðslu og dreifingu bóka á ís-
landi. Það verður að segjast eins
og er að þessi uppákoma heppnað-
KjaUariim
Margrét Rósa
bókagerðarmaður
ist vonum framar og sýndi svo ekki
verður um vihst að stór hluti bama
og unglinga er lestrarfús í meira
lagi. Hópur ungmenna lagði hart
að sér við lestur bóka í 2 vikur th
að vera með í keppni sem hafði
ekki annan thgang en sjálfa sig,
þ.e.a.s. að ýta undir lestur.
Lestur mælikvarði
á menningu
En hvað er lestur? Lestur er
margs konar og gera verður grein-
armun á lestri og lestri, lestri th
aö kanna eitthvað, lestri til að lyfta
andanum, lestri sem samræðu,
lestri sem hst. Lestri má skipta í
grundvallaratriðum í þrjá flokka:
Lestur til þekkingarauka, lestur th
æfingar og skapandi lestur. Fiórða
lestrartegundin hefur bæst við á
seinni árum sem er vanabundinn
lestur. Lestur og lestrarkunnátta
hefur lengi verið mælikvarði á
menningu þjóða.
Og þennan mælikvarða má ekki
skekkja. Að læra að lesa er eins og
að uppgötva nýjan heim. Les-
andinn fær tækifæri til að kynnast
nýjum veruleika sem veitir honum
áður óþekkt frelsi. Lesefnið sem
lýtur eigin lögmálum býður þeim
sem nýtur þess aö tengja hugarflug
sitt, ímyndunarafl og tilfinningar
annarri veröld. Nemandinn kemst
að því með lestri að heimarnir eru
margir sem þannig er hægt að
kynnast, þeir eru nánast óteljandi.
Röð þeirra tákna sem við köllum
bókstafi varöar þannig leiðina á vit
hins óþekkta. Þetta gerist samt
hvorki áreynslu- né átakalaust. Og
á móti kemur krafan um hraðlest-
ur eða afkastalestur. Þar sem les-
andinn rennir sér fótskriðu í gegn-
um bækur, blöð og tímarit. Með
óvönduðum lestri er hætt við því
að við hættum að njóta þess sem
við lesum. Við hættum að heyra
og sjá. Lestur er vandasamur.
Nú er komið sumar samkvæmt
dagatahnu og þá er venjan sú að
fólk dragi úr lestri. Það er að sjálf-
sögðu ekkert náttúrulögmál. Það
er ekkert sem mælir á móti því að
vökva sáhna reglulega þó að dag-
inn sé tekið að lengja og tími vor-
verkanna hafinn. Eg leyfi mér því
að óska þér, sem þetta lest, góðrar
skemmtunar á bókavori.
Margrét Rósa
„Hættan á að prentsmiðjur í útlöndum
nái að sölsa íslenska bókamarkaðinn
undir sig er hverfandi, samanborið við
hættuna á að markaðurinn sjálfur
minnki verulega.“
Fegurðarsamkeppni
Áhugamál mitt
„Fegurðar-
samkeppni
almennt hef-
ur í rauninní
orðið töluvert
áiiugamál hjá
mér en ég vil
endilega að
slik keppni sé
haldin með
tihiti tíl þess
að keppendur
geti notaö hana sér th framdrátt-
ar.
Ég er til dæmis ekki hlynntur
fegurðarsamkeppni eins og hún
hefur verið haldin fyrir karla hér
á landi. Karlamir hafa ekki feng-
ið neitt út úr henni og þeim hefur
ekki verið boðið upp á neitt í
framhaldinu. Þeir fá bara þann
heiður aö vera krýndir af ein-
hverri stelpu á sundskýlu og svo
er það búið. Ég skh ekki tilgang-
inn með þannig keppni.
Megintilgangur fegurðarsam-
keppni er að gefa fólki tækifæri
th að komast lengra. Þetta er
spumingin um það að vera á lít-
ihi eyju í norðurhafi með eina
fegurstu þjóð í heimi og koma því
á framfæri á alþjóðavettvangi
með þessum hætti
Þess vegna væri ég því einnig
mjög hlynntur að komið yröi á fót
fyrirsætukeppni karla og þeir
fengju pottþétta bókun hjá topp
umboðsskrifstofum. Þannig
keppni er mjög uppbyggjandi fyr-
ir þátttakendurna, th þess gerð
aö efla sjálfstraust og öryggi við-
komandi. Menn geta aldrei verið
fullkomlega sammála um fram-
setningu fegurðarsamkeppni en
grundvallarhugmyndin á bak við
hana er jákvæð.“
Heiðar Jónsson
snyrtir
Mismunun
kynjanna
„Ég er ekki
endhega á
móti fegurð-
arsamkeppni
sem slikri en
ég er ekki sátt
viö hve mis-
munandi
hlutverk
ungufólkieru
ætluð í dag. d^öir’
Trausta-
formaður
Þaö er ætlast
til þess að ungir phtar, sem hafa
eittíivað th brunns aö bera, fari í
spurningakeppni eða mælsku-
keppni. Ungar stúlkur eiga hins
vegar að fara i fegurðarsam-
keppni þar sem mest er lagt upp
úr andlitsfegurð og líkama.
Að vísu er gefið í skyn aö verið
sé aö leita að öðrum kostum í
fari stúlknanna, einsogtil dæmis
færni í að tjá sig, en þau atriði
vilja oftast fara fyrir ofan garð
og neðan og verða algjört auka-
atríði í keppninni. Það er þónokk-
uð umhugsunarvert að ástandið
skuh vera svona í dag og aö það
skuh ekki hafa orðið meiri breyt-
ingar á þessu en raun ber vitni.
Feguröarsamkeppnin, sem var
mjög vinsæl hér á árum áður,
féh niður í fjölmörg ár. Síðan
hófst hún aftur th vegs hér á landi
en er því miður haldin með ná-
kvæmlega sömu formerkjum og
áður. Það hefur engin framför
orðið.
Ég er ekki aö gera htið úr feg-
uröarsamkeppni sem slíkri og
finnst þær stúlkur sem taka þátt
i slíkri keppni ekki á neinn hátt
gagnrýni verðar. Þaö er munur-
inn á keppnisforminu fyrir
drengi annars vegar og stúlkur
hins vegar sem ég er ekki sátt
^ -ÍS